Eerste 1001 dagen zijn cruciaal voor ontwikkeling kind

nieuws De eerste 1001 dagen van een kind, van conceptie tot 2 jaar, zijn cruciaal voor zijn of haar ontwikkeling. In Nederland hebben een aantal organisaties die met jonge kinderen werken een manifest gepubliceerd om het belang van een goede begeleiding aan ouders en baby’s in de eerste levensfase onder de aandacht te brengen.

De plasticiteit van de hersenen van een baby is in de eerste 1001 kritische dagen nog optimaal. Hierdoor kunnen juist in deze periode de groeikansen van de baby geoptimaliseerd worden.

Belangrijk uitgangspunt voor de visie 1001 Kritische dagen is de onderbouwing vanuit wetenschappelijk onderzoek.
• Zwangerschap en ontwikkeling de eerste 2 jaar zijn een belangrijke kritische periode in de ontwikkeling van elk kind.

• Kinderen maken de beste start in hun leven als de jonge hersenen zich in de eerste twee jaar optimaal kunnen ontwikkelen. Vanaf de geboorte tot 18 maanden worden er in de hersenen verbindingen gemaakt met een snelheid van een miljoen verbindingen per seconde.

• Ervaringen tijdens de zwangerschap en in de relatie tussen ouder(s) en kind kunnen de ontwikkeling van de hersenen van de baby beïnvloeden en hebben een levenslange invloed op de lichamelijke en emotionele gezondheid van het jonge kind. De eerste 1001 dagen bieden een kans om veranderingen te bewerkstelligen.

• Een foetus of baby die in de baarmoeder of in de eerste 1001 dagen blootgesteld wordt aan toxische stress kan in zijn latere leven allerlei reacties krijgen op stress (cortisol). Dit kan zorgen voor stress-gerelateerde klachten in de volwassenheid zoals: hartklachten of middelenmisbruik, maar ook kunnen al veel eerder sociale en emotionele problemen ontstaan als gevolg van een verstoorde hechting. Stress kan vele oorzaken hebben; er kan een ernstige, soms levensbedreigende aandoening van het kind zijn, ouders kunnen last hebben van depressieve buien of angstklachten, ouders hebben onderling een slechte relatie met veel ruzie,? er is sprake van onverwerkt trauma en/of er zijn maatschappelijke factoren zoals armoede of sociaal isolement.

• De emotionele band tussen een kind en zijn verzorger, die zich de eerste anderhalf jaar ontwikkelt, noemen we hechting. Aangetoond is dat de sociale en emotionele ontwikkeling van een kind sterk beïnvloed wordt door de kwaliteit van deze hechting.

• Baby’s zijn buitengewoon kwetsbaar voor huiselijk geweld, misbruik en verwaarlozing. Met name 0-3 jarige kinderen zijn het slachtoffer van kindermishandeling (41,3%). Ook getuige zijn van huiselijk geweld kan bij jonge kinderen vroege traumatisering veroorzaken, met grote gevolgen voor hun verdere ontwikkeling.

• Van alle vormen van ernstig misbruik of mishandeling van kinderen, met de dood tot gevolg gaat het bij 36% om een baby onder de 1 jaar.

• Bij 70% van de baby’s die overlijdt is alcohol- of drugsmisgebruik bij ouders in het spel.

• Kinderen van ouders met psychiatrische problemen hebben – op enig moment in hun leven – een 1,5 keer zo grote kans op het zelf ontwikkelen van een psychiatrische stoornis (50%) dan anderen (30%). Van de kinderen waarvan beide ouders een psychisch probleem hebben, krijgt 66% ooit in hun leven een psychiatrische stoornis.

• In het algemeen geldt dat een kind kwetsbaarder is naarmate het jonger is, ook wat betreft de hersenontwikkeling. De ouder heeft voor het jonge kind de functie van wat wel genoemd wordt de bio-psychologische regulator van het kind. De invloed van de ouder(s) is op jonge leeftijd dan ook des te groter.

• Uit onderzoek wordt steeds duidelijker dat baby’s van ouders met psychische/psychiatrische of verslavingsproblemen en/of een verleden van misbruik, verwaarlozing of onverwerkt trauma een sterk verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van allerlei problematiek, zoals gehechtheids- en ontwikkelingsproblematiek.

• De problemen beginnen vaak al in de zwangerschap, of tijdens en direct na de geboorte. De pre- en postpartum periode is een kwetsbare tijd voor het zelfvertrouwen van elke ouder. Als (een van) de ouder(s) zelf ook problemen of een stoornis heeft is dit een extra moeilijke tijd. Gevoelens van verdriet, schuld en waardeloosheid staan vaak op de voorgrond en ouders blijken minder energie en belangstelling te hebben voor hun jonge (pasgeboren) baby.

• Aangetoond is dat baby’s van depressieve moeders achterlopen op emotioneel, mentaal, motorisch en cognitief gebied. Zo blijkt ongeveer 45% van de baby’s met depressieve moeders een onveilige gehechtheids- relatie met de ouder te hebben ontwikkeld op de leef- tijd van 1 jaar . Inadequate interacties en incompetent ouderschap worden niet alleen in verband gebracht met depressie, maar ook met andere psychiatrische stoornissen zoals een bipolaire stemmingsstoornis, angststoornissen, autisme spectrum stoornis, onverwerkt trauma, persoonlijkheidsstoornissen, en met verslavings-middelenproblematiek.

• Voor al deze stoornissen en problemen geldt dat hoe jonger het kind is als de ouder problemen heeft, hoe groter het risico op latere problematiek bij het kind zelf .

• De ervaringen in de jeugdsector zijn dat ouders vaak pas met hulpvragen komen als hun kind drie?jaar of ouder is en negatieve interactiepatronen al zijn ingeslepen, waardoor de kans op een ongunstige ontwikkeling bij het kind wordt vergroot. Preventie en vroegtijdige interventie zijn dus noodzakelijk.