Gehoorschade door MP3-spelers: Hoge Gezondheidsraad vraagt dringend maatregelen

dossier In een recent advies vraagt de Hoge Gezondheidsraad dringende maatregelen om het risico op gehoorschade door het gebruik van MP3-spelers te voorkomen. Ook vraagt de Hoge Gezondheidsmaatregelen bijzondere maatregelen voor de MP3-spelers die speicaal voor kinderen (vanaf 3 jaar) worden aangeboden omdat kinderen waarschijnlijk gevoeliger zijn voor gehoorschade.

Er bestaan volgens de Hoge Gezondheidsraad voldoende argumenten om aan te nemen dat er een risico van gehoorschade bestaat bij het gebruik van MP3-spelers.

Lees ook: Lawaai en oorbeschadiging

Gehoorschade door geluid

In het dagelijks leven is elk individu aan zeer uiteenlopende geluidsbronnen blootgesteld. Naast het geluid van vooral wegverkeer in de woonomgeving en tijdens vervoer gaat het om uiteenlopende activiteiten: concert- en discotheekbezoek, muziek beluisteren, sportevenementen zoals auto- en motorraces, schieten en jagen enz. Al deze bronnen kunnen bijdragen aan een vermindering van het hoorvermogen.
De blootstelling aan geluid kan schadelijk zijn ten gevolge van een combinatie van de effecten van de intensiteit en de blootstellingduur. Zo vormt, in het kader van een herhaalde chronische blootstelling op lange termijn, een intensiteit van 110 decibel na enkele minuten luisteren reeds een risico terwijl de blootstelling aan 90 decibel slechts na één uur luisteren schadelijk zal zijn.
75 decibel komt overeen met het lawaai van een auto of een stofzuiger (onaangenaam gevoel), 85 dB met de kreten van een groep kinderen en 95 dB met het lawaai van een cirkelzaag (moeilijk te verdragen).

De wetenschappelijke gegevens wijzen erop dat, om het gehoor van de meerderheid van de bevolking te beschermen, een herhaalde blootstelling op lange termijn aan geluidsintensiteiten hoger dan de volgende waarden moet worden vermeden in functie van de vermelde luistertijden.
• De intensiteit van 80 decibel is een gemiddelde niet te overschrijden waarde als men een langdurige blootstelling in acht neemt, aangezien ze bepalend is voor een gehoorrisico na enkele uren dagelijkse blootstelling.
• De intensiteit van 90 dB(A) is een absolute niet te overschrijden waarde, zelfs gedurende korte periodes aangezien ze reeds na één uur dagelijkse blootstelling een risico oplevert. Deze waarde is ook de wettelijke drempelwaarde die tijdens concerten en in dancings moet geëerbiedigd worden.
Wat de werkomgeving betreft, moet een werkgever persoonsbeschermingsmiddelen voor het gehoor (bvb. geluidshelm) aan zijn werknemers verschaffen vanaf een beroepsblootstellingsniveau van 80 dB(A). De werknemers bij wie de dagelijkse geluidsblootstelling 85 dB(A) overschrijdt, moeten een opleiding krijgen en ook informatie omtrent de risico’s van lawaaiblootstelling.

Het probleem van de MP3-spelers

Onderzoeken, uitgevoerd met persoonlijke muziekspelers die op basis van een analogische technologie werken, wezen reeds uit dat het gebruik ervan gehoorverlies kan veroorzaken. Er zijn meerdere factoren die laten veronderstellen dat de MP3-toestellen potentieel schadelijker zijn voor het gehoor dan deze van de vorige generatie.
De momenteel op de markt aanwezige MP3-spelers kunnen geluidsniveaus bereiken van 90 tot 120 dB(A). Daarenboven zou op internet beschikbare software toelaten om deze geluidsniveaus nog te overschrijden en waarden te bereiken van, bijvoorbeeld voor iPod, 130 dB(A).
Hoewel er individuele verschillen in gevoeligheid voor gehoorbeschadiging bestaan en hoewel weinig gegevens op dit ogenblik beschikbaar zijn omtrent MP3-spelers in het bijzonder, is de Hoge Gezondheidsraad van mening dat het toegenomen gebruik van deze apparaten (met een relatief belangrijk aantal blootgestelde personen) in de toekomst een aanzienlijke verhoging in het voorkomen van gehoorproblemen bij de algemene bevolking kan teweegbrengen. Uit onderzoek van Prof. Dr. B. Vinck (Universiteit van Gent) over de impact van mp3 spelers op het gehoor van jonge mensen, blijkt schade te kunnen optreden al binnen het uur door het luisteren naar muziek op hoge luisterniveaus.

• Wat de apparaten van het type MP3-speler betreft, is het door hun nieuwe digitale technologie voor de gebruiker aangenamer bij hoge volumes naar muziek te luisteren, aangezien bij deze niveaus minder vervorming van de muziek optreedt dan bij de oudere technologie van de analogische muziekspelers.
• Rekening houdende met de langere levensduur van de batterijen, het gebruiksgemak en de grote hoeveelheid muziek die kan worden opgeslagen, worden MP3-spelers vaak meerdere uren na elkaar gebruikt.

Verschillende gebruiksmodaliteiten doen het risico van gehoorschade toenemen:
• gebruik bij zeer hoge geluidsniveaus om storende omgevingsgeluiden uit te sluiten;
• opdrijven van het volume omwille van een fenomeen van gewenning aan het geluid in het kader van het langdurig luisteren gedurende meerdere uren na elkaar.
• Hoofdtelefoons van het type “oortjes” die men in het oor plaatst en niet erop zijn vandaag wijd gebruikt en staan tenslotte in voor een toegenomen ontvangst van geluid van 7 tot 9 bijkomende dB(A).

Risicogroepen

De effecten van de blootstelling aan geluid zullen minder of meer uitgesproken zijn in functie van het genetische patroon van de personen. Omgevingsfactoren (verontreiniging), metabolische factoren (hypercholesterolemie, hypertensie), otologische factoren (voorgeschiedenis van doofheid of herhaalde oorontstekingen) kunnen ook de gevoeligheid voor geluid doen toenemen. Deze gegevens verklaren waarom niet iedereen dezelfde gevoeligheid vertoont voor geluidshinder.

Kinderen, in het bijzonder jonge kinderen, zouden gevoeliger kunnen zijn voor blootstelling aan het geluid dan oudere personen. De speelgoedindustrie heeft echter speciale MP3-spelers op de markt gebracht voor kleuters vanaf 3 jaar. In de wetgeving op geluid geproduceerd door speelgoed wordt verwezen naar de Europese norm die de grenswaarde vermeldt van 90 dB(A). Deze Europese norm heeft betrekking op kinderen van alle leeftijden tot 14 jaar en maakt geen onderscheid voor peuters en kleuters.
Naast de invloed van de leeftijd zouden gehooraandoeningen waaronder otitis media een extra ongunstige invloed kunnen hebben op de gevolgen van de blootstelling aan geluid op latere leeftijd.

Lees ook: Oorpijn bij kinderen: acute middenoorontsteking (otitis media)

Aanbevelingen Hoge Gezondheidsraad

• Over het door de verschillende merken en types van MP3-spelers geproduceerde geluidsniveau bestaat er momenteel onzekerheid. De informatie die producenten hieromtrent geven, wordt weinig of niet nagegaan door onafhankelijke instanties. De Hoge Gezondheidsraad adviseert dat de op de Belgische en Europese markt gebrachte apparaten systematisch gecontroleerd worden door een overheidsinstantie.
• Op de verpakking van MP3- spelers moet een waarschuwing komen, die het gevaar voor gehoorverlies aangeeft, zo mogelijk met een informatiegrafiek waarin het risico van gehoorschade in verbinding worden gebracht met de geluidsintensiteit in dB en de luisterduur in uren. Anderzijds moet men overwegen om deze toestellen te begrenzen op 90 dB(A) eerder dan 100 dB(A)
• Men moet erover waken dat deze begrenzing niet kan worden omzeild door het langs internet downloaden van bepaalde software zoals dat nu voor de in Europa verkochte iPods gangbaar is.
• Het is wenselijk een geluidsschaal in decibel op het toestel af te beelden en in ieder geval de stand die overeenstemt met 80 dB(A) aan te duiden, zo mogelijk rekening houdend met het type gebruikte hoofdtelefoons (oortjes of andere).
• Bijzondere aandacht moet gaan naar de draagbare muziekspelers die als speelgoed aan jonge kinderen (vanaf 3 jaar) worden aangeboden.

• De overheid moet informatiecampagnes organiseren voor jongeren en hun ouders evenals voor volwassenen in het algemeen om ze bewust te maken van de schadelijke gevolgen van het slecht gebruik van deze muziekspelers.

Het volledige rapport kan geraadpleegd worden op de website van de Hoge Gezondheidsraad www.health.fgov.be/CSH_HGR

Lees ook: Lawaai en oorbeschadiging