Gerelateerde artikels
Alopecia: mogelijke oorzaken van haaruitval
In dit artikel
Alopecia: mogelijke oorzaken van haaruitval
dossier
Haaruitval (alopecia) kan het gevolg zijn van erfelijkheid, hormonale veranderingen, medische aandoeningen of een normaal onderdeel van het ouder worden. Iedereen kan hoofdhaar verliezen, maar het komt vaker voor bij mannen.
Lees ook: Wat is de oorzaak van haarverlies bij vrouwen en wat doe je eraan?
Hoe groeit haar?
Haren worden geproduceerd uit huidcellen in de haarfollikels of haarzakjes. Het aantal haarfollikels op de schedelhuid schommelt rond de 100.000. Het aantal van die haarzakjes is genetisch bepaald. Blondharigen hebben bv. meer haarzakjes dan donkerharigen en dan rosharigen. Met het ouder worden vermindert het aantal haarzakjes lichtjes, en dus automatisch ook het aantal haren.
Lees ook: Belangrijke ontdekking in strijd tegen kaalheid: molecuul Gas6
Lees ook: Zorgt suiker voor haarverlies bij mannen?
Haargroei is een cyclisch proces met met fasen van groei (‘anagene fase’), overgang (‘katagene fase’) en afbraak (‘telogene fase’). De groeifase van de schedelharen duurt ongeveer 3 jaar. Op het einde van die periode stopt de celdeling en wordt het haar steeds dunner. Tijdens de overgangsfase komt het haar stilaan los uit het haarzakje om tijdens de afbraakfase uit te vallen. Die afbraakfase duurt ongeveer 3 maanden. In tegenstelling tot sommige dieren, waar de haren na de winter massaal uitvallen, vertoont de haarcyclus bij de mens een veel regelmatiger verloop. Al is er toch wel een zekere seizoensinvloed met een piek van haarverlies rond augustus-september.
Bij de mens bevinden zich steeds een 60 à 90 % van de haren in de groeifase en 10 à 20% in de rust- of afbraakfase. Indien we ervan uitgaan dat op een hoofd 10.000 haren staan en dat één haar 100 dagen (3 maanden) blijft staan, dan gaan op één dag gemiddeld 100 haren op natuurlijke wijze verloren.
De snelheid waarmee het haar groeit varieert van persoon tot persoon, maar gemiddeld worden de haren 0,5 mm per dag langer. Het haar van vrouwen groeit iets sneller dan dat van mannen, en de ‘piekleeftijd’ ligt tussen 50 en 70 jaar.
Lees ook: Wat kan je doen tegen haaruitval?
Symptomen haaruitval
Tekenen en symptomen van haaruitval kunnen zijn:
- Geleidelijk dunner worden van de bovenkant van het hoofd. Dit is de meest voorkomende vorm van haaruitval en treft mensen naarmate ze ouder worden. Bij mannen begint het haar vaak terug te trekken bij de haarlijn op het voorhoofd. Vrouwen hebben meestal een verbreding van het deel in hun haar. Een steeds vaker voorkomend haaruitvalpatroon bij oudere vrouwen is een terugwijkende haarlijn (frontale fibroserende alopecia).
- Cirkelvormige of vlekkerige kale plekken. Sommige mensen verliezen haar in cirkelvormige of vlekkerige kale plekken op de hoofdhuid, baard of wenkbrauwen. Je huid kan jeuken of pijnlijk worden voordat het haar uitvalt.
- Plotseling loskomen van haar. Een fysieke of emotionele schok kan ervoor zorgen dat het haar loskomt. Handvol haar kan loskomen bij het kammen of wassen van je haar of zelfs na zachtjes trekken. Dit type van haarverlies veroorzaakt meestal een algemene haaruitdunning maar is tijdelijk.
- Haaruitval over het hele lichaam. Sommige aandoeningen en medische behandelingen, zoals chemotherapie voor kanker, kunnen leiden tot haaruitval over je hele lichaam. Het haar groeit meestal terug.
- Schilferende plekken die zich over de hoofdhuid verspreiden. Dit is een teken van ringworm. Het kan gepaard gaan met afgebroken haar, roodheid, zwelling en soms sijpelen.
Lees ook: Waarom krijg je last van haarverlies na een zwangerschap?
Oorzaken haaruitval
Androgenetische alopecia
Erfelijke haaruitval (alopecia androgenica)
Dit is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van haaruitval. Bij erfelijke haaruitval heb je genen geërfd die ervoor zorgen dat je haarzakjes (waar elk haartje uit groeit) krimpen en uiteindelijk geen haar meer groeien. Het krimpen kan al beginnen in je tienerjaren, maar het begint meestal op latere leeftijd. Bij vrouwen is het eerste merkbare teken van erfelijke haaruitval meestal een algemene uitdunning. Bij een man gaat het vaak om een terugwijkende haarlijn of een kale plek boven op het hoofd. Een behandeling kan helpen om haaruitval te stoppen of te vertragen. Het kan ook helpen om het haar opnieuw te laten groeien. Hoe eerder de behandeling wordt gestart, hoe beter het werkt.
Kale plekken (alopecia areata)
Alopecia areata is een ziekte die ontstaat wanneer het immuunsysteem van het lichaam de haarzakjes (datgene wat het haar op zijn plaats houdt) aanvalt, waardoor haaruitval ontstaat. Je kunt overal op je lichaam haar verliezen, inclusief je hoofdhuid, de binnenkant van je neus en in je oren. Sommige mensen verliezen hun wimpers of wenkbrauwen. Als je haar niet uit zichzelf teruggroeit, kan een behandeling de hergroei stimuleren.
Behandeling van kanker
Als je chemotherapie krijgt of bestraald wordt in je hoofd of nek, kun je al (of het grootste deel van) je haar verliezen binnen een paar weken na het begin van de behandeling. Het dragen van een koelkapje voor, tijdens en na elke chemotherapiesessie kan in sommige gevallen haaruitval helpen voorkomen.
Meestal begint het haar binnen enkele maanden na het einde van de chemotherapie of bestraling van het hoofd of de nek weer aan te groeien. Dermatologen kunnen medicatie aanbieden om het haargroeiproces te versnellen.
Lees ook: Haarverlies bij chemotherapie
Lees ook: Waarom wordt je haar dunner en wat kan je doen?
Haaruitval door stress
Na een stressvolle periode in je leven, zoals een scheiding of het overlijden van een dierbare, kan je merken dat je meer last hebt van haaruitval. Als de stress wegebt, zal je lichaam zich aanpassen en zal het overmatig verharen stoppen. Als het uitvallen stopt, zien de meeste mensen hun haar binnen 6 tot 9 maanden zijn normale volheid terugkrijgen.
Haarbehandelingen
Als je je haar regelmatig kleurt of chemisch behandelt, kun je je haar beschadigen. Zodra je een haarzakje beschadigt, kan er geen haar meer groeien uit dat haarzakje. Veel beschadigde haarzakjes creëren dus permanente kale plekken. Het is dus beter om agressieve haarproducten te vermijden.
Hoofdhuidinfectie
Een hoofdhuidinfectie (bijvoorbeeld ringworm) kan leiden tot schilferige en soms ontstoken plekken op je hoofdhuid. Je kunt kleine zwarte puntjes op je hoofdhuid zien. Dit zijn eigenlijk stompjes haar. Sommige mensen ontwikkelen een kale plek. Zodra de infectie verdwijnt, groeit het haar weer aan.
Haaruitval door medicatie
Haaruitval kan een bijwerking zijn van sommige medicijnen. Het is essentieel dat je niet stopt met de medicatie voordat je met je arts hebt gesproken. Abrupt stoppen met sommige medicijnen kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.
Psoriasis van de hoofdhuid
Veel mensen met plaque psoriasis ontwikkelen op een bepaald moment psoriasis op hun hoofdhuid. Dit kan leiden tot haaruitval. Als de hoofdhuidpsoriasis verdwijnt, groeit het haar meestal weer aan.
Aan je haar trekken (trichotillomania)
Sommige mensen trekken aan hun haar, vaak om stress te verlichten, of omdat ze overprikkeld of onderprikkeld zijn. Zolang de haarzakjes niet vernietigd zijn, kan je haar teruggroeien, maar het is dus belangrijk om te stoppen met trekken om permanente schade te voorkomen.
Alopecia met littekens (alopecia cicatricialis).
Dit type van haaruitval is een gevolg van littekenvorming van de schedelhuid waardoor een aantal haarfollikels definitief verloren zijn gegaan. Dit kan van bij de geboorte aanwezig zijn of op latere leeftijd ontstaan door verbranding, een ongeval of een infectie. Het kan ook het eindstadium zijn van een schimmelinfectie. Om dat te achterhalen is een specialistisch onderzoek nodig waarbij een klein stukje huid wordt weggenomen.
Een herstel is niet mogelijk, maar men kan, in geval bv. van een schimmelinfectie, wel verder onheil voorkomen.
Seksueel overdraagbare aandoening
Onbehandeld kan een seksueel overdraagbare aandoening (soa) leiden tot haaruitval. Syfilis is zo'n soa. Onbehandeld kan syfilis leiden tot vlekkerig haarverlies op de hoofdhuid, wenkbrauwen, baard en elders. Na behandeling van de soa begint het haar vaak weer aan te groeien.
Andere mogelijke oorzaken zijn een schildklieraandoening, een tekort aan biotine, ijzer, proteïne of zink, of een vergiftiging met arsenicum, thallium, kwik en lithium.
Lees ook: Stimuleert rozemarijn de haargroei?
Bronnen:
https://www.aad.org
https://www.mayoclinic.org
https://www.nhs.uk
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
