Syndroom van Reiter: een reactieve artritis

dossier De ziekte of het syndroom van Reiter is een vorm van ontstekingsreuma of reactieve artritis. Dat is een gewrichtsontsteking die optreedt als reactie op een infectie elders in het lichaam, meestal aan de darmen, urinewegen (urethritis) of geslachtsorganen, zoals een baarmoederontsteking (cervicitis).

De ziekte komt meer bij mannen dan bij vrouwen voor. De leeftijd waarop de ziekte zich meestal manifesteert ligt tussen de 20 en de 40 jaar.

Lees ook: Reactieve artritis: een gewrichtsontsteking na infectie

Lees ook: Reumatoïde artritis: een ontstekingsreuma

Oorzaken van het syndroom van Reiter

Een reactieve artritis wordt veroorzaakt door een infectie of ontsteking elders in het lichaam, met name van maag en darm, of van urinewegen of geslachtsorganen.

• Urineweg- en genitale infecties: Het syndroom van Reiter komt vrij vaak voor na een infectie met Chlamydia trachomatis en soms gonorroe, twee seksueel overdraagbare infecties (SOA).
  
  

Lees ook: Chlamydia-infectie: een sluipende oorzaak van onvruchtbaarheid

• Maag-darminfecties: Voedselinfecties door salmonella, shigella, yersinia en campylobacter kunnen aan de basis liggen van het syndroom van Reiter. Meestal ontstaan de klachten twee tot drie weken na de infectie. In het ontstoken gewricht zelf zitten geen bacteriën, maar je afweersysteem reageert toch alsof er in dat gewricht een infectie is. In het gewricht zijn soms antigenen van bacteriën aanwezig, wat wijst op een reactie van het afweersysteem. De precieze oorzaak van die reactie is niet bekend.
  
  Waarschijnlijk spelen genetische factoren daarbij een belangrijke rol. Zo is bijvoorbeeld aangetoond dat mensen met het humaan leukocyten antigeen (HLA B-27) meer kans hebben om een reactieve artritis te krijgen. Dit kan van de ene generatie op de andere worden doorgegeven. Ongeveer 7% van de bevolking zou dat antigeen hebben. Maar niet iedereen met dat antigeen krijgt ook een reactieve artritis. Omgekeerd zijn niet alle mensen met reactieve artritis drager van HLA B-27. Waarschijnlijk spelen andere, nog onbekende genetische factoren ook een rol.
  
  

Lees ook: Moet je kip afspoelen met water voor het koken?

Symptomen

Naast de klachten die veroorzaakt worden door de onderliggende ontsteking (bv. pijn bij het plassen, een ontstoken prostaat, vaginale afscheiding) zijn er de typische klachten van een gewrichtsontsteking. Meestal zijn een of meer grote gewrichten van de onderste ledematen ontstoken, zoals knie, heup of enkels. De ontsteking van de gewrichten lijkt zich van het ene naar het andere gewricht te verplaatsen en neemt dus in het ene gewricht af en in het andere toe (verspringende artritis).

• Het aangetaste gewricht is dik, warm en soms rood
• Pijn in het gewricht
• Functiebeperking van het gewricht: buigen en strekken kan moeilijk gaan vanwege de zwelling, pijn of stijfheid
• De huid rond het gewricht kan rood en gespannen zijn
• Ontsteking van de pezen (tendinitis) of ontsteking op de plaats waar een of meer pezen aan het bot vastzitten (enthesitis). Dit kan bijvoorbeeld aanleiding geven tot hielpijn door een ontstoken achillespees.
• Soms (lage) rugpijn door ontsteking van de wervelkolom (spondylitis of de ziekte van Bechterew) of van de gewrichten in de lage rug (sacroiliitis).
• Vaak gaat de ziekte gepaard met een ontsteking van het tere bindvlies dat aan de binnenkant van de oogleden en rond de oogbol zit. Dat veroorzaakt rode ogen, een branderig gevoel en een sterke traanvorming (conjunctivitis).
• Soms gaat de ziekte gepaard met huiduitslag met harde schilferachtige rode plekken, vooral in de handpalmen en op de voetzolen, die op psoriasis lijkt (Keratoderma blenorrhagia). Bij mannen kunnen er ook pijnloze zweertjes op de eikel van de penis (balanitis circinata) ontstaan. Soms ontstaan er kleine, pijnloze of gevoelige zweren in de mond.
  
  

Lees ook: Wat zijn de mogelijke oorzaken van een gezwollen knie?

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De precieze klachten en verschijnselen (zoals ontstoken gewrichten, huiduitslag…), enkele weken na een maagdarm-, urineweg- of genitale infectie, kunnen wijzen op een reactieve artritis.

• Afhankelijk van het soort infectie en of ze al dan niet behandeld werd, zal de arts een aantal laboratoriumtests uitvoeren (ontlasting, urine, bloed, vaginale afscheiding…) om te weten om welke infectie het gaat, bijvoorbeeld chlamydia.
• Mogelijk zal je arts de bezinkingssnelheid (BSE) van de rode bloedlichaampjes meten. Zakken je rode bloedcellen sneller dan bij gezonde mensen, dan is dat een aanwijzing dat je een ontsteking hebt.
• Je arts kan testen of je HLA-B27 in je bloed heeft. Bij 80% van de mensen met reactieve artritis komt deze stof in het bloed voor. Dit is een aanwijzing dat je een grotere kans hebt om de ziekte te hebben.
• Om andere aandoeningen uit te sluiten zal je arts misschien ook bijkomend onderzoek doen, bijvoorbeeld röntgenfoto's maken of een gewrichtspunctie (arthrocentesis) om vocht uit het ontstoken gewricht te onderzoeken.
  
  

Behandeling

Het syndroom van Reiter gaat meestal binnen een half jaar vanzelf weer over, maar kan bij een nieuwe infectie terugkomen. Sommige mensen blijven een lichte pijn in de gewrichten houden, en bij een klein deel van de mensen wordt de gewrichtsontsteking chronisch.

• Antibiotica: De arts zal allereerst de infectie die aan de basis van de artritis ligt behandelen met antibiotica.
• Ontstekingsremmende pijnstillers: Om de gewrichtsontsteking te behandelen kan je arts een ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) voorschrijven.
• Reumageneesmiddel: Indien de gewone ontstekingsremmers onvoldoende werken of wanneer de aandoening steeds terugkeert of chronisch wordt, kan je arts besluiten om een antireumamiddel, zoals sulfasalazine of methotrexaat, voor te schrijven.
• Corticosteroïden: Bij hevige ontstekingen kan de arts je een injectie met een corticosteroïde in het getroffen gewricht geven om de ontsteking te verminderen.
• Oogdruppels: Als je een oogontsteking heeft, schrijft je arts misschien oogdruppels voor.
  
  

De huiduitslag is meestal niet ernstig, deze verdwijnt over het algemeen ook weer vanzelf.

Wat kan je zelf doen?

• Laat het gewricht in het begin rusten. Leg het gewricht omhoog en koel het.
• Wanneer de ontsteking minder hevig is, moet je het gewicht geregeld bewegen (fietsen, wandelen, zwemmen...). Dat voorkomt stijfheid en kan de pijn verminderen Sporten waarbij de gewrichten zwaar worden belast kan je de eerste tijd beter vermijden.
• Vermits SOA een belangrijke oorzaak van het syndroom van Reiter kunnen zijn, gebruik je het best een condoom bij seks met wisselende partners.
  
  

Bronnen:
www.reumanet.be
https://reumanederland.nl
www.thuisarts.nl
www.nhg.org
www.niams.nih.gov