Waarom kan tweedehands speelgoed gevaarlijk zijn?

dossier

Tweedehands speelgoed is populairder dan ooit, en dat kunnen we alleen maar toejuichen. Maar is het ook een goed in termen van veiligheid? Voldoen ze wel aan de veiligheidsvoorschriften, en zitten er geen schadelijke stoffen in?

Voor het op de markt brengen van speelgoed en spellen gelden strenge Europese normen waaraan fabrikanten, importeurs en distributeurs moeten voldoen. De ontvlambaarheid bijvoorbeeld, of de aanwezigheid van chemische stoffen. Deze normen worden regelmatig herzien en zo nodig bijgewerkt. Misschien is dat oude speelgoed dan toch niet zo veilig als vroeger gedacht?

Tweedehands plastic speelgoed kan gevaarlijk zijn

Begin 2018 publiceerden Britse wetenschappers een studie over de aanwezigheid van schadelijke stoffen in oud plastic speelgoed. Onder de 200 geanalyseerde stukken speelgoed werden lood, broom, seleen en cadmium aangetroffen, die zelfs in lage concentraties over een lange periode potentieel giftig zijn. Vooral rood, geel en zwart speelgoed en oude Lego-blokjes uit de jaren zeventig bleken zulke stoffen te bevatten.

"Hoewel er geen regelgeving met terugwerkende kracht voor tweedehands speelgoed bestaat, moeten consumenten zich ervan bewust zijn dat oude plastic voorwerpen die in de mond kunnen worden gestopt, voor zuigelingen een bron van blootstelling aan gevaarlijke elementen kunnen zijn," waarschuwden de onderzoekers.

Pas dus op voor bepaalde stoffen die als mogelijk kankerverwekkend worden beschouwd (cadmium bijvoorbeeld, ook al is het risico volgens de onderzoekers momenteel moeilijk in te schatten) en voor stoffen die hormoonontregelend kunnen werken, zoals de ftalaten in plastic. Gelukkig is de Europese wetgeving inzake de aanwezigheid van schadelijke ftalaten in speelgoed sinds eind jaren negentig zeer streng. Speelgoed dat ‘jonger’ is, zou dus veilig moeten zijn.

Lees ook:
Onderzoek naar plastic zuigflessen: "Let op met opwarmen flesje"
Wanneer is servies uit bamboe en melamine gevaarlijk of schadelijk?

Waar moet je nog meer op letten?

Sommige verf of soorten vernis op houten en metalen speelgoed kunnen ook in zekere mate giftige stoffen bevatten.

Nog een ander risico bij rechtstreekse verkoop aan de consument, ongeacht de leeftijd van het speelgoed, is het gebrek aan instructies, verpakking en etikettering van een product dat in de handen (en mond, voor de jongste) van een kind terechtkomt. Zo ontbreken waarschuwingen en aanbevelingen voor het gebruik, de minimumleeftijd bijvoorbeeld, maar ook instructies voor het onderhoud (wassen, schoonmaken, opbergen).
We gieten dat even in een voorbeeld: Als je een knuffeldier met het verkeerde programma wast (te heet water, te veel centrifugeren...), kan dat de naden, de vacht of de stof beschadigen waardoor de vrijkomt en in het neusje of het mondje van je baby’s kan terechtkomen.

Ook de geschiedenis van het speelgoed is je waarschijnlijk onbekend. Een voorwerp dat jaren geleden een schok heeft ondergaan, kan plots in tweeën splijten, wat een risico op verwondingen inhoudt.

En tenslotte ziet een ongetraind oog misschien niet de kleine dingen die een groot risico kunnen vormen: een batterijomhulsel dat gemakkelijk door een kind kan worden geopend bijvoorbeeld, batterijen die in het speelgoed zijn gelekt, de aanwezigheid van te lange draden, lovertjes die kunnen loskomen (die kleine glimmende dingetjes die op sommige pluchen speeltjes of poppenkleertjes zitten), kleine onderdelen, licht ontvlambaar materiaal, enz. Vooral speelgoed voor kinderen jonger dan 3 jaar kan je best kritisch bekijken: vergeet de oude rammelaar van je oom die twee keer aan elkaar is gelijmd en door de monden van drie generaties is gegaan. Die kan je beter houden als decoratiemateriaal.

Lees ook: Cadeautip: Speelgoed dat 'meegroeit' met je kindje

Tips voor wie tweedehands speelgoed koopt

Koop je dan best alles nieuw, om zeker te zijn? Nee hoor. Speelgoed recyclen is economisch, milieuvriendelijk en, laten we eerlijk zijn, sommige van onze oude speeltjes zijn tijdloze klassiekers. Neem gewoon enkele voorzorgsmaatregelen:

• Controleer het merk van het speelgoed. Als het niet te oud is, zoek dan naar de gebruiksaanwijzing of informatie erover op het internet.
• Ga voor producten die het CE-merkteken dragen.
• Gebruik RAPEX, het Europese systeem voor snelle uitwisseling van informatie, om na te gaan of een (non-food) product is teruggeroepen. Hoewel dit systeem niet alle voorwerpen op de markt bevat, vind je er toch wel een hele lijst.
• Reinig het speelgoed grondig voor je ’t aan je kindje geeft.
• Vermijd vintage speelgoed van voor de jaren 70 en 80, vooral voor baby's. Bewaar ze voor decoratie.

Lees ook: 6 dingen om op te letten als je speelgoed koopt voor je peuter

Tips voor wie tweedehands speelgoed verkoopt of weggeeft

• Geef alleen speelgoed weg dat in goede staat is, dus geen kapot, roestig of beschadigd speelgoed. Bij afgebrokkelde verf of beschadigd plastic is de kans nog groter dat er schadelijke stoffen vrijkomen. Door het speelgoed te testen voordat je het weggeeft, kan je controleren of het in goede staat verkeert en in ieder geval veilig is.
• Verwijder altijd de batterijen uit speelgoed dat je bewaart.
• Geef geen speelgoed dat al heel wat heeft meegemaakt (schokken, verandering van materiaal, aanzienlijke slijtage, enz.)
• Heb je de verpakkingsdoos of de gebruiksaanwijzing van het speelgoed niet meer? Kijk of je het op internet kunt vinden en print het uit.

Lees ook: Kan een kind te veel speelgoed hebben (en daardoor minder spelen)?

Bronnen:
VRT NWS: nieuws
gezondheid.be
FOD Economie (fgov.be)
BBC News
The Independent