HIFU: Nieuwe behandeling voor gelocaliseerde prostaatkanker

dossier HIFU (= High Intensity Focused Ultrasound) is een nieuwe methode voor de behandeling van gelocaliseerde prostaatkanker. Net als bij de klassieke echografie maakt deze nieuwe technniek gebruik van ultrasone geluidsgolven die vanuit een kleine antenne op één punt in de aars worden geconcentreerd. Hierdoor ontstaat een hittegolf die vanuit dit punt vertrekt waarbinnen men lokaal een temperatuur bereikt van 85-95° C. Binnen dit kleine sigaarvormige letseltje worden alle (tumor)cellen gedood. Door dit letseltje te herhalen, het ene naast het andere, kan de volledige prostaatkanker vernietigd worden zonder dat een insnede nodig is ( zoals bij open of laparoscopische radicale prostatectomie ), zonder naalden in de prostaat te moeten prikken (zoals bij brachytherapie of cryotherapie ), zonder vreemd materiaal in de prostaat te brengen en zonder de prostaat te bestralen.

Om de rectumwand te beschermen tegen deze hittegolf en dus schade aan de darmwand te voorkomen, wordt deze gekoeld via een vloeistof die continu in een ballon rond de antenne circuleert. Hierdoor wordt de rectumwand nooit warmer dan 17 °C. De computer die de behandeling onder controle van de uroloog stuurt doet voor ieder letseltje een volledige veiligheidscontrole en zal bij de minste afwijking de behandeling stoppen en de uroloog vragen eventuele correcties uit te voeren. Alles wordt via de rectale echografie-antenne in beeld gebracht en gevolgd. De volledige behandeling duurt ongeveer 2 uur.
Je kan dit eigenlijk vergelijken met de niersteenvergruizer die ook met gefocuste energie ( hier een schokgolf ) de nierstenen kan vergruizen zonder ze aan te raken, via de huid, zonder insnede en zonder schade aan de tussen-liggende weefsels. Ook hier wordt de schokgolf geleid doorheen een met water gevulde ballon.
De behandeling gebeurt onder een spinale verdoving ( prik in de rug , de patiënt blijft dus wakker en aanspreekbaar gedurende de hele behandeling maar heeft geen pijn ), de patiënt ligt comfortabel in zijlig met licht opgetrokken benen op het behandelingsbed , mag na de behandeling eten en drinken, en kan de volgende ochtend naar huis.
Meestal wordt de volledige prostaat behandeld, maar bij beperkte tumoren aan één kant van de prostaat, kan ook een gedeeltelijke behandeling worden uitgevoerd. Hierdoor kunnen de zenuwen en bloedvaten die verantwoordelijk zijn voor de erectie aan één kant worden gevrijwaard.

Voordelen

Het is de minst invasieve behandeling op dit ogenblik die uitstekende resultaten geeft en slechts één dag hospitalisatie vereist. Er zijn weinig bijwerkingen, zenuwsparende behandeling en potentiebehoud zijn soms mogelijk.
HIFU-behandeling is aangewezen bij gelocaliseerde prostaatkanker die zich nog binnen het kapsel van de prostaat bevindt, bij een patiënt die geen radicale prostatectomie kan of wenst te ondergaan.
Bij uitgebreidere tumoren (zonder uitzaaiing) kan HIFU worden toegepast om de tumor te vernietigen en verdere evolutie te voorkomen of alleszins te vertragen.
Ook bij lokaal herval (recidief) na een eerdere behandeling kan HIFU worden toegepast, al is het risico op nevenwerkingen dan wel groter.

Lees ook: Prostaatkanker: symptomen en behandeling

Nevenwerkingen

Ernstige problemen ( overlijden, fistels, zware incontinentie , bloedingen, enz. ) werden tot heden niet gemeld.
Wel ontstaat onmiddellijk na de behandeling een tijdelijk oedeem van de prostaat zodat plassen de eerste dagen wordt bemoeilijkt. Hiervoor krijgt de patiënt een kleine urinesonde doorheen de buikwand voor enkele dagen. Meestal kan deze na een tiental dagen worden verwijderd.
Bij 14 % van de patiënten zien we een kortstondige en meestal zeer milde stressincontinentie ( verlies van enkele druppels bij druk, hoesten of inspanning) onmiddellijk na de behandeling, die evenwel meestal zeer snel verdwijnt.

Einde 2003 zijn er meer dan 5.000 patiënten met succes met deze techniek behandeld.
Momenteel is deze behandeling in België beschikbaar in het A.Z. Middelheim te Antwerpen ( sinds october 2000 ) en in het Bordetinstituut te Brussel ( sinds october 2002 ). De behandeling wordt (voorlopig) nog niet terugbetaald door het RIZIV.