Mammografie: voortijdige opsporing van borstkanker

dossier Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen, en 75% van de borstkankers doen zich voor na de leeftijd van 50 jaar. Door een vroege opsporing stijgen de overlevingskansen en is de behandeling ook minder ingrijpend. De mammografie speelt een essentiële rol in die voortijdige opsporing.

Lees ook: Borstkanker

Alles over de mammografie

Een mammografie is een onderzoek van de borsten door middel van röntgenstralen. Hiervoor wordt speciale apparatuur gebruikt die een zo precies mogelijk beeld moet opleveren met een minimum aan bestraling.
De borsten worden afwisselend tussen twee platen gebracht en zo plat mogelijk gedrukt. Want hoe platter men de borsten kan samendrukken, hoe beter men de foto kan interpreteren. Een mammografie is daardoor wel vrij onaangenaam en soms zelfs wat pijnlijk, maar dit ongemak is van korte duur.
Het beste moment voor een mammografie is de 4de tot de 12de dag na het begin van de menstruatie. De borsten zijn dan minder gespannen en zullen minder pijn doen tijdens de mammografie. Bovendien kunnen opnamen van betere kwaliteit gemaakt worden.

Lees ook: Knobbeltje in de borst: goedaardige borsttumoren

Nut van een mammografie

Een mammografie kan onregelmatigheden aan het licht brengen nog voor ze met de hand voelbaar zijn.
Er zijn twee soorten mammografieën: de diagnostische en de screeningsmammografie.

• Diagnostische mammografie
  
  Wanneer je een verdacht knobbeltje in je borst voelt, moet je je arts raadplegen. Vindt hij of zij eveneens een voelbaar bolletje, dan word je doorverwezen voor een diagnostische mammografie. De radioloog die de röntgenfoto’s interpreteert, kan op de foto min of meer zien of het verdachte knobbeltje wijst in de richting van een goedaardig gezwel (dat is meestal het geval!) of van een borsttumor. Bij de minste twijfel, zal men je doorverwijzen naar een chirurgisch centrum waar tijdens een kleine ingreep een stukje van het bolletje wordt afgenomen voor nader onderzoek.
  
• Screeningsmammografie
  
  Een screeningsmammografie past in het kader van de vroegtijdige opsporing van kanker, dus zonder dat er van enige klacht sprake is. Bedoeling is om een eventuele borsttumor op te sporen voor een ervaren arts het bolletje zelfs maar kan voelen. Hoe kleiner de knobbel, hoe kleiner de kans op uitzaaiingen en hoe groter de kans op een definitieve genezing.
  Het uitvoeren van een screeningsmammografie verloopt grosso modo op dezelfde wijze als een diagnostische mammografie. Het interpreteren van een screeningsmammografie is moeilijker dan het nakijken van een diagnostische foto. In het eerste geval zoekt de radioloog immers naar een afwijking die tientallen keren kleiner is dan in het tweede geval. Daarom hebben sommige radiologen zich gespecialiseerd in het interpreteren van screeningsmammografieën, want oefening baart kunst. Het helpt bovendien wanneer de radioloog beschikt over vroegere röntgenfoto’s van de borsten, zodat hij bepaalde afwijkingen kan ontdekken door de nieuwe foto’s met die van vroeger te vergelijken.
  
  

Lees ook: Wat zijn de overlevingskansen bij borstkanker?

Mammografie: voor wie?

Niet iedere vrouw moet zich systematisch laten onderzoeken op borstkanker via een mammografie. Systematische screening blijft best beperkt tot bepaalde leeftijdsklassen en risicogroepen.

Lees ook: Gratis borstonderzoek voor vroege opsporing van borstkanker

Risicogroepen

• Vrouwen met een familiale voorgeschiedenis van borstkanker (grootmoeder, moeder, zus, tante) laten zich best regelmatig onderzoeken. Een eerste mammografie wordt aangeraden minstens 5 jaar voor je de leeftijd bereikt waarop bij je verwante borstkanker werd vastgesteld. Was je moeder bv. 40 toen ze borstkanker kreeg, dan laat je een eerste mammografie uitvoeren op 35 jaar. Vanaf dat ogenblik wordt de mammografie regelmatig herhaald, minstens om de twee jaar, maar in overleg met je arts zal waarschijnlijk een kortere tussenperiode worden afgesproken.
  Systematische screening op borstkanker wordt ook aangeraden wanneer in je familie vaak kanker voorkomt (niet alleen borstkanker).
  
•  als er geen andere risicofactoren zijn, wordt aangeraden om je tussen 50 en 69 jaar minstens om de twee jaar te laten onderzoeken via een mammografie. Sinds 1 juli 2001 is dit onderzoek volledig gratis en zal je ook schriftelijk worden uitgenodigd om dit onderzoek te laten uitvoeren.
  Een dergelijke systematische screening van vrouwen in deze leeftijdsgroep zou het sterftecijfer ten gevolge van borstkanker met 30% kunnen doen dalen wanneer 70% van de vrouwen zich effectief laten onderzoeken.
  Tip: Laat rond je 35 jaar reeds een eerste mammografie uitvoeren. Die kan dan als vergelijkingsbasis dienen voor latere mammografieën wat de interpretatie vergemakkelijkt. 
• Een systematische screening voor vrouwen jonger dan 50 of ouder dan 69 wordt niet aanbevolen (omdat de kosten groter zijn dan de eventuele baten), maar het is zeker niet zinloos. In zo'n geval moet je arts de mammografie voorschrijven, en betaal je naast het honorarium van de radioloog ook een bedrag voor de mammografie.
  
  

Lees ook: Test je risico op borstkanker

Wat na de mammografie?

Tussen het onderzoek en de resultaten verlopen normaal twee à drie weken. De foto's moeten immers beoordeeld worden door twee gespecialiseerde radiologen.
In 95% van de gevallen zal bij de systematische screening van vrouwen tussen 50 en 69 geen enkele afwijking worden vastgesteld. In dat geval moet je je na twee jaar opnieuw laten onderzoeken. In die tussenliggende periode kan zich evenwel toch een borsttumor ontwikkelen. Bij de minste verandering die je voelt aan de borst, moet je daarom je arts raadplegen.
Wanneer op de mammografie een verdachte plek wordt gezien, dan zal je uitgenodigd worden voor een bijkomend onderzoek. In 9 op de 10 gevallen is het vals alarm en is er uiteindelijk niets aan de hand.
Bijkomende onderzoeken zijn onder meer een echografie (die meer informatie verschaft over mogelijke problemen) en een weefselonderzoek. Dit laatste zal alleen gebeuren wanneer er duidelijke aanwijzingen bestaan voor een kwaadaardig gezwel. Daarvoor wordt ofwel een punctie uitgevoerd ofwel wordt onder lokale verdoving een stukje borstweefsel weggehaald.

Tips als je voor een mammografie gaat

• Omdat je bij een mammografie het bovenlijf moet blootmaken, draag je best een blouse of een pull die je gemakkelijk kan uittrekken.
• Gebruik geen cosmetica, crèmes, deodorants enz. voor het onderzoek want die kunnen de kwaliteit van de mammografie beïnvloeden.
• Verwittig de arts die de mammografie uitvoert indien je een hormonale therapie volgt. Hormonen kunnen de dichtheid van het borstweefsel beïnvloeden.
• Indien je vermoedt dat er op een bepaalde plek iets niet pluis is, moet je dat zeggen tegen de arts die daar dan speciaal aandacht aan kan besteden.
• Bewaar vroegere mammografieën die kunnen worden gebruikt om te vergelijken.
  
  

Lees ook: Test jezelf: Wat weet je over borstkanker?