Is het kwik in spaarlampen gevaarlijk?

nieuws Spaarlampen van het type CFL (“compact fluorescent lamp”) en TL-lampen bevatten een kleine hoeveelheid kwik: spaarlampen mogen momenteel maximum 3,5 mg kwik bevatten, vanaf volgend jaar maximaal 2,5 mg.

Kwik is een giftige stof, zelfs bij lage dosis. Wanneer een spaarlamp in goede staat is, kan het kwik niet ontsnappen. Als een spaarlamp breekt, moet men echter voorzorgsmaatregelen nemen.

Het inademen van kwikdamp kan bepaalde klachten veroorzaken zoals slapeloosheid, geheugenverlies, hoofdpijn. Kwik kan ook nadelige effecten hebben voor de nieren, de schildklier en het hart. Het is is vooral schadelijk voor het zich ontwikkelende zenuwstelsel van embryo’s en jonge kinderen: kwik passeert immers gemakkelijk doorheen de placenta en kan misvormingen van het zenuwstelsel veroorzaken. Daarom moeten zwangere vrouwen extra opletten dat ze zich niet blootstellen aan kwik.

Wanneer een brandende lamp breekt, komt er kwikdamp vrij in de woning, terwijl het kwik zich bij een niet brandende lamp voornamelijk onder de vorm van druppeltjes verspreidt. Deze druppeltjes verdampen geleidelijk aan bij kamertemperatuur. Daardoor is het mogelijk dat de bewoners tijdelijk kwikdamp inademen.
Doordat kwikdamp zwaarder is dan lucht, zullen de concentraties kwik op grondniveau hoger zijn dan op leefniveau. Kwikdamp is geurloos en kleurloos.

Als men de concentratie kwikdampen in de lucht als gevolg van een gebroken spaarlamp vergelijkt met de aanbevelingen van de WGO en de officiële norm voor de bescherming van werknemers, kan men besluiten dat er een beperkt risico is in het geval van een langdurige blootstelling aan een hoge dosis (meer dan 8 uren). Die kan ontstaan wanneer een spaarlamp breekt en men deze niet op gepaste wijze verwijdert of wanneer er meerdere spaarlampen tegelijk breken. Het risico is groter voor kinderen en zwangere vrouwen: het is raadzaam om hen onmiddellijk uit de vervuilde kamer te brengen.

Wat moet u doen als een spaarlamp (of een kwiktermometer) breekt?
Vloeibare kwik is moeilijk volledig te verwijderen. De kleine zilverkleurige kwikdruppels rollen soms meters weg van de plek waar het product is stukgevallen en zijn moeilijk terug te vinden. Ze kunnen bijvoorbeeld terecht komen in de kleinste kiertjes van een gladde vloer, onder plinten, enzovoorts. Daar kunnen ze nog maanden uitdampen (kwikdamp vormen). Een goede schoonmaak is daarom noodzakelijk.

• Hou andere personen en huisdieren uit de kamer zolang u niet klaar bent met opruimen. Dit geldt zeker voor kinderen en zwangeren.

• Zorg er voor dat er niet door het gemorste kwik en/of het kapotte materiaal wordt gelopen. Indien u vermoedt dat u door het gebroken materiaal bent gelopen, doe dan uw schoenen uit, verpak ze in een plastic zak, zet deze buiten en behandel deze als chemisch afval.

• Verlucht en verlaat de kamer gedurende minstens 15 minuten voor u begint met schoonmaken. Zet de verwarming en airco uit.

• Draag rubberen handschoenen om u te beschermen tegen glasscherven.

• Raap de stukjes glas van de spaarlamp voorzichtig op en stop deze in een hermetisch gesloten recipiënt, bij voorkeur een glazen bokaal met een metalen deksel.

• De kleinste brokstukken en het stof kunnen verwijderd worden met behulp van zelfklevende tape. Daarna moet de plaats schoongemaakt worden met een vochtig stuk keukenrol om het fijnste stof te verwijderen. Gebruik geen bezem of stoffer en blik.

• Gebruik nooit een stofzuiger om de restanten van een gebroken spaarlamp te verwijderen. Zo verspreidt u de kwikdampen en het stof doorheen de kamer, en de stofzuiger kan eventueel ook vervuild worden.

• Het afval, inclusief de handschoenen, gaan mee in het recipiënt. Breng dit naar de gepaste verzamelplaats (www.recupel.be).

• Verlucht de kamer daarna nog gedurende enkele uren.

• Wanneer er stukken van de lamp op een tapijt zijn gevallen, volg dan de instructies zoals hierboven.
Open bij de volgende schoonmaakbeurt het raam wanneer u stofzuigt. Doe dit ook bij de eerstvolgende keren dat u stofzuigt. Door een goede verluchting voorkomt u het inhaleren van de kwikdampen.
Zet de stofzuiger na het stofzuigen in de buitenlucht en verwijder de stofzak. Doe de stofzak in een plastic zak en zet deze buitenshuis. De stofzuiger (zonder nieuwe stofzak) kan na 15 minuten buiten aan te hebben gestaan weer naar binnen en weer worden gebruikt.

• Was de handen na het opruimen grondig.

• Als er apparaten breken die veel kwik bevatten (zoals barometers) wordt het aangeraden om de ruimte door een professioneel schoonmaakbedrijf met ervaring op het gebied van gevaarlijke stoffen te laten schoonmaken.

Wat moet u doen als een spaarlamp niet meer werkt?
Breek de lamp niet en gooi een defecte lamp niet weg met het huisvuil. Breng defecte lampen daarom naar de winkel (www.recupel.be) of het containerpark zodat vermeden wordt dat er kwik in het milieu terechtkomt.