Lengte van telomeren beïnvloedt risico op ouderdomsziekten

We weten al langer dan vandaag dat we onze gezondheid voor een deel zelf onder controle hebben. Als we gezond eten, voldoende slapen en bewegen, plukken we daar de vruchten van. Dit positief gedrag laat zich voelen tot in onze cellen: door gezond te leven kunnen we onze telomeren, de beschermende uiteinden van onze chromosomen, verlengen, wat het risico op ouderdomsziekten verkleint.

Telomeren zijn de beschermingsdopjes aan het uiteinde van onze chromosomen. Ze beschermen DNA tegen beschadiging tijdens het celdelingsproces. Telkens wanneer een cel deelt, wordt de telomeer rond het chromosoom een stukje korter. Dat proces herhaalt zich tot op het punt dat de cel afsterft. Dat maakt deel uit van het natuurlijke verouderingsproces.

Wanneer telomeren chromosomen niet goed kunnen beschermen, kunnen cellen zich niet aanvullen en gaan ze slecht functioneren. Dit leidt tot fysiologische veranderingen in het lichaam die het risico vergroten op de belangrijkste aandoeningen en ouderdomsziekten, onder andere hart- en vaatziekten, diabetes, kanker en een verzwakt immuunsysteem.

Volgens moleculair bioloog Elizabeth Blackburn kunnen we de lengte van onze telomeren evenwel beïnvloeden door onze dagelijkse gewoontes. “Het proces van veroudering is enigszins kneedbaar. Het gebeurt bij ons allemaal in een bepaald tempo, maar het tempo kan veranderen. Een enzym genaamd telomerase kan DNA toevoegen aan de uiteinden van chromosomen om het korter worden te vertragen, te voorkomen en gedeeltelijk terug te draaien.”

Zorg dragen voor je telomeren kan volgens Blackburn bijdragen aan een langere periode van een ziektevrij leven, maar het effect op levensverlenging is volgens haar beperkt: “We hebben allemaal een levensduur - het aantal jaren dat we gezond, actief en ziektevrij blijven. Maar we kunnen dingen doen die invloed hebben op onze telomerase en telomeren die de overgang van gezondheid naar ziekte kunnen vertragen. We hebben het dus meer over het langer gezond houden van mensen en het voorkomen van sommige ouderdomsziekten. Dit gaat niet over een extreme verlenging van de levensduur.”

Je telomeerlengte beïnvloeden doe je eenvoudigweg door een gezonde levensstijl te hanteren: chronische stress beheersen, zeven uur slapen per nacht, drie keer per week gemiddeld intensief bewegen en een gezond dieet met voldoende omega-3-vetzuren. Tot dusver geen baanbrekende richtlijnen want dit advies kadert al binnen een logische, gezonde levensstijl, maar Blackburn stelt dat de nieuwe inzichten helpen om de reden erachter concreet te maken voor de mensen: “Mensen hadden nog niet begrepen waarom het soort dingen dat wordt aanbevolen om de levensstijl te verbeteren, op cellulair niveau kan helpen om ziektes te voorkomen. Een van de redenen is dat ze je helpen telomeren te behouden.”