Week van het hart

nieuws Waarom worden vrouwen meer getroffen door hart- en vaatziekten dan mannen?

Ondanks het feit dat hart- en vaatziekten nog vaak als een typische mannenziekte wordt beschouwd, sterven er veel meer vrouwen door hart- en vaatziekten (51%) dan door borstkanker (3%). Daarmee zijn hart- en vaatziekten ook bij vrouwen de belangrijkste doodsoorzaak. Dat zegt de European Society of Cardiology.

Hart- en vaatziekten kunnen zich bij vrouwen anders en later ontwikkelen dan bij mannen. Ook signalen dat er iets mis is met hart zijn bij vrouwen vaak minder duidelijk dan bij mannen. Daardoor hebben vrouwen lagere overlevingskansen dan mannen en herstellen ze moeilijker van een cardiovasculair accident.

1. Hart- en vaatonderzoek is tot nu toe vooral uitgevoerd bij mannen.
Signalen dat er iets mis is met het hart zijn bij vrouwen vaak anders dan bij mannen. Daarom worden hartziekten vaak niet op tijd herkend. Onderzoek naar het eerder herkennen van hart- en vaatziekten bij vrouwen is hard nodig. Wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten is echter tot nu toe voornamelijk gedaan bij mannen. De resultaten van deze onderzoeken zijn niet zomaar te gebruiken bij vrouwen.

2. Symptomen bij een hartinfarct zijn bij vrouwen vaak anders dan bij mannen.

De signalen van hart- en vaatziekten bij vrouwen worden vaak te laat herkend en dikwijls onderbehandeld omdat die symptomen verschillen van die bij mannen.
• De meest voorkomende klacht van een hartinfarct of angina pectoris bij mannen is een beklemmende of drukkende pijn op de borst die kan uitstralen naar de bovenarmen, hals, kaken, rug en maagstreek. Deze pijn duurt ook in rust langer dan 5 minuten en kan samengaan met zweten, misselijkheid of braken.
• Vrouwen hebben daarnaast, eerder en vaker dan mannen, een of meer van de volgende klachten:
• pijn in de bovenbuik, kaak, nek of rug
• pijn tussen de schouderbladen
• kortademigheid
• extreme moeheid
• duizeligheid
• onrustig gevoel, angst, snelle ademhaling
• misselijkheid of braken
• hartkloppingen
• flauwvallen.
Ongeveer 30% van alle hartinfarcten verloopt stil, dat wil zeggen zonder de kenmerkende klachten van een hartinfarct. Bij vrouwen komen stille infarcten wat vaker voor dan bij mannen.

3. Symptomen van hart- en vaatziekten worden vaak verward met overgangsklachten.
Tot de overgang lijken vrouwen een bescherming te hebben tegen hart- en vaatziekten. Na de overgang neemt het risico toe en krijgen ze vaker te maken met risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals hoge bloeddruk, verhoogd cholesterolgehalte, overgewicht en diabetes.
Overgangsklachten hebben overeenkomsten met hartklachten. Bij hartkloppingen en vermoeidheid wordt vaak aan de overgang gedacht. Opvliegers bijvoorbeeld zijn niet per definitie het gevolg van de overgang, maar kunnen ook het resultaat zijn van een te hoge bloeddruk.

Overleg bij twijfel met uw huisarts arts of de klachten niet van het hart afkomstig zijn, zeker bij:
• langer aanhoudende klachten
• hart- en vaatziekten in de familie, met name bij directe familieleden (vader, moeder, broer of zus) voor het 60e levensjaar
• risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

4. Risicofactoren ontwikkelen zich bij vrouwen anders en ontstaan vaak op op latere leeftijd.
In vergelijking met mannen treden hart- en vaatziekten bij vrouwen gemiddeld tien jaar later op. Dat heeft mogelijk te maken met de bescherming van vrouwen door het vrouwelijk hormoon oestrogeen, maar die bescherming valt weg na de menopauze.

Vrouwen en mannen hebben dezelfde risicofactoren: roken, overgewicht, hoog cholesterol, hoge bloeddruk en diabetes. Er zijn alleen verschillen in de impact en de leeftijd waarop ze zich voordoen.
• Roken verhoogt bij vrouwen sterker de kans op hart- en vaatziekten dan bij mannen omdat ze de nicotine sneller opnemen, vooral als ze ook de pil nemen.
• Bij vrouwen met type 2 verdriedubbelt de kans op hart- en vaatziekten (tegenover een verdubbeling bij mannen). Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, lopen op latere leeftijd een hoger risico op diabetes.
• Bij overgewicht hoopt het vet zich op in het lichaam. Bij mannen is het vet vaker verdeeld volgens de appelvorm (vet in en om de buik) en bij vrouwen volgens de peervorm vet rond de heupen en de dijen). Het vet in en rondom de buik (appelvorm) zorgt voor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
• Bij zowel mannen als vrouwen stijgt het cholesterolgehalte bij het ouder worden. Het verschil tussen vrouwen en mannen ligt in de leeftijd waarop het cholesterolgehalte het hoogst is. Bij mannen is het gemiddelde cholesterolgehalte het hoogst op ongeveer 50-jarige leeftijd. Bij vrouwen ligt de piek pas na de overgang, op 65-jarige leeftijd.
• Mannen hebben op relatief jonge leeftijd te maken met een te hoge bloeddruk. Vrouwen krijgen vaak pas na de overgang een te hoge bloeddruk. Vrouwen die tijdens hun zwangerschap een te hoge bloeddruk hebben gehad, lopen een hoger risico om op latere leeftijd een te hoge bloeddruk te ontwikkelen.

5. Slagaderverkalking ontwikkelt zich bij vrouwen vaak anders dan bij mannen.
Hart- en vaatziekten kunnen ontstaan door het dichtslibben van de slagaders, slagaderverkalking of atherosclerose genoemd.
Er zijn verschillen tussen vrouwen en mannen bij slagaderverkalking:
• Mannen hebben vaak de klassieke vorm van slagaderverkalking; vernauwingen zitten meestal opeengehoopt in een grotere tak van de kransslagaders
Bij vrouwen vernauwen de kransslagaders zich meestal in een langzamer tempo en over een grotere lengte. Ook de kleine uitlopers van de kransslagaders hebben dus vernauwingen. Dit wordt ook wel het microvasculair syndroom genoemd.
De vernauwingen in deze kleine uitlopers zijn minder goed te zien tijdens een hartkatheterisatie. Daarom gebruiken sommige ziekenhuizen speciale scanapparatuur om dit vaatsyndroom in kaart te brengen.

6. Vrouwen krijgen, in vergelijking met mannen, dikwijls niet de aangepaste behandeling.
Ook reageren vrouwen soms anders op sommige behandelingen - die vooral bij mannen zijn uitgetest - omdat ze een ander hormonaal stelsel hebben, minder wegen en een hoger vetgehalte hebben.
• Aspirine vermindert bij vrouwen bijvoorbeeld wel de kans op een CVA maar niet op een hartinfarct, terwijl dit bij mannen net omgekeerd is.
• Bij vrouwen is de kans op ernstige en blijvende letsels na een beroerte (herseninfarct of CVA) groter dan bij mannen.

Tips voor vrouwen
• Ga na of u klachten heeft die horen bij angina pectoris of een hartinfarct.
• Bespreek met uw arts of u bepaalde risicofactoren voor hart- en vaatziekten heeft.
• Houd in een dagboek bij wanneer klachten optreden en hoe lang ze duren.
• Meld altijd als u hoge bloeddruk of diabetes heeft gehad tijdens de zwangerschap.
• Meld altijd als er hart- en vaatziekten voorkomen in uw directe familie, ook als de arts er zelf niet naar vraagt.
• Ga altijd terug naar de arts als uw klachten niet weggaan of als ze verergeren.
• Trek zelf geen conclusies, laat de arts bepalen waar de klachten vandaan komen.