Parodontitis: ernstige tandvleesontsteking die leidt tot tandverlies

dossier Parodontitis is een ernstige tandvleesontsteking die niet alleen het tandvlees aantast, maar ook het kaakbot waar de tanden en kiezen in verankerd zijn. Het ontstaat meestal uit een minder ernstige aandoening, gingivitis, die kan worden veroorzaakt door de ophoping van tandplak, een kleverige film van bacteriën die zich op de tanden vormt. Wanneer gingivitis niet wordt behandeld, kan het zich ontwikkelen tot parodontitis, waarbij het tandvlees zich langzaam terugtrekt en er pockets (ruimtes) ontstaan tussen de tanden en het tandvlees. Als bij parodontitis niet snel wordt ingegrepen, leidt dit tot tandverlies.

Lees ook: Alles over tandvleesontstekingen of gingivitis

Oorzaken en risicofactoren

Parodontitis

• Tandplak en tandsteen: De belangrijkste oorzaak van parodontitis is tandplak, een kleverige film van bacteriën die zich vormt op de tanden en het tandvlees. Wanneer tandplak niet regelmatig wordt verwijderd door goed poetsen en flossen, kan het zich verharden tot tandsteen, dat zich aan de tanden hecht en de groei van schadelijke bacteriën bevordert.
• Slechte mondhygiëne: Onvoldoende poetsen en het niet gebruiken van flossdraad of tandenstokers kunnen tandplak en tandsteen niet verwijderen, wat leidt tot ontstekingen in het tandvlees.
• Roken: Het verzwakt het immuunsysteem, vermindert de bloedtoevoer naar het tandvlees en vertraagt het genezingsproces, waardoor rokers vatbaarder zijn voor tandvleesontstekingen en ernstige parodontitis.
• Erfelijke factoren spelen ook een rol in het ontwikkelen van parodontitis. Sommige mensen hebben een genetische aanleg die hen gevoeliger maakt voor tandvleesontstekingen en kaakbotverlies.
• Hormonale schommelingen, zoals die tijdens de zwangerschap, menstruatie, menopauze of bij het gebruik van anticonceptiepillen, kunnen het tandvlees gevoeliger maken voor infecties, waardoor het risico op parodontitis toeneemt.
• Gezondheidsproblemen: Bepaalde ziekten en aandoeningen kunnen het risico op parodontitis verhogen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten, en bepaalde auto-immuunziekten. Diabetes bijvoorbeeld maakt het moeilijker voor het lichaam om infecties te bestrijden, wat de kans op tandvleesproblemen vergroot.
• Medicijnen: Sommige medicijnen kunnen het risico op parodontitis verhogen door de speekselproductie te verminderen, wat leidt tot een droge mond. Speeksel helpt de mond te reinigen en bacteriën weg te spoelen, dus een verminderde speekselproductie kan bijdragen aan de ophoping van bacteriën.
• Chronische stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor het lichaam minder goed in staat is om ontstekingen te bestrijden. Dit vergroot het risico op parodontitis.
• Een ongezond dieet: Een dieet dat arm is aan vitaminen en mineralen, vooral vitamine C, kan de gezondheid van het tandvlees negatief beïnvloeden en bijdragen aan de ontwikkeling van parodontitis.
  
  

Lees ook: Mogelijke oorzaken van tandpijn

Lees ook: Getuigenis: Justine heeft parodontitis, een ernstige tandvleesaandoening

Symptomen parodontitis

© Getty Images / parodontitis

In het eerste stadium van (chronische) parodontitis zijn er geen of nauwelijks klachten. Door roken worden deze kenmerken bovendien vaak gemaskeerd. Mogelijke symptomen zijn:

• rood en gezwollen tandvlees
• bloedend tandvlees
• terugtrekkend tandvlees
• een nare smaak in de mond en een slechte adem (halitose)
• pijn bij het eten van hete, koude of zoete etenswaren of dranken
  
  

In een later stadium kunnen de tanden los gaan zitten.
Wanneer het ontstekingsvocht in een diepe pocket niet meer vanzelf naar buiten kan, kan de ontsteking opvlammen waardoor er een acute ontsteking in de vorm van een paradontaal abces ontstaat. In deze acute fase kan er veel botverlies optreden.

Lees ook: Slechte adem (halitose): oorzaken en behandeling

Gevolgen van parodontitis

• Hart- en vaatziekten: Er is een verband tussen parodontitis en hartziekten, waaronder hartaanvallen en beroertes. De bacteriën die zich in de ontstoken pockets bevinden, kunnen via de bloedbaan naar andere delen van het lichaam reizen en ontstekingen veroorzaken in de bloedvaten. Dit kan bijdragen aan de vorming van plaque in de bloedvaten (atherosclerose), wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot.
• Diabetes: Parodontitis kan de controle over bloedsuikerspiegels verstoren bij mensen met diabetes. De ontsteking die gepaard gaat met parodontitis kan het moeilijker maken om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden, terwijl een slecht beheerde diabetes het risico op het ontwikkelen van parodontitis vergroot. Dit creëert een vicieuze cirkel die de gezondheid van zowel tanden als algehele gezondheid beïnvloedt.
• Longziekten: De bacteriën die verantwoordelijk zijn voor parodontitis kunnen via de luchtwegen de longen bereiken, wat kan bijdragen aan aandoeningen zoals longontsteking en andere ademhalingsproblemen. Mensen met parodontitis lopen een verhoogd risico op chronische aandoeningen zoals chronische obstructieve longziekte (COPD).
• Zwangerschapscomplicaties: Parodontitis kan schadelijk zijn voor zwangere vrouwen. Het wordt in verband gebracht met vroeggeboorte, een laag geboortegewicht en pre-eclampsie (een aandoening die hoge bloeddruk veroorzaakt). De ontstekingen en bacteriën in het tandvlees kunnen via de bloedbaan invloed uitoefenen op de zwangerschap.
• Reumatoïde artritis: Er is een verband aangetoond tussen parodontitis en reumatoïde artritis, een aandoening waarbij het immuunsysteem de gewrichten aanvalt. De ontsteking in het tandvlees kan bijdragen aan systemische ontstekingen die de symptomen van reumatoïde artritis verergeren.
  
  

Lees ook: Kiespijn of tandpijn verzachten: wat kan je doen?

Behandeling parodontitis

• Professionele gebitsreiniging: tandplak- en tandsteenverwijdering (Scaling en Root Planing) is vaak de eerste stap in de behandeling van parodontitis. De tandarts of mondhygiënist verwijdert tandplak en tandsteen van zowel het tandoppervlak als onder de tandvleesrand, waar tandsteen en bacteriën zich ophopen. Dit helpt om de ontsteking te verminderen en de infectie te beheersen.
• Topische of orale antibiotica: kunnen helpen om de bacteriële infectie te bestrijden. Topische antibiotica worden direct in de pockets aangebracht, terwijl orale antibiotica systemisch werken. 
• Flapoperatie (pocketverkleining): Bij ernstige parodontitis kan een flapoperatie nodig zijn om het tandvlees op te tillen, zodat de tandarts tandsteen kan verwijderen dat zich diep onder het tandvlees bevindt. Na de operatie wordt het tandvlees weer naar beneden gehecht.
• Kaakbottransplantatie: In geval van significant botverlies kan een bottransplantatie nodig zijn om verloren kaakbot te herstellen. Dit kan het kaakbot versterken en de tanden beter verankeren. 
• Tandvleesvervanging (Tissue Grafting): Bij verlies van tandvlees kan een operatie worden uitgevoerd om het tandvlees weer aan te vullen, waardoor de wortels beter bedekt zijn en gevoeligheid vermindert.
• Laserbehandeling: Sommige tandartsen gebruiken lasers om infecties te behandelen, tandvlees te verwijderen of botten te regenereren. Lasers kunnen helpen bij het verwijderen van beschadigd weefsel zonder veel weefselverlies. 
• Regeneratieve behandelingen: Bij regeneratieve therapieën wordt geprobeerd het verloren bot en weefsel te herstellen door gebruik te maken van membranen, eiwitten of botvervangers om de regeneratie te bevorderen.
  
  

Lees ook: Wortelpuntontsteking: tandvleesontsteking door tandbederf

Parodontitis voorkomen

• Dagelijks goed poetsen: Poets je tanden ten minste twee keer per dag met fluoride tandpasta. Dit helpt tandplak te verwijderen, dat de belangrijkste oorzaak is van tandvleesontstekingen en parodontitis. Vergeet niet je tong ook lichtjes te poetsen, omdat zich daar ook bacteriën kunnen ophopen.
• Flossen en interdentale borstels: Tandplak vormt zich vaak op plekken die je met een tandenborstel niet goed kunt bereiken, zoals tussen de tanden en kiezen. Het gebruik van tandzijde (floss) of interdentale borstels helpt om deze plekken schoon te houden en tandplak te verwijderen.
• Tandsteen verwijderen: Tandsteen kan zich vormen als tandplak niet op tijd wordt verwijderd. Tandsteen is hard en kan alleen door een tandarts of mondhygiënist worden verwijderd. Regelmatige tandartsbezoeken helpen tandsteen en de daarbij behorende bacteriën te verwijderen.
• Gezonde voeding: Een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan vitaminen en mineralen (vooral vitamine C en calcium) helpt de gezondheid van je tanden en tandvlees te behouden. Vermijd te veel suiker, aangezien dit bacteriën in de mond voedt die tandplak kunnen veroorzaken.
• Niet roken: Roken is een van de belangrijkste risicofactoren voor parodontitis. Het vermindert de doorbloeding van het tandvlees en verzwakt het immuunsysteem, waardoor je meer vatbaar bent voor tandvleesinfecties. Het stoppen met roken kan je mondgezondheid aanzienlijk verbeteren.
• Tandartsbezoek: Bezoek je tandarts minimaal twee keer per jaar voor een controle en professionele reiniging. De tandarts of mondhygiënist kan tandplak en tandsteen verwijderen, tandvleesproblemen vroegtijdig opsporen en je adviseren over hoe je je mondgezondheid verder kunt verbeteren.
• Mondspoelingen: Een antibacteriële mondspoeling kan helpen om bacteriën in de mond te verminderen, vooral als je aanleg hebt voor tandvleesontstekingen. Dit is een goede aanvulling op je dagelijkse mondhygiëne.
  
  

Lees ook: De 3 do's en don'ts bij het tanden poetsen

Bronnen:
https://www.mayoclinic.org
https://www.webmd.com
https://www.healthline.com
https://my.clevelandclinic.org