Knobbel in lies, oksel, nek: moet je je zorgen maken?
In dit artikel
Knobbel in lies, oksel, nek: moet je je zorgen maken?
dossier
Nek, lies, oksel, we hebben lymfeklieren over ons hele lichaam. Een gezwollen lymfeklier is een normale reactie van het lichaam op een agressie (infectie, ziekte, enz.). Dit fenomeen, ook wel adenopathie genoemd, kan tot enkele weken na herstel aanhouden. Wat veroorzaakt deze zwellingen? Wanneer moet je je zorgen maken?
Lees ook: Lymfoom of lymfeklierkanker: wat zijn de symptomen?
Wat is een lymfeklier?
Lymfeklieren zijn honderden kleine boontjes (erwten) die over het hele lichaam verspreid liggen langs het lymfestelsel. Ze zijn te vinden in de nek, onder de kaak, onder de oksels, in de lies, in de maag, enz. Ze maken deel uit van het immuunsysteem. Ze spelen een essentiële rol in de verdediging van het lichaam tegen infecties en ziekten.
De cellen in je lymfeklieren werken als een filter. Ze vallen afvalstoffen en ziektekiemen in het lichaam aan, vernietigen ze en elimineren ze, in het bijzonder ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen. Op deze manier helpen ze het immuunsysteem om je gezond te houden.
Lymfeklieren zwellen op wanneer je immuunsysteem vecht tegen een infectie: dit wordt adenopathie genoemd.
Een gezwollen lymfeklier herkennen
Wanneer lymfeklieren groter worden (adenopathie), verschijnen ze als een zachte, voelbare en beweeglijke knobbel onder de huid, soms slechts aan één kant. Ze kunnen gevoelig of pijnlijk aanvoelen.
Een gezwollen lymfeklier bevindt zich meestal dicht bij de plaats van de infectie. Hij gaat gepaard met symptomen die verband houden met de oorzaak van de infectie. Vaak gaat het om koorts, keelpijn (gezwollen lymfeklier in de hals), zweertjes of huiduitslag (bijvoorbeeld bij gordelroos tussen de ribben, een gezwollen lymfeklier in de oksel), symptomen van urineweginfecties (gezwollen lymfeklieren in de lies), enz.
Als je merkt dat je lymfeklieren groter worden en je hebt geen symptomen van ziekte of infectie, raadpleeg dan je arts voor een onderzoek.
Lees ook: Wat zijn die onderhuidse bultjes en knobbels?
Gezwollen lymfeklieren in de hals of onder de kaak
Knopen in de hals of onder de kaak zwellen bijna altijd op als er sprake is van een KNO-infectie (tonsillitis, nasofaryngitis, otitis, parotitis), een tandabces of tandvleesontsteking.
Lees ook: Alles over tandvleesontstekingen of gingivitis
Lees ook: Wat is een aangeboren halscyste, en wat kunt u eraan doen?
Gezwollen lymfeklier in de lies
- De vergroting van een of meer lymfeklieren in de lies is meestal het gevolg van een bacteriële infectie van de voeten of benen (schaafwond, mycose, panariasis, steenpuist, zweer) of een ernstige aanval van eczeem.
- Een vaccinatie: dit staat bekend als postvaccinatie adenopathie (hepatitis, HPV, tetanus, griep, gordelroos, enz.). De lymfeklieren zijn gezwollen in de buurt van de injectieplaats. Dit is een veel voorkomende en volledig goedaardige reactie.
- Bij kleine meisjes kan een lymfeklier in de lies gepaard gaan met vulvovaginitis. Deze ontsteking van de vulva, die jeuk en roodheid veroorzaakt, komt heel vaak voor en is niet ernstig.
- Infecties van de urinewegen, vooral als ze zich uitbreiden naar de nieren, kunnen een vergroting van de lieslymfeklieren veroorzaken als gevolg van de lokale immuunreactie.
- Infecties van de mannelijke geslachtsorganen (prostaat, bijbal, testikels, enz.) kunnen ook zwelling van de liesknopen veroorzaken.
Lees ook: Niet elk knobbeltje in de borst wijst op borstkanker
Gezwollen lymfeklieren in de oksel
Axillaire adenopathie kan worden veroorzaakt door :
- Handzweren zoals panariasis, schaafwonden of snijwonden veroorzaken vaak adenopathie in de oksel.Eczeem van de bovenste ledematen kan ook de oorzaak zijn.
- Een vaccinatie: dit staat bekend als adenopathie na een vaccinatie (hepatitis, HPV, tetanus, griep, gordelroos, enz.). De lymfeklieren zijn gezwollen in de buurt van de injectieplaats.
- Vergrote lymfeklieren zijn ook een van de belangrijkste symptomen van de kattenkrabziekte, die in de meeste gevallen goedaardig is.
Lees ook: Wat is een cyste?
Gezwollen lymfeklieren op meerdere plaatsen
Wanneer je gezwollen lymfeklieren hebt op twee of meer plaatsen van het lichaam, is er meestal sprake van een ernstigere systemische aandoening.
- Virale infecties: rodehond, waterpokken, gordelroos, mazelen, roseola en cytomegalovirus kunnen vergrote lymfeklieren veroorzaken. Gezwollen lymfeklieren in de nek en oksels zijn bijvoorbeeld het belangrijkste kenmerk van rodehond. Het Epstein-Barr virus, verantwoordelijk voor infectieuze mononucleose, veroorzaakt gezwollen lymfeklieren in de hals, angina pectoris, koorts en extreme vermoeidheid.
- Bacteriële infecties: ziekte van Lyme, tularemie, buiktyfus, enz.
- Parasitaire infecties: bij verworven toxoplasmose treedt in 60 tot 80% van de gevallen adenopathie van de nek en de nek op en dit zijn vaak de enige symptomen.
- Soa's: hiv of syfilis
- Auto-immuunziekten: aandoeningen zoals systemische lupus erythematosus of reumatoïde artritis kunnen gezwollen lymfeklieren veroorzaken. Bij kinderen kan juveniele idiopathische artritis gezwollen lymfeklieren veroorzaken.
- Lymfekliertuberculose (scrofulose): Een infectie van de lymfeklieren, vaak cervicaal, veroorzaakt door Mycobacterium tuberculosis.
- Kanker: in zeldzamere gevallen kan lymfoom (kanker van de lymfeklieren), leukemie of metastasen zich manifesteren als persisterende gezwollen knobbels.
Lees ook: Moet je je ongerust maken over een gezwel of knobbel in de hals?
Behandeling gezwollen lymfeklieren
In het geval van virale infecties zullen de gezwollen lymfeklieren beginnen te krimpen zodra je van de ziekte af bent. Het kan echter een paar weken duren voordat de lymfeklieren helemaal verdwenen zijn.
In andere gevallen, of als de gezwollen lymfeklieren op meerdere plaatsen in het lichaam voorkomen, hangt de behandeling af van de onderliggende ziekte. In het geval van een bacteriële infectie kan je arts je bijvoorbeeld een antibioticakuur aanraden.
Lees ook: Mogelijke tekenen en signalen van kanker
Wanneer moet je een arts raadplegen?
Het is raadzaam om een arts te raadplegen als :
- je een lymfeklier hebt die groter is dan 2 cm in diameter,
- je een gezwollen lymfeklier hebt, maar je je niet ziek voelt en niet recent verkouden, grieperig of geïnfecteerd bent geweest,
- na een verkoudheid of infectie de gezwollen lymfeklieren langer dan een paar weken aanhouden,
- de lymfeklieren hard, vast of zeer pijnlijk zijn, of snel groeien.
- je de aanwezigheid van pus of roodheid opmerkt,
- deze symptomen aanwezig zijn: onverklaarbaar gewichtsverlies, ademhalingsmoeilijkheden, nachtelijk zweten, aanhoudende koorts, vermoeidheid.
- er gezwollen lymfeklieren worden aangetroffen in de buurt van de elleboog, het sleutelbeen of de onderhals (dit duidt vaak op kanker).
Bronnen:
https://my.clevelandclinic.org
https://www.nhs.uk
https://medlineplus.gov
https://www.msdmanuals.com
Laatst bijgewerkt: maart 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
