Wat kunt u doen tegen zwartverkleuring of ‘fogging’ in huis?

nieuws ‘Fogging’ is het fenomeen waarbij bepaalde materialen in de woning op korte tijd zwart verkleuren. Dit kan heel typisch zichtbaar zijn op verwarmingselementen, gordijnen, kunststof oppervlakken, ruiten en op en in elektrische apparatuur. Maar ook op muren en plafonds (vooral in hoeken). Deze zwartkleuring kan in alle kamers voorkomen, maar meestal in de woonkamer.
‘Fogging’ is niet hetzelfde als de zwartverkleuring door roetaanslag die meestal geleidelijker zichtbaar wordt en afkomstig is van verbrandingsprocessen, zoals roken, bakken en braden, branden van kaarsen, olielampen, open haarden, …

Hoe ontstaat ‘fogging’?
Wat ‘fogging’ precies veroorzaakt, is nog niet helemaal duidelijk. Bij onderzoek worden op de verkleurde oppervlakken wel semi-vluchtige organische stoffen (‘SVOS’) gevonden. Deze SVOS (waaronder weekmakers en brandvertragers) zijn dikwijls niet te ruiken en moeten niet worden vermeld op het etiket. SVOS worden gebruikt in verschillende verven, lakken, vloerlijmen, kunststofmaterialen…

Aangezien ‘fogging’ meestal voorkomt in nieuwbouwwoningen of woningen na renovatie, lijkt het heel aannemelijk dat deze materialen verantwoordelijk kunnen zijn. ‘Fogging’ zou dan veroorzaakt worden doordat de SVOS verdampen en onder bepaalde omstandigheden grotere deeltjes vormen met stofdeeltjes in de lucht, waarna ze neerslaan op bepaalde oppervlakken. Stofdeeltjes zouden ook na luchtstromingen in de woning kunnen neerslaan op SVOS-bevattende oppervlakken. Dit heet dan het kleeffilm-effect.

Is fogging gevaarlijk?
‘Fogging’ kan zeer hinderlijk zijn doordat het de esthetische waarde kan verminderen, niet altijd gemakkelijk te verwijderen is, schade aan materialen kan veroorzaken en vaak ook terugkomt. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat deze zwartverkleuring leidt tot gezondheidsklachten. Onderzoek in woningen met ‘fogging’ geeft meestal geen aanwijzingen voor specifieke luchtverontreiniging die gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Zo lang de oorzaak echter niet bekend is, zijn gezondheidseffecten niet uit te sluiten.

Hoe kunt u het risico op blootstelling aan fogging beperken?
Na onderzoek in Duitsland en Nederland, bleken enkele factoren kenmerkend te zijn voor het ontstaan van ‘fogging’. Ze hoeven echter niet allemaal tegelijk aanwezig te zijn om ‘fogging’ te veroorzaken:
• renovatiewerkzaamheden: gebruik van SVOS-bevattende producten (verven, lakken, …),
• bouwtechnische aspecten van de woning: de aanwezigheid van temperatuurverschillen, koude oppervlakken en koudebruggen, verminderde luchtdoorlatendheid (opgedreven isolatie zonder rekening te houden met het behouden of creëren van voldoende ventilatie,
• inrichting van de ruimte: de aanwezigheid van meubilair of producten die SVOS bevatten (vb. sommige laminaatsoorten,…),
• gebruik van de ruimte: branden van kaarsen, open haard, …: de roet- en stofdeeltjes kunnen binden met de SVOS.
• binnenklimaat en weeromstandigheden: lage luchtvochtigheid, elektrostatische lucht.

‘Fogging’ is vaak sterker als er gerookt wordt in de woning, maar ze wordt er niet door veroorzaakt. De verkleuring kan in elk type woning, bij vrijwel elk type ventilatiesysteem, elke verwarmingsvoorziening, elk type geiser en elk fornuis voorkomen.
De verdamping kan in de winter plots stijgen door het aanzetten van de verwarming. In combinatie met het minder verluchten en ventileren (sluiten van vensters, deuren, roosters,…) kunnen deze stoffen zich binnen opstapelen en de verkleuring veroorzaken. Verlucht en ventileer daarom extra in het stookseizoen (zeker na een renovatie).
Het is vaak niet zo gemakkelijk de zwartkleuring te verwijderen. Intensief reinigen met water, allesreiniger, kunststofreiniger, … kan soms helpen. Sommige materialen kunnen zodanig aangetast zijn, dat ze niet meer te reinigen zijn. Momenteel zijn er geen normen of wetgevingen die expliciet over ‘fogging’ in het binnenmilieu van private woningen handelen.