Wat is slaapverlamming en wat kan je dan doen?

Slaapverlamming is een fenomeen dat optreedt tijdens je slaap: je bent enkele minuten helder wakker, maar je kan je niet bewegen en je ogen niet openen. Soms gaat het gepaard met hallucinaties. Dit kan beangstigend zijn, maar de aandoening is gelukkig wel onschuldig. Naar schatting acht procent van de bevolking krijgt te maken met slaapverlamming. 

Tijdens slaapverlamming ben je wakker maar kan je niet bewegen, spreken of je ogen openen. Het kan lijken alsof er iemand in je kamer is, of dat iets je beklemt. Dit gevoel kan enkele minuten duren. Hoewel dit heel beangstigend kan zijn, is slaapverlamming geen echte ziekte. Je bent niet volledig verlamd, want je ademhalingsspieren blijven bijvoorbeeld wel werken. Je kan dus blijven ademhalen.

Er bestaan nog niet veel wetenschappelijke studies over dit fenomeen, maar onderzoekers vermoeden dat slaapverlamming optreedt wanneer je even wakker wordt tijdens de remslaap, de fase waarin je brein het meest actief is.

Tijdens de slaap wisselt je lichaam tussen REM- (rapid eye movement) en NREM- (non-rapid eye movement) slaap. De NREM-slaap komt het eerst voor. Tijdens die fase ontspant en herstelt je lichaam zich. Aan het einde van de NREM-fase gaat je slaap over in de REM-slaap. Je ogen bewegen snel en er ontstaan dromen, maar de rest van je lichaam blijft zeer ontspannen. Je spieren zijn "uitgeschakeld" tijdens de REM-slaap. Als je een moment van bewustzijn ervaart voordat de REM-cyclus is afgelopen, kan slaapverlamming optreden.

De precieze oorzaak van slaapverlamming is niet duidelijk, maar er zou wel een link zijn met:

Je huisarts zal kijken of er een onderliggende aandoening aan de basis ligt, zoals slapeloosheid of een posttraumatische stressstoornis, en hij zal een gepaste behandeling voorstellen. Eventueel kan hij een lage dosis van een antidepressivum voorschrijven.

Als er geen onderliggende oorzaak is, kan je misschien baat hebben bij cognitieve gedragstherapie, vooral als de aandoening angst en spanning veroorzaakt.

Ook een goede slaaphygiëne kan helpen: probeer een regelmatig slaappatroon aan te houden met zes tot acht uur slaap per nacht. Doe regelmatig aan lichaamsbeweging. Roken, alcohol en koffie voor het slapengaan, kan je beter vermijden. Je slaapt bovendien beter niet op je rug, want dat zou slaapverlamming bevorderen.