Eerste hulp bij vergiftiging

dossier Een vergiftiging is vaak ernstig en kan op verschillende manieren ontstaan. Giftige producten kunnen ingeademd, ingeslikt of ingespoten worden, maar ook door contact met de huid of slijmvliezen kan een reactie ontstaan. Er bestaan enkele bekende eerstehulpmiddeltjes zoals het slachtoffer melk of water laten drinken of laten braken, maar ... mag dit wel?

Vooraleer dieper in te gaan op de eerste hulp, willen we een algemeen kader scheppen. Wanneer is een product giftig en is eenzelfde product voor iedereen even giftig? We illustreren dit aan de hand van een aantal voorbeelden.

Bijtende producten zoals ontstoppers zijn altijd en voor iedereen giftig. Een glaasje alcohol is niet giftig voor volwassenen, maar wel voor kleine kinderen. Shampoo zal bij huidcontact geen irritatie veroorzaken, maar kan bij (grote) inname wel voor problemen zorgen.

De wijze waarop we met een product in contact komen en de hoeveelheid ervan zijn dus medebepalend voor de giftigheid van een product. De reactie op een product is ook afhankelijk van het lichaamsgewicht van het slachtoffer. Zo zal een kind veel sterker reageren dan een volwassene op een vergiftiging met eenzelfde dosis.

Hoe herkennen we een vergiftiging? Soms zien we duidelijke signalen (zie verder), maar het is ook mogelijk dat de situatie een vergiftiging doet vermoeden, bijv. een draaiende motor of een lege geneesmiddelenverpakking.

Het slachtoffer kan volgende symptomen vertonen :
• bewustzijnsstoornissen
• ademhalingsmoeilijkheden
• problemen met hartritme of bloeddruk
• zeer grote of kleine pupillen
• klamme huid of afwijkende huidskleur
• braken, braakneigingen, krampen
• brandwonden
• ...

Bij ernstige vergiftigingen alarmeer je eerst de 112. Dit is het geval wanneer het slachtoffer bewusteloos is, ademhalingsmoeilijkheden heeft of ernstige brandwonden vertoont.

Volgende informatie is belangrijk voor het Antigifcentrum :
• Wat is de leeftijd en het gewicht van het slachtoffer (is het een kind of een volwassene)?
• Wat is de naam van het product dat de vergiftiging veroorzaakte?
• Over welke hoeveelheid (aantal slokken, aantal tabletten, ...) gaat het?
• Wat zijn de omstandigheden waarin de vergiftiging is gebeurd (iets per ongeluk gedronken, spatten in de ogen, zelfmoordpoging, ...)?
• Hoe is de toestand van het slachtoffer (braken, brandwonden,bewusteloos, ...)?

Volg dan stipt het advies van het Antigifcentrum. Start nooit op eigen houtje een behandeling (zoals het slachtoffer laten drinken of laten braken) zonder de toestemming van het Antigifcentrum of een arts. Deze handelingen kunnen in sommige gevallen de situatie verergeren, vandaar dat je dit enkel doet na professioneel advies. Het is trouwens een hardnekkig misverstand dat melk een antigif is!

We geven nog enkele tips mee die je wel altijd mag toepassen.

Door het inademen van gassen of het snuiven van bepaalde middelen kan vergiftiging optreden. Breng een slachtoffer onmiddellijk in de frisse lucht, maar doe dit enkel als jezelf geen gevaar loopt. Zet ramen en deuren open. Betreed zelf nooit een besloten ruimte (kelder, ondergrondse put, tank, ...) om een bewusteloos slachtoffer te redden. Laat dit over aan de hulpdiensten. Zet een bewust slachtoffer in halfzittende houding. Dit is een comfortabele houding waarin de ademhaling zo min mogelijk belemmerd wordt. Probeer je bij reanimatie te beschermen tegen giftige producten door gebruik te maken van een beademingsmasker of een plastic gelaatsdoekje.

Door contact met chemische producten kan er naast een brandwonde ook een vergiftiging ontstaan. Als eerstehulpverlener moet je elk contact met het giftig product proberen te vermijden. Dit kan je doen door handschoenen aan te trekken. Spoel de brandwonde overvloedig met fris water (in de douche), let erop dat je slachtoffer niet onderkoelt. Trek tijdens het spoelen besmeurde kledij uit en steek ze in een plastic zak. Verwijder enkel kledij of juwelen die niet aan de huid kleven. Wrijf niet op de aangetaste huid. Breng geen zalven of andere producten aan zonder advies van het Antigifcentrum of een arts.

Bij een vergiftiging door inspuiting moet je ervoor zorgen dat niemand zich kwetst of in contact komt met de spuit of de naald. Berg ze zo nodig veilig op, maar hou ze beschikbaar voor de hulpdiensten. Trek handschoenen aan als je met bloed of andere lichaamsvloeistoffen in contact komt.

Meer weten over eerste hulp? Dit kan! Volg een gratis eerste hulp cursus van Rode Kruis-Vlaanderen bij jou in de buurt. Neem hier eens een kijkje!