Moeten rokers gescreend worden op longkanker?

nieuws

Jaarlijkse screening voor longkanker is aan te bevelen voor langdurige (ex)rokers van 55 tot 80 jaar. Dat zegt de Amerikaanse Preventive Services Task Force (USPSTF) in een recent advies. De USPSTF baseert zijn advies op een studie in opdracht van het Amerikaanse National Cancer Institute. Daarin werden gegevens van ruim 200.000 mensen onderzocht en werden tientallen scenario’s berekend over voor- en nadelen van zo’n screening.

Volgens het advies zouden alle (ex)rokers van 55 tot 80 jaar, die gedurende 30 jaar of meer minstens één pakje per dag hebben gerookt en die nog roken of minder dan 15 jaar geleden zijn gestopt, jaarlijks moeten getest worden met een CT-scan, ook als ze geen enkel teken vertonen dat kan wijzen op kanker. Voor ex-rokers die meer dan 15 jaar geleden zijn gestopt, is zo’n jaarlijks test niet nodig. Hierdoor zou de helft van de longkankers in een vroeg stadium kunnen ontdekt worden en zou het aantal doden door longkanker met ongeveer 15 procent kunnen dalen (of bijna 500 gevallen per 100.000) door een vroege behandeling. Per 575 mensen die gescreend worden, zou één dodelijk geval van longkanker kunnen vermeden worden.
Keerzijde van dergelijke screening is evenwel dat bij een aantal mensen met een CT-scan kleine vlekjes op de longen worden vastgesteld, die niet kwaadaardig zijn, maar waarvoor toch bijkomend onderzoek vereist is (vals-positief resultaat). Ook bestaat de kans dat een vorm van longkanker wordt ontdekt die uiteindelijk vrij onschuldig is en die, ook zonder behandeling, nooit levensbedreigend zou worden. Dit kan dus tot overbehandeling leiden.

Volgens de berekeningen in de Amerikaanse studie zou een kwart (25%) van alle deelnemers een fout-positieve uitslag krijgen: een vlekje dat bij nader onderzoek toch geen kanker blijkt te zijn. In een kleine 4% van de gevallen zou er sprake zijn van overdiagnose (waarbij dus een relatief onschadelijke kanker wordt gevonden en behandeld). Wat in feite betekent dat om 1 sterfgeval te voorkomen minstens 1 persoon een zinloze behandeling voor longkanker zou moeten ondergaan.
Volgens de USPSTF wegen de voordelen echter duidelijk op tegen de mogelijke nadelen, althans voor de groep van oudere (ex)rokers.

Momenteel loopt ook in België en Nederland een grote studie naar het preventief screenen van (ex)rokers van 50 jaar en ouder met een CT-scan, de zogenaamde NELSON-studie (www.nelsonproject.nl). De resultaten hiervan worden pas in 2016 verwacht.
Uit voorlopige resultaten blijkt dat 2,6% van de proefpersonen een positieve test hadden, en dat bij 0,9 % effectief longkanker werd vastgesteld. In meer dan 70% van de gevallen werd de longkanker in een dusdanig vroeg stadium ontdekt dat het mogelijk was deze door middel van een operatie te verwijderen. Bij de helft van alle deelnemers werden een of meerdere kleine vlekjes op de longen vastgesteld. Ongeveer een kwart daarvan moest een tweede scan ondergaan omdat niet duidelijk was of de vlekjes al dan niet kwaadaardig waren.
Experts wijzen er bovendien op dat roken niet alleen longkanker maar ook heel wat andere kankers en vooral ook hart- en vaatziekten kan veroorzaken, die niet worden opgespoord via een longonderzoek. Niet roken of stoppen met roken is hoe dan ook de beste optie.