Gerelateerde artikels
Wat is glaucoom en kan je het voorkomen?
In dit artikel
Wat is glaucoom en kan je het voorkomen?
dossier
Glaucoom of 'groene staar' is een veel voorkomende ziekte van het oog, vooral bij ouderen. Glaucoom is meestal het gevolg van een te hoge druk binnen in het oog. Hierdoor ontstaat onherstelbare schade aan de oogzenuw. Dat leidt tot een vermindering van het zicht en, indien niet tijdig behandeld, uiteindelijk tot blindheid. Als glaucoom in een vroeg stadium opgespoord wordt, kan er door behandeling verdere schade aan de oogzenuw worden voorkomen.
Hoe merk je het?
Als je glaucoom hebt, merk je dat lange tijd niet op. Dat komt vooreerst omdat het geen pijn doet. Het geeft zelfs geen drukgevoel. Bovendien blijft je gezichtsscherpte nog heel lang bewaard. Je ondervindt lange tijd geen wazig zicht en de kleinste details blijf je zien. Of je een bril draagt of niet, heeft er helemaal niets mee te maken.
Wat er eerst wordt aangetast is het gezichtsveld. Het gezichtsveld is het beeld dat een oog kan overzien terwijl het niet beweegt. Als daar heel traag stukken uit verdwijnen, valt dat minder snel op. Want die stukken worden ingevuld door de hersenen, aan de hand van de informatie die de hersenen over de omliggende zones in beeld ontvangen.
Pas als er nog heel weinig informatie uit het oog naar de hersenen komt, zakt het door de hersenen gebouwde kaartenhuis in elkaar. Op dat moment heeft het oog al vrijwel het volledige gezichtsveld verloren. In laatste instantie verliest het oog ook nog het scherptezicht, en is het dus volledig blind.
Risicofactoren
Iedereen kan (chronisch) glaucoom krijgen. Toch zijn er een aantal factoren die de kans op glaucoom verhogen.
- Verhoogde oogdruk
Glaucoom ontstaat meestal door een te hoge oogdruk (meer dan 21 mm HG).
Een (te) hoge oogdruk ontstaat als gevolg van een onevenwicht tussen aanmaak en afvoer van kamerwater in het oog. In een normaal oog is er een constante aanmaak en afvoer van kamervocht. Wanneer de afvoerkanaaltjes vernauwen of verstopt geraken, neemt de oogdruk toe.
Niet iedereen met een verhoogde oogdruk krijgt glaucoom. Je oogarts kan uitmaken of de hoge oogdruk al dan niet moet behandeld worden.
Anderzijds kan glaucoom ook ontstaan bij een normale oogdruk. Vaak is een slechte doorbloeding van het oog dan de oorzaak. Daarom geeft een oogdrukmeting alleen, een vals gevoel van veiligheid. - Leeftijd
• Hoewel (chronisch) glaucoom ook bij kinderen en jonge volwassenen voorkomt, treedt de ziekte meestal op vanaf de leeftijd van 40 jaar. Hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt om glaucoom te krijgen. Ongeveer 2 % van de Belgen boven de leeftijd van 40 jaar heeft glaucoom, vaak zonder het te weten. Dit cijfer stijgt tot 4 % bij 80-plussers.
• Uitzonderlijk kan glaucoom aangeboren zijn. Dit kan je als ouder merken aan het abnormaal groter worden van één of beide ogen van je baby. De baby moet zo snel mogelijk behandeld worden. Na één of meerdere operaties volgt vaak een langdurige behandeling met brilglazen en orthopsie om een verdere ontwikkeling van het gezichtsvermogen van het jonge kind toe te laten.
• Eveneens uitzonderlijk treedt glaucoom later in de kindertijd op. Als ouder merk je dit vaak te laat op. Aangezien deze vorm van glaucoom meestal in families voorkomt, is het raadzaam dat alle familieleden van aangetaste personen zich regelmatig laten onderzoeken. - Erfelijkheid
Indien iemand in je familie glaucoom heeft, heb je ook een verhoogde kans om het vroeg of laat te krijgen. Het gaat hier niet alleen om je broer of zus, ouders of grootouders, ook als een tante, oom, neef of nicht de ziekte heeft, is dit even belangrijk. Hebben familieleden in de eerste of tweede graad deze ziekte dan is de kans ongeveer 10 keer zo hoog dat jij het in je leven ook krijgt. - Hoge bijziendheid
Mensen die sterk bijziend zien (meer dan -3 dioptrie). - Ras
Mensen van Afrikaanse afkomst hebben een hoger risico. - Diabetes of een vaatziekte
Hierdoor kan de bloedvoorziening van het oog verstoord worden, wat de kans op glaucoom verhoogt. - Bloeddruk
Alhoewel de oogdruk niet rechtstreeks beïnvloed wordt door de bloeddruk, kan dit wel een effect hebben op de doorbloeding van het oog.
En een te lage bloeddruk is schadelijker dan een te hoge. Als je behandeld wordt voor hoge bloeddruk, mag deze niet té laag komen. - Geneesmiddelen
Sommige geneesmiddelen of oogdruppels (zoals cortisone) verhogen de oogdruk en dus ook de kans op glaucoom. - Oogletsel
Als je ooit een oogletsel hebt gehad, heb je een hoger risico op glaucoom. Er bestaat ook een hoger risico als het hoornvlies dun is. - Leefstijl
De belangrijkste oorzaak van hoge oogdruk is onvoldoende afvoer van inwendig oogvocht. Dit kan je niet beïnvloeden door levensstijl, voeding, of de mate waarin je de ogen inspant tijdens werk of vrije tijd.
• Stress kan de oogdruk lichtjes doen stijgen, maar niet in die mate dat het een belangrijke oorzaak van de drukstijging wordt.
• De bijkomende oorzaak van glaucoom, een slechte doorbloeding van het oog, kan je wel enigszins beïnvloeden. Zo stop je beter met roken.
• Bij een fanatieke yogabeoefenaar die vaak de kopstand aanhoudt, kan de oogdruk nefast toenemen door de zwaartekracht. - Acuut glaucoom
Acuut glaucoom treft meestal mensen bij wie de voorste oogkamer ondiep is.
• Het komt meer voor bij vrouwen en bij verziendheid of cataract (grijze staar).
• Sommige geneesmiddelen kunnen een acuut glaucoom uitlokken, bv. sommige geneesmiddelen tegen verkoudheid, diarree, depressie en ziekte van Parkinson.
Periodiek oogonderzoek
Een oogonderzoek voor glaucoom omvat een oogdrukmeting (tonometrie), een onderzoek van de oogzenuw (oogfundusonderzoek), van het gezichtsveld (perimetrie) en van de kamerhoek (gonioscopie).
Chronisch glaucoom dat vroegtijdig wordt opgespoord en behandeld, verergert meestal niet. Het zicht en het gezichtsveld blijven stabiel omdat de druk in het oog wordt verlaagd. Om die oogdruk laag te houden, moet men elke dag druppels in het oog doen. In sommige gevallen kan er ook een laserbehandeling gebeuren (er worden dan microscopische gaatjes gemaakt in de oogvochtkanaaltjes) om de druk stabiel laag te houden. Wanneer er een onvoldoende oogdrukcontrole is met oogdruppels of met een laserbehandeling is het soms nodig een operatie te overwegen,
- Behoor je tot een risicogroep (bijv. familielid met glaucoom, diabetes, erg bijziend, eerder glaucoom...), laat dan je ogen jaarlijks onderzoeken vanaf je veertigste.
- Loop je geen verhoogd risico, dan volstaat een eerste onderzoek op de leeftijd van 40 jaar.
- Tussen 40 en 60: om de twee jaar of minstens om de tien jaar (dus op 50 en 60 jaar).
- Vanaf 60: jaarlijks of minstens om de twee jaar.
Gratis online glaucoomtest
Op de website van het Nederlandse Oogfonds kunt u een gratis online glaucoomtest doen. Met deze korte test kan je je gezichtsveld controleren en erachter komen of er sprake is van een verhoogd risico op glaucoom.
Bronnen:
