Slaaptekort kan je niet inhalen in het weekend

Te weinig slapen verhoogt het risico op stofwisselingsziekten zoals overgewicht en diabetes. Dat risico vermindert niet als je extra veel slaapt in het weekend. Dat blijkt uit onderzoek van de University of Colorado in Boulder gepubliceerd in het vakblad Current Biology.

Minder dan zeven uur slaap is niet goed voor de gezondheid. Wie te weinig slaapt, loopt groter risico op overgewicht en diabetes (suikerziekte). Door een slaaptekort gaan we anders en meer eten. De theorie daarachter is dat wie langer wakker is, meer calorieën binnenkrijgt. Er is immers meer tijd om te eten. Slaapgebrek zorgt eveneens voor te hoge bloedsuikergehaltes, doordat cellen slechter gaan reageren op insuline. Dit hormoon zorgt dat suiker verdwijnt uit het bloed. Ongevoeligheid voor insuline is vaak een voorstadium van diabetes.

De studie onderzocht de effecten van slaapgebrek op werkdagen en uitslapen in het weekend. Ze verdeelde een gezonde groep vrijwilligers willekeurig over drie groepen. De eerste groep mocht negen dagen lang negen uur per nacht slapen. De tweede groep sliep diezelfde periode slechts vijf uur per nacht. En de laatste groep sliep de eerste vijf nachten eveneens vijf uur. In het weekend mochten ze zo lang slapen als ze wilden, om vervolgens weer twee nachten maar vijf uur slaap te pakken. De onderzoekers hielden het gewicht bij van de proefpersonen en hoeveel ze aten. Verder maten ze op verschillende dagen de gevoeligheid voor insuline en de hoeveelheid van het stofje melatonine, dat vrijkomt als het donker wordt.

• De groepen die onvoldoende slaap kregen, snackten meer na het avondeten en kwamen zelfs aan. 

De proefpersonen uit de groep die in het weekend extra lang mochten slapen, sliepen een uur langer dan ze gemiddeld gezien onder normale omstandigheden sliepen. Ook snackten ze in het weekend minder dan de groep die negen dagen lang maar vijf uur mocht slapen. Helaas hield dat effect niet lang aan. Toen ze na het weekend weer niet meer dan vijf uur in bed mochten doorbrengen, begonnen ze weer te snacken en kwamen ze aan. Ook was hun biologische klok verschoven waardoor ze later in slaap vielen.  

• Om te meten of het inhalen van de slaap een effect had op de stofwisseling van de deelnemers, keken de wetenschappers naar de insulinegevoeligheid. Insuline komt vrij als je zoetigheid eet en is nodig om de bloedsuikerspiegel op peil te houden. Een lage insulinegevoeligheid is gevaarlijk en kan leiden tot diabetes. 

De insulinegevoeligheid van de groep die negen nachten lang maar vijf uur sliep, daalde met dertien procent. De groep die mocht bijslapen in het weekend had ook een verlaagde gevoeligheid en de lange nachten in het weekend keerden dat effect helaas niet om. De insulinegevoeligheid kelderde zelfs nog meer na het weekend met zo’n 9 tot 27 procent extra. Zo had de groep die mocht bijslapen in het weekend uiteindelijk een lagere insulinegevoeligheid dan de groep die negen nachten achter elkaar slecht sliep. Slaap inhalen is dus geen effectieve maatregel tegen het verhoogde risico op stofwisselingsziekten. 

Misschien heeft bijslapen wel zin als je een of twee nachten slecht slaapt. Net als hoe het zit met middagdutjes. In de tussentijd raden de auteurs aan om minstens zeven uur per nacht te slapen.