Constipatie: welke laxeermiddelen kunt u gebruiken?

nieuws Afhankelijk van hun werking in de darmen zijn laxeermiddelen in verschillende groepen in te delen.

Wanneer een medicamenteuze behandeling nodig is, zal de keuze vooral gebeuren in functie van de gewenste werkingssnelheid, de evaluatie van de risico-batenverhouding en de kostprijs. De combinaties van meerdere laxativa worden in principe afgeraden.
Laxeermiddelen die via de mond worden ingenomen, mogen niet gebruikt worden als de ontlasting in de dikke darm zodanig indikt en hard wordt dat het spontaan lozen ervan niet meer mogelijk is (fecale impactie). Dan moet eerst een rectaal middel toegediend worden.

1. Zwelmiddelen
Zwelmiddelen bestaan uit vezels of slijm afkomstig van zaden (bv.psyllium), gom of bepaalde algen. Merknamen zijn Colofiber, Normacol en Spagalux.
Hun werkingsmechanisme is vergelijkbaar met dit van plantaardige vezels: ze verhogen het volume en de vochtinhoud van de stoelgang. Daardoor ontstaat een verhoogde activiteit van de dikke darm en wordt de stoelgang bevorderd.
Hetzelfde effect kan bekomen worden door een verhoogde inname van vezels in de voeding (bv. zemelen) of van niet verteerbare polysacchariden.

Meestal worden deze middelen gegeven in de vorm van korrels of poeders die in water moeten opgelost worden. Zwelmiddelen, in combinatie met voldoende vochtinname, zijn de eerste keuze wanneer aanpassingen van de levensstijl (eetgewoonten, meer bewegen...) onvoldoende blijken of moeilijk te volgen zijn. Hun effect treedt na 1 à 3 dagen op.
Ze worden hoofdzakelijk gebruikt bij de bestrijding van langdurige chronische obstipatie, bij obstipatie na een bevalling of na een operatie. De behandeling moet vaak twee tot drie maanden worden voortgezet.

Mogelijke bijwerkingen: buikkrampen en winderigheid (in het begin).
Het is nog niet duidelijk of het langdurig gebruik van zwelmiddelen een invloed heeft op de opname van geneesmiddelen en mineralen.
In elk geval moet u bij de inname van een zwelmiddel een groot glas water drinken. In de loop van de dag moet u ook nog eens ten minste 2 liter water drinken.

2. Paraffine
Lubrifiërende laxativa zoals paraffine (Lansyol Paraffine) die langs de mond wordt ingenomen, verweken de stoelgang en vergemakkelijken de uitscheiding. Ze worden vooral gebruikt in de preventie of behandeling van faecaloom (=een verharde brok stoelgang).

• Het gebruik van paraffine wordt afgeraden bij mensen met slikproblemen (zoals ouderen, bedlegerige patiënten...) omdat het in de longen kan terechtkomen.
• Langdurig gebruik wordt afgeraden omdat paraffine de opname van vetoplosbare vitamines (zoals A, D, E, K) vermindert.

3. Osmotische laxeermiddelen
De osmotische laxeermiddelen trekken water aan (=osmose) in de dikke darm. Zo bevorderen ze de stoelgang.
Er bestaan verschillende types van osmotische laxeermiddelen.

• Producten op basis van synthetische suikers (lactitol, lactulose en sorbitol) en van macrogol (polyethyleenglycol of PEG). Ze hebben na 1 à 2 dagen effect en zijn veilig, ook bij langdurig gebruik. Ze kunnen soms krampen en een opgezwollen gevoel veroorzaken. Na inname van dit laxeermiddel moet u misntens 2 uur wachten voor u een ander geneesmiddel neemt.
Merknamen:
Lactitol: Importal
Laculose: Bifiteral, Duphalac, Lactulose
Sorbitol: Sorbitol Delalande
Macrogol: Colofort, Endofalk, Endopeg, Klean-Prep, Moviprep, Curapeg, Forlax, Laxido, Macrogol + Electrolytes, Molaxole, Movicol, Movolax

• De osmotische laxativa op basis van zouten (natriumzouten, kaliumzouten en fosfaten) hebben tegelijk een osmotisch effect en een stimulerend effect. Ze hebben dezelfde werkingssnelheid (na 5 à 10 uren), maar ook dezelfde nadelen als de contactlaxeermiddelen (zie verder).
Ze kunnen o.m. diarree en dehydratie (uitdroging) veroorzaken. Bovendien bevatten ze hoge doses natrium en magnesium, wat gevaarlijk kan zijn voor hart- en nierpatiënten. Gebruik van deze producten wordt afgeraden, tenzij in bijzondere omstandigheden (bv. voor een operatie) en op voorschrift van een arts.
Merknamen: Fleet Phospho Soda

4. Contactlaxeermiddelen
Contactlaxeermiddelen (ook stimulerende of irriterende laxativa genaamd) stimuleren de spieren van de darmwand en verhogen de beweeglijkheid van de darmwand. Contactlaxativa bevatten anthrachinonen van plantaardige of synthetische oorsprong, en difenylmethaanderivaten zoals bisacodyl en natriumpicosulfaat.

• Antrachinonen
Cascara: Laxafytol
Sennosiden: Fuca, Grain de Vals Senna, Midro
Tot deze categorie behoren ook de meeste kruidenthees die als laxeermiddel worden verkocht, zoals Vichythee, Dr Ernst's, Ortilax, Kneipp, enz...
• Difenylmethaanderivaten
Bisacodyl: Bisacodyl Teva, Bisolax, Dulcolax Bisacodyl, Mucinum, Purgo-Pil
Bisoxatine: Wylaxine
Picosulfaat: Dulcolax Picosulphate, Fructines, Laxoberon, Picolaxine
• Prucalopride (Resolor)

Contactlaxeermiddelen kunnen ernstige bijwerkingen veroorzaken:
• uitdroging en darmkrampen;
• elektrolytenstoornissen die aanleiding kunnen geven tot spierzwakte, hartstoornissen en nierproblemen;
• overgevoeligheidsverschijnselen;
• langdurig gebruik van contactlaxeermiddelen kan leiden tot afhankelijkheid en verlies van controle over de zenuwen in de dikke darm, waardoor de ontlasting verstoord wordt en de constipatie chronisch wordt;

• ze kunnen het slijmvlies in de darmwand beschadigen;
• Prucalopride mag niet gebruikt worden tijdens zwangerschap vanwege risico op abortus. De andere producten worden afgeraden in het laatste trimester van de zwangerschap en tijdens borstvoeding.
Omwille van de vele bijwerkingen mogen ze slechts gedurende een korte periode en niet op regelmatige basis gebruikt worden. Bijvoorbeeld in specifieke omstandigheden, bijvoorbeeld voor een operatie of darmonderzoek.
Gebruik deze middelen het best alleen op voorschrift van uw arts.

5. Laxeermiddelen voor rectaal gebruik
Rectale laxeermiddelen worden toegediend onder de vorm van een zetpil of lavement. Ze werken zeer snel: binnen 5 à 30 minuten.
Rectale laxeermiddelen worden vooral bij bijzondere situaties gebruikt, bijvoorbeeld voor een heelkundige ingreep, een darmonderzoek of tijdens een wormverdrijvende behandeling, omdat ze het rectumslijmvlies kunnen prikkelen. Ook worden ze gebruikt bij de behandeling van faecaloom (=een verharde brok stoelgang) en bij bedlegerige patiënten.

Ze kunnen, in overleg met uw (huis)arts, eventueel ook kortstondig gebruikt worden bij ernstige klachten indien na drie dagen gebruik van orale middelen nog geen stoelgang heeft plaatsgevonden.
Merknamen: Colexklysma, Fleet-Enema, Fosfaatlavement, Glycerine Suppo's, Glycerine Zetkaarsjes Lambo, Laxavit, Microlax, Norgalax.

6. Diverse samengestelde producten (associaties)
Deze producten mogen alleen gebruikt worden bij de voorbereiding van een darmonderzoek of operatie.