Parodontitis: ernstige tandvleesontsteking die leidt tot tandverlies

dossier Parodontitis is een ernstige ontsteking van het tandvlees en het kaakbeen. Parodontitis ontstaat meestal uit een reeds bestaande tandvleesontsteking (gingivitis). Wanneer deze onbehandeld wordt gelaten, laat het tandvlees los van de tanden, waardoor er een ruimte tussen het tandvlees en de wortel ontstaat. Deze ruimte heet een pocket. In deze pocket vormt zich tandplak en tandsteen met bacteriën waardoor de ontsteking zich langzamerhand in de diepte verplaatst en daar het omringende kaakbot afbreekt.

Lees ook: Alles over tandvleesontstekingen of gingivitis

Oorzaken

Parodontitis is meestal een chronische aandoening ten gevolge van een langdurige ophoping van tandplak met tandsteen tussen de tanden en het tandvlees. Tussen de gebitselementen en het tandvlees vormen zich zakvormige gleuven, de zogeheten ‘pockets', die zich naar de tandwortel en het onderliggende kaakbot uitbreiden.
Er bestaat ook een acute, agressieve vorm die meestal bij pubers en jong-volwassenen optreedt. Deze acute vorm ontstaat door een combinatie van agressieve bacteriën en een (waarschijnlijk genetische bepaalde) verminderde afweer.

Lees ook: Mogelijke oorzaken van tandpijn

Risicofactoren

• Ziekten en stoornissen kunnen iemand gevoelig maken voor parodontitis, zoals diabetes, het syndroom van Down, de ziekte van Crohn, leukemie en aids.
• Bestraling: Mensen die bestraald zijn in het hoofd-hals gebied maken o.a. door een tekort aan speeksel, ook een grote kans op parodontitis.
• Roken: Mensen die roken hebben een een 3 tot zes keer grotere kans op parodontale aandoeningen dan niet rokers. Doordat roken een bloedvatvernauwing geeft, worden de kenmerken van parodontitis (rood, gezwollen tandvlees dat bloed bij aanraking) gemaskeerd.
• Zwangerschap en menopauze: Tijdens zwangerschap en de overgang vinden er verandering in de hormoonhuishouding plaats waardoor vrouwen vaak extra gevoelig zijn voor parodontitis.
• Stress: Negatieve, emotionele en psychische stress geeft een sterk verhoogde kans op parodontitis. Deze stress vermindert het specifieke afweermechanisme tegen de bacteriën.
• Geneesmiddelen: Sommige geneesmiddelen tegen o.m. epilepsie, depressie en hoge bloeddruk, kunnen parodontitis in de hand werken.
• Erfelijke aanleg: Uit onderzoek is gebleken dat sommige mensen een genetische aanleg hebben om parodontitis te krijgen. Ondanks een goede mondhygiëne hebben deze mensen tot 6 keer meer kans op parodontitis dan mensen die er geen aanleg voor hebben. Mogelijk heeft dit te maken met het type ontstekingseiwitten dat aangemaakt wordt als reactie op de bacteriën. Hierdoor wordt de ontstekingsreactie heftiger dan nodig is, waardoor meer kaakbot en ligamentvezels worden afgebroken.

Lees ook: Getuigenis: Justine heeft parodontitis, een ernstige tandvleesaandoening

Symptomen

In het eerste stadium van (chronische) parodontitis zijn er geen of nauwelijks klachten. Door roken worden deze kenmerken bovendien vaak gemaskeerd. Mogelijke symptomen zijn:

• rood en gezwollen tandvlees
• bloedend tandvlees
• terugtrekkend tandvlees
• een nare smaak in de mond en een slechte adem (halitose)
• pijn bij het nuttigen van hete, koude of zoete etenswaren of dranken
  
  

In een later stadium kunnen de tanden los gaan zitten.
Wanneer het ontstekingsvocht in een diepe pocket niet meer vanzelf naar buiten kan, kan de ontsteking opvlammen waardoor er een acute ontsteking in de vorm van een paradontaal abces ontstaat. In deze acute fase kan er veel botverlies optreden.

Lees ook: Slechte adem (halitose): oorzaken en behandeling

Gevolgen van parodontitis

Wanneer parodontitis niet wordt behandeld en het botverlies rond de wortels van de tanden en kiezen steeds verder gaat, zal dit tot verlies van het gebit leiden. Parodontitis is een van de belangrijkste oorzaken van het verlies van tanden bij volwassenen. Omdat er veel kaakbot verloren is gegaan is het moeilijker voor deze patiënten een goed zittend kunstgebit te maken. Parodontitis vormt niet alleen een bedreiging voor het gebit maar kan ook verstrekkende gevolgen hebben voor de gezondheid.

• Patiënten met diabetes en chronische longaandoeningen zijn minder stabiel als ze ook parodontitis hebben.
• Hart: parodontitis is een duidelijke risicofactor voor aandoeningen van hart en bloedvaten: het kan bijdragen tot de vorming van bloedklonters en bestaande aderverkalking verergeren. Hierdoor hebben mensen met parodontitis meer kans om hartaandoeningen te krijgen. Het risico op een hartaanval is voor iemand met parodontitis dubbel zo groot. Ook de kans op infecties van hartkleppen en pacemaker is groter
• Reuma: paradontitis verhoogt de kans op reumatoïde artritis.
• Zwangerschap: Wanneer een zwangere vrouw parodontitis heeft, heeft ze 7 keer meer kans dat haar baby te vroeg geboren wordt of een lager geboortegewicht heeft.
  
  

Lees ook: Kiespijn of tandpijn verzachten: wat kan je doen?

Hoe voorkomen?

Het voorkomen van tandvleesontsteking door het dagelijks verwijderen van tandplak is cruciaal. Dagelijks zorgvuldig borstelen van de tanden en interdetale reiniging (flossen, met tandenstokers of interdentale borsteltjes) is een basisvereiste.
Daarnaast is het aan te raden om regelmatig, minstens één keer per jaar, tandplak en tandsteen te laten verwijderen door de tandarts.

Lees ook: Gele tanden witter maken: helpt 'whitening' tandpasta?

Behandeling

In tegenstelling tot gingivitis, die meestal door een goede mondhygiëne geneest, is bij parodontitis herhaalde professionele behandeling noodzakelijk. Het probleem van een verdiepte pocket is niet op te lossen door alleen beter te gaan poetsen. Een goede mondhygiëne is wel belangrijk om (verdere) afbraak te voorkomen; door regelmatig de plak weg te poetsen wordt kolonisatie van de pocket door bacteriën tegengegaan.

• Gebitsreiniging: Chronische parodontitis wordt behandeld door de tandplak en het tandsteen te verwijderen. De tandarts of parodontoloog kan pockets tot 5 mm diep schoonkrabben waarbij alle tandsteen wordt verwijderd en aangetaste worteloppervlakken worden gladgemaakt. Bij pockets van meer dan 6 mm diep is vaak een chirurgische ingreep (‘flap-‘ of ‘lap-‘ operatie’) nodig.
  Hierdoor verdwijnt de ontsteking en komt het tandvlees weer strak tegen de tand aan te liggen. Daardoor zijn er geen verdiepte pockets meer. Door de combinatie van een goede mondhygiëne en professionele gebitsreiniging kan parodontitis dus verdwijnen.
  Het verloren gegane steunweefsel zal zich helaas niet of nauwelijks herstellen.
• Flapoperatie: Het tandvlees wordt onder plaatselijke verdoving losgemaakt. Het wordt opzij geschoven zodat het bot en de wortels van de tand zichtbaar worden. Vervolgens kan het ontstoken weefsel worden weggehaald en de wortels goed schoongemaakt worden op de moeilijk bereikbare plaatsen. Hierna wordt het tandvlees weer rond de tanden en kiezen vastgehecht. Het tandvlees kan lager teruggehecht worden, waardoor de pocketdiepte afneemt, of het tandvlees kan zodanig worden teruggeplaatst dat het makkelijker is om de tand of kies schoon te houden. Als het tandvlees gezond is, kan mits er voldoende onderliggend kaakbot aanwezig is, door middel van chirurgie geprobeerd worden de normale positie van het tandvlees te herstellen. Een tandarts of parodontoloog kan ook een deel van het geïnfecteerde en losgelaten tandvlees verwijderen (een gingivectomie) zodat het overige tandvlees weer strak om het gebitselement kan groeien en de patiënt de tandplak zelf weer kan verwijderen.
• Losse tanden kunnen aan naastliggende tanden en kiezen worden vastgezet om te voorkomen dat zij uitvallen.
• Soms worden groeibevorderende membranen aangebracht, zodat de weefsels zich kunnen herstellen en de diepte van de pockets minder wordt. 
• Antibiotica: Als de parodontitis ernstig is, kan een antibioticakuur worden voorgeschreven, of er kunnen antibiotica in de pocket worden aangebracht.
• Mondspoelmiddelen hebben enkel nut als plak en tandsteen reeds verwijderd zijn.
• Parodontale abcessen kunnen in hoog tempo botweefsel beschadigen. Een onmiddellijke operatieve ingreep en eventuele lokale toediening van geneesmiddelen kunnen de schade beperken en ervoor zorgen dat het bot weer aangroeit.
  
  

Lees ook: Wortelpuntontsteking: tandvleesontsteking door tandbederf

Bronnen:
https://www.allesoverhetgebit.nl
https://tandarts.be