Hebt u meer last van jetlag als u van west naar oost reist?

nieuws Het klopt inderdaad dat u meer last zult hebben van jetlag als u van west naar oost vliegt. Als u bijvoorbeeld van Europa naar Amerika vliegt zult u minder last hebben van jetlag dan wanneer u terugvliegt van Amerika naar Europa.

Bij lange vluchten in oostelijke richting waarbij u meerdere tijdszones doorkruist, wordt onze biologische lichaamsklok namelijk vooruit gezet: de dag duurt minder lang (u vliegt 'tegen de tijd in' waardoor een faseverlenging optreedt en onze interne klok 'achterloopt'). Zo 'denkt' u lichaam bijvoorbeeld dat het op de plaats van bestemming nog maar middag is, terwijl het al avond is. Dit veroorzaakt op de plek van bestemming moeite om in slaap te vallen wanneer het bedtijd is en moeite om ’s morgens op te staan. Het is nu eenmaal moeilijker om vroeger te gaan slapen dan langer op te blijven dan gewoonlijk.

Bij een reis in westelijke richting wordt de dag langer (waarbij een fasevertraging optreedt en onze interne klok 'voorloopt'). Uw lichaam 'denkt' bijvoorbeeld dat het avond is, terwijl het in het land van bestemming nog maar middag is. Dit veroorzaakt op de plek van bestemming slaperigheid in de vroege avond en te vroeg wakker worden in de ochtend.

Blijkbaar heeft onze biologische klok(ken) het moeilijker met een faseverlenging (waarbij ze achterloopt ten opzichte van het nieuwe dag/nachtritme en dus tijd moet inhalen) dan met een fasevertraging (waarbij ze voorloopt op het nieuwe dag/nachtritme). Het langer maken van de dag kost dus minder moeite dan het verkorten van de dag omdat het 24-uurs ritme van mensen van nature iets langer is dan 24 uur.
Hetzelfde fenomeen doet zich (weliswaar in minder mate) voor bij de omwisseling van winter- naar zomeruur (is vergelijkbaar met een vlucht naar het oosten) en van zomer- naar winteruur (vergelijkbaar met een reis naar het westen).

Hoe ontstaat jetlag?
Een jetlag ontstaat wanneer u op korte tijd meerdere tijdszones doorkruist. Onze biologische klok, die onder meer uw slaap- en eetpatroon regelt en die wordt beïnvloed door daglicht, kan zich op die korte tijd niet aanpassen, waardoor ze niet meer gelijk loopt met de lokale tijd en vooral het lokale licht/donkerritme.
Een lange vliegtuigreis naar het noorden of het zuiden - waarbij u in ongeveer in dezelfde tijdszone blijft, zal daarentegen geen jetlag veroorzaken.

Als algemene regel geldt dat het lichaam zich per dag slechts 1 à 2 uur (oostelijke richting) en 2 tot 3 uur (westelijke richting) kan aanpassen. Als de verschuiving groter dan 2-3 uur is, rekent men voor herstel per bijkomende tijdzone een halve dag wanneer men naar het westen vliegt (verlenging van de dag) en bijna een dag als men naar het oosten vliegt (verkorting van de dag).
• Reken voor een reis naar het oosten ongeveer 2/3 van het aantal doorkruiste tijdzones: als u 9 tijdzones hebt doorkruist, dan hebt ca. 6 dagen nodig om volledig aangepast te zijn;
• Reken voor een reis naar het westen ongeveer de helft van het aantal doorkruiste tijdzones: als u 9 tijdzones hebt doorkruist, hebt u ca. 4,5 dagen nodig om opnieuw volledig syncroon te zijn.

Symptomen van jetlag
Onze interne biologische klok(ken) regelt niet alleen het slaap-waakritme, maar heeft ook een invloed op tal van andere lichaamsprocessen. Hoe verder u reist, en hoe meer tijdszones u dus overschrijdt, hoe ernstiger meestal de klachten. De klachten verschillen ook van persoon tot persoon.
Mogelijke symptomen zijn onder meer:
• slaapstoornissen (slecht inslapen, te vroeg wakker worden, overdreven slaperigheid ‘s ?ochtends of overdag);
• Vermoeidheid, concentratieproblemen, verminderde mentale en fysieke prestaties;
• Prikkelbaarheid, humeurigheid;
• Hoofdpijn;
• Maag-darmklachten, eetlustvermindering, en tijdelijke verstoring van de stoelgang (“gut-lag”), vergelijkbaar met klachten van arbeiders in ploegenverband.