Eten als je zwanger bent

dossier Zwangere vrouwen moeten dit ontgetwijfeld vaak horen: "Schep nog maar eens op, je moet tenslotte voor twee eten". Waar of niet waar? Niet waar. Een extra portie is niet nodig, gezond en gevarieerd eten tijdens de zwangerschap is wel belangrijk en dit om verschillende redenen. Het draagt bij tot een goede gezondheid van de moeder zodat de zwangerschap vlot verloopt en het risico op verwikkelingen tijdens de zwangerschap en de bevalling wordt beperkt. Daarnaast is een goede voeding essentieel voor een optimale groei en ontwikkeling van het ongeboren kind.

Wat betekent evenwichtig en gezond eten als je zwanger bent?

De basis voor een goede voeding is de voedingsdriehoek, en dit geldt voor iedereen, zwanger of niet. Houd je je als toekomstige moeder aan de aanbevolen hoeveelheden en zorg je voor voldoende variatie, dan krijg je normaliter alle noodzakelijke voedingsstoffen binnen. Zwangere vrouwen moeten echter wel waakzaam zijn voor een aantal punten.

Voldoende foliumzuur

Zodra je de wens hebt om zwanger te worden (je stopt met het gebruik van voorbehoedsmiddelen), wordt aangeraden een foliumzuursupplement van 400 microgram (of 0,4 mg) te nemen tot je minstens 2 maanden ver bent in je zwangerschap. Voor en rond de periode van de bevruchting vermindert foliumzuur immers het risico op neuralebuisdefecten ('spina bifida' of open ruggetje). Het nemen van een supplement betekent echter niet dat de inname via de voeding mag worden verwaarloosd. Belangrijke bronnen zijn bladgroenten, koolsoorten, volkorenproducten, kaas, eieren en citrusvruchten.

Pas op met vitamine A

Vitaminen zijn gezond maar een overdosis kan schadelijk zijn. Bovendien zijn supplementen meestal niet nodig voor wie goed en gevarieerd eet. Zeker inzake vitamine A mag de voorgeschreven dagdosis niet overschreden worden en is voorzichtigheid geboden. Indien je een vitaminesupplement gebruikt, vraag je best advies aan je begeleidende arts. Hoge dosissen vitamine A (meer dan 10.000 IE per dag) kunnen de vrucht beschadigen en aangeboren afwijkingen veroorzaken. Omdat lever en leverproducten in het bijzonder ook rijk zijn aan vitamine A beperk je ze best als je zwanger bent.

Vermijd schadelijke stoffen

Alcohol (zelfs een matig gebruik), geneesmiddelen en nicotine (roken) kunnen schadelijk zijn voor het kind. Gebruik alleen geneesmiddelen op doktersadvies, ook wanneer het schijnbaar onschuldige pijnstillers of geneesmiddelen betreft die vrij te koop zijn in de apotheek.

Pas ook op met geneeskrachtige kruiden en kruidenpreparaten. Soms is de juiste samenstelling niet bekend, of niet getest. Sommige kruiden zijn schadelijk voor het ongeboren kind.

Lees ook: Zwangerschap en verslaving

Mijd Listeria en Toxoplasma gondii als de pest

Listeriose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Listeria monocytogenes. Het kan leiden tot een miskraam, een vroegtijdige geboorte of de dood van de foetus. Toxoplasmose is eveneens een infectieziekte. Zij wordt veroorzaakt door een parasiet, nl. Toxoplasma gondii. Omdat je hiermee in contact kan komen via onder meer uitwerpselen van katten spreekt men ook van de "kattenziekte". Mogelijke gevolgen zijn miskraam en ernstige afwijkingen van het kind. Ben je reeds voor de zwangerschap in contact gekomen met toxoplasmose, dan ben je voortaan immuun. Desgevallend moet je nog wel uitkijken voor een besmetting met Listeria. De volgende raadgevingen zijn dan ook voor alle jonge moeders in spe belangrijk. Kijk uit met rauwe groenten en verse kruiden. Zij moeten altijd goed gewassen worden.

Lees ook: Toxoplasmose of de kattenziekte

Lees ook: Voedselinfecties

• Omdat je hiervan bijvoorbeeld op restaurant niet zeker kan zijn, eet je best geen rauwkost buitenshuis.
• Geef de voorkeur aan gekookte groenten.
• Gebruik geen rauwe melk of producten bereid van rauwe melk zoals sommige zachte kazen (bv. Mozarella, Brie, Camembert).
• Let erop dat voedsel goed verhit is en niet te lang bewaard is na de maaltijd. Oppassen dus met afhaalmaaltijden.
• Eet geen rauw of halfdoorbakken vlees. "Bien cuit" is niet altijd even smakelijk maar wel veilig.
• Snij tijdens de bereiding van de maaltijd nooit rauwe groenten en vlees met hetzelfde mes en op dezelfde snijplank.
• Hou de houdbaarheidsdatum nauwlettend in het oog en gebruik geen producten die langer dan 12 uren na bereiding of opening in de koelkast zijn bewaard.
• Rauwe melk: in ongepasteuriseerde of niet-gesteriliseerde melk kunnen ziekmakende (listeria) bacteriën voorkomen.
• Kip en rauw vlees: door kruisbesmetting met listeria en het bewaren van gegaarde kip kunnen ziekmakende hoeveelheden ontstaan. Ook rauwe vleessoorten zoals filet americain en sommige Franse worstsoorten van rauw vlees kunnen bacteriën bevatten.
• Rauwmelkse zachte kazen: het gaat vooral om kaas van rauwe melk die een rijping heeft ondergaan, dus schimmelvorming. Voorbeelden van riskante kazen: Brie de Meaux, Camembert au lait Cru, Reblochon fermier en Coulommiers. Bij voorverpakte kaas staat op het etiket vrijwel altijd of deze is gemaakt van rauwe of gepasteuriseerde melk. Bij Franse schimmelkaas, zoals brie, camembert, roquefort en gorgonzola, staat er ‘ au lait cru ’ op de verpakking als de kaas gefabriceerd is van rauwe melk. ‘Au lait pasteurisé’ betekent dat de kaas is gemaakt van gepasteuriseerde melk. Deze is veilig, omdat bij pasteurisatie van de melk alle ziekmakende bacteriën worden gedood. Bij onverpakte zachte schimmelkaas is het verstandig navraag te doen in de winkel of bij de fabrikant.
• Vis en schaaldieren: met name rauwe of koudgerookte vissoorten zoals gerookte zalm, haring en schaaldieren zoals oesters hebben een zeker risico op listeria.
• Groenten en fruit: rauwe groenten en fruit kunnen listeriabacteriën bevatten. Zolang het rauwe product niet bewerkt is, blijft de besmetting normaal gesproken zo beperkt dat het niet tot ziekte leidt. De van nature aanwezige andere bacteriën weerhouden listeria ervan zich te vermenigvuldigen.
• In gesneden rauwkost en salades is de kans op vermenigvuldiging groter, zeker bij bewaren. Door de groente goed te wassen verdwijnt de besmetting niet geheel maar wordt het aantal bacteriën wel minder.
• Was steeds je handen voor elke maaltijd en na elk contact met groenten, fruit, rauw vlees en katten en kijk uit met de kattenbak.

Lees ook: Zwangerschap en voeding

Lees ook: Liever geen kaneel tijdens de zwangerschap