Klinische omstandigheden veroorzaakt door abnormale chromosomen waarbij er extra- of ontbrekend chromosoommateriaal is (hetzij een heel chromosoom of een chromosoom segment). (van Thompson et al.., Genetics in Medicine, 5th ed., p429)
IJzerstapelingsziekte of hemochromatose is een aandoening waarbij men te veel ijzer opneemt uit de voeding. Dat wordt opgestapeld in het lichaam, vooral in de lever, het hart en de alvleesklier (pancreas), en kan verschillende klachten en aantasting van organen en gewrichten veroorzaken.
Een ziekte is zeldzaam wanneer ze voorkomt bij minder dan 1 op de 2.000 inwoners. Zeldzame ziekten zijn doorgaans ernstig en complex. Heel wat zeldzame ziekten zijn levensbedreigend of chronisch invaliderend.
Door gezond te leven kunnen we onze telomeren, de beschermende uiteinden van onze chromosomen, verlengen, wat het risico op ouderdomsziekten verkleint. Hoe kan je die telomeerlengte dan precies beïnvloeden? En wil dat ook zeggen dat we ons verouderingsproces kunnen terugdraaien?
Het syndroom van Down, ook bekend als 'trisomie 21', is de voornaamste genetische oorzaak van een verstandelijke handicap. Hoe wordt downsyndroom opgespoord? Wat zijn de fysieke kenmerken, en welke impact heeft trisomie 21 op de gezondheid?
Het 22q11-deletiesyndroom (ook het velocardiofaciaalsyndroom of DiGeorge) is een aangeboren aandoening die naar schatting voorkomt bij 1 op 4000 tot 5000 personen. De kenmerken van het syndroom verschillen sterk per persoon, en is niet te genezen.
Het Prader-Willi syndroom of HHHO (Hypotonie, Hypomentie, Hypogonadisme, Obesitas), is een zeldzame aangeboren genetische afwijking op het chromosoom 15. Typische kenmerken zijn onder meer spierslapte, groeistoornissen, onverzadigbare eetlust vanaf kleuterleeftijd, zwaarlijvigheid, verstandelijke beperking en gedragsproblemen.
De Ziekte van Huntington is een van die zeldzame aandoeningen waarvoor helaas nog geen genezende behandeling bestaat, al is het wel mogelijk om de klachten te verlichten.
Meer dan 80 procent van de zwangere vrouwen laat vandaag de NIP-test uitvoeren. Oorspronkelijk was de test bedoeld om grote chromosomale afwijkingen bij baby's op te sporen, maar er worden alsmaar meer mogelijke bijkomende bevindingen ontdekt.
Uit een omvangrijke studie onder leiding van de Universiteit Maastricht blijkt dat een hogere body mass index (BMI) gepaard gaat met kortere telomeren, met name bij personen onder de 60 jaar.
Het uitvoeren van preïmplantatie genetische diagnostiek (PGD), ofwel embryoselectie, voor erfelijke borstkanker is bewezen succesvol. Het is een veilige en accurate methode om te voorkomen dat kinderen de erfelijke aanleg voor borstkanker bij zich dragen.
Dankzij de wetenschappelijke en medische vooruitgang werden in het UZ Brussel en Hôpital Erasme intussen al meer dan 2600 kinderen geboren die vrij zijn van de genetische ziekte van hun ouder(s).
Het Turner syndroom is met 1 op ongeveer 2500 levend geboren meisjes één van de meest voorkomende chromosomale afwijkingen. Deze aangeboren aandoening treft alleen meisjes.
De NIPT of Niet-Invasieve Prenatale Test is een prenataal bloedonderzoek dat DNA (= erfelijk materiaal) van uw baby, dat in uw bloed is terechtgekomen, onderzoekt. Hiermee kunnen mutaties of veranderingen in het DNA of afwijkingen in de chromosomen van de foetus opgespoord worden, zoals trisomie 21 (syndroom van Down).
Sinds 1 december 2016 is de niet-invasieve prenatale test (NIPT) goedkoper: de prijs daalt van 390 naar 290 euro. Met de NIPT kan een chromosoomafwijking, zoals het Downsyndroom, vroegtijdig worden opgespoord bij een ongeboren kind.
Het Williams-Beuren Syndroom (WBS) of Williams Syndroom (WS) is een zeldzame aangeboren ontwikkelings- en gedragsstoornis die gepaard gaat met verschillende lichamelijke afwijkingen.
Het CHARGE-syndroom, soms ook het Hall-Hittner syndroom genoemd, is een vrij zeldzame combinatie van aangeboren afwijkingen. De naam verwijst naar de eerste letter van de zes meest voorkomende afwijkingen.
De ziekte van Duchenne of spier- of musculaire dystrofie van Duchenne is een ernstige erfelijke aandoening van de spieren. De ziekte van Duchenne begint meestal rond de leeftijd van 3 tot 5 jaar.
Of een embryo de ziekte van Huntington bij zich draagt, is aan te tonen in het bloed van de zwangere vrouw. Dat schrijven Nederlandse wetenschappers van verschillende universiteiten in het tijdschrift Prenatal Diagnosis
Het Klinefeltersyndroom is een geslachtsgebonden chromosoomafwijking die uitsluitend voorkomt bij jongens. Het werd in 1942 voor het eerst beschreven door de Amerikaanse arts F. Klinefelter.
Het fragiele-X syndroom is één van de belangrijkste erfelijke oorzaken van een mentale handicap. Men schat dat 1 op 4 à 6000 mannen en ongeveer 1 op 8000 vrouwen fragiele X hebben. In totaal betekent dit dat in België naar schatting zo’n 1000 à 1500 mensen fragiele x hebben.
Het fragiele-X-syndroom (FXS), de meest voorkomende erfelijke vorm van verstandelijke beperking, wordt veroorzaakt door een gebrek aan het eiwit FMRP (Fragile X Mental Retardation Protein) of fouten in de productie van dit eiwit.
Ataxie van Friedreich (AvF), ook Friedreichse ataxie of hereditaire spinale ataxie genoemd, is een zeldzame, erfelijke aandoening die het zenuwstelsel beschadigt en de spieren aantast.
In ons land bieden diverse ziekenhuizen (o.a. in Gent, Antwerpen, Brussel en Leuven) de mogelijkheid aan zwangere vrouwen om met een zogenaamde niet-invasieve prenatale test (NIPT) het syndroom van Down (trisomie 21) bij hun foetus op te sporen.
Trisomie 21 komt voor bij ongeveer 1 op 700 levend geboren baby’s. Het is de meest frequente chromosomale afwijking. Chromosomen zijn de dragers van ons erfelijk materiaal.
In ons land bieden diverse ziekenhuizen (o.a. in Gent, Antwerpen, Brussel en Leuven) de mogelijkheid aan zwangere vrouwen om met een zogenaamde niet-invasieve prenatale test (NIPT) het syndroom van Down (trisomie21) bij hun foetus op te sporen.
In navolging van ondermeer het Brugmann Ziekenhuis in Brussel, start nu ook het Universitair Ziekenhuis van Leuven met het opsporen van het downsyndroom bij foetussen via het bloed van de moeder.
De genetische labo’s van onze ziekenhuizen zijn klaar om van start te gaan met een baanbrekende bloedtest. Die test kan een vruchtwaterpunctie vermijden voor zwangere vrouwen met een verhoogd risico op een baby met het syndroom van Down.
Dit dossier geeft een overzicht van de verschillende types van afwijkingen in het erfelijk materiaal die een erfelijke aandoening kunnen veroorzaken, hoe ze ontstaan en doorgegeven(kunnen)worden.