Wat doen als u een paddenstoelvergiftiging vermoedt?

nieuws Indien u een paddenstoelintoxicatie vermoedt, raadpleeg dan onmiddellijk een arts of het Antigifcentrum (070 245 245, gratis oproep). Een snel optreden is nodig omdat sommige paddenstoelen ernstige nier- en of leverschade kunnen veroorzaken, of soms zelfs dodelijk kunnen zijn.

Symptomen van een paddenstoelvergiftiging
De aard, de ernst en de duur van de klachten kunnen sterk variëren, afhankelijk van het soort paddenstoel en de hoeveelheid die u hebt gegeten. Bij jonge kinderen, ouderen en mensen met een chronische ziekte (diabetes, nier- of leverziekte...), kunnen de klachten ernstiger verlopen.

Mogelijke klachten zijn:
• Maag-darmproblemen: misselijkheid, braken, diarree, krampen, buikpijn, uitdrogingsverschijnselen...
• Ademhalingsproblemen en hyperventilatie.
• Hoofdpijn.
• Nierpijn (pijn in de lenden).
• Spierpijn.
• Koorts, overvloedig zweten.
• Overvloedige speekselafscheiding of omgekeerd een droge mond.
• Loopneus, tranende ogen.
• Vertraagd of versneld hartslag, bloeddrukval, duizeligheid.
• Verminderde productie van urine.
• Gedragsstoornissen: agitatie, euforie, woede, angst, verwardheid, hallucinaties...
• Spierspasmen, stuipen of epileptische aanvallen.
• Slaperigheid, sufheid en in ernstige gevallen coma.

Vroege of late reactie (latentietijd of incubatieperiode)
Er zijn paddenstoelen die vrijwel direct of binnen de eerste uren na inname verschijnselen geven, en paddenstoelen waarbij de eerste verschijnselen zich pas na meerdere uren voordoen. Dit zijn meestal de gevaarlijkste vergiftigingen. Organen als de lever of de nieren kunnen intussen reeds aangetast zijn. Tot deze klasse behoren de dodelijke paddenstoelen die amatoxines bevatten (groene knolamaniet, kleine lepiota…).
• Inname van grotere hoeveelheden gaat over het algemeen gepaard met een kortere symptoomvrije periode.
• Wanneer de klachten (zoals buikpijn, misselijkheid, braken, diarree...) pas na meerdere uren (meer dan 6 uur) optreden, moet men altijd rekening houden met een ernstige vergiftiging, en is altijd een dringende ziekenhuisopname vereist.
• Maar ook wanneer de symptomen minder dan 6 uur na inname optreden, kan het om een ernstige vergiftiging gaan en is altijd medische hulp vereist.

Vergiftigingssyndromen
Inname van giftige paddenstoelen kan een syndroom, een reeks van symptomen veroorzaken. De meest voorkomende syndromen zijn de volgende.
1. Pantherina-syndroom
De incubatietijd bedraagt een half uur tot 3 uur.
De intoxicatie verloopt in twee fasen.
• De excitatiefase wordt gekenmerkt door gedragsstoornissen, euforie of woede, agitatie, verwardheid, delirium, hallucinaties en stuipen.
• De tweede fase is de fase van diepe slaap. Bij ernstige
intoxicaties kan een comateuze toestand optreden.

Paddenstoelen die een Pantherina-syndroom veroorzaken:
• Amanita muscaria (vliegenzwam)
• Amanita pantherina (parelamaniet)

2. Psilocybe-syndroom
De eerste symptomen treden al na een 10-tal minuten op.
Klachten:
De verbruiker wordt euforisch, lacherig, voelt een drang tot praten (logorrhee), is verward en heeft visuele hallucinaties. Soms ontstaat er een paniekreactie, agitatie of intense angst.
Deze intoxicatie duurt tussen drie en zes uur. Soms treden late reacties (flashbacks) op.

Paddenstoelen die een Psilocybe-syndroom veroorzaken:
• Psilocybe semilanceata,
• Panaeolus foenisecii,
• Stropharia cubensis

3. Coprinus-syndroom (antabuse-effect)
Coprine in de paddenstoelen blokkeert de omzetting van alcohol in het lichaam (opstapeling van acetaldehyde). De ziekteverschijnselen treden
vrijwel onmiddellijk op na het drinken van alcohol (wijn, bier)
Klachten:
• rood gezicht en hals,
• hoofdpijn,
• draaierigheid,
• overmatig zweten,
• braken,
• lage bloeddruk.
De symptomen verdwijnen na 1 à 2 uur.
Men mag gedurende 72 uur geen alcohol drinken.

Paddenstoel die het Coprinus-syndroom veroorzaakt:
Coprinus atramentarius (kale inktzwam)

4. Muscarine-syndroom
De tijd tussen de inname van de paddenstoelen en de eerste symptomen is kort: enkele minuten tot twee uur.
Klachten:
• een lopende neus, tranende ogen,
• hyperventilatie,
• overvloedig zweten,
• ademhalingsmoeilijkheden door de overvloedige vochtsecreties in de longen,
• het hartritme kan vertragen en een daling van de bloeddruk kan optreden.
Toedienen van atropine kan nodig zijn.
Enkele paddenstoelen die het Muscarine-syndroom veroorzaken:
• Een vijftiental witte clitocyben zoals Clitocybe dealbata, C. rivulosa, C. cerussata...
• Een veertigtal inocyben waaronder Inocybe patouillardi, I. fastigiata, I. napipes, I. umbrina...

5. Resinoïd syndroom
Licht resinoïd syndroom
De intoxicatie wordt gekenmerkt door een lichte maag-darmklachten (misselijkheid, braken, zware diarree). Deze treden binnen de drie uur op en houden minder dan 12 uur aan.
Verschillende paddenstoelen kunnen dit syndroom veroorzaken:
• Agaricus xanthoderma (karbolchampignon),
• Hebeloma crustiniliforme,
• Bepaalde satijnzwammen (Entoloma rhodopolium, E.nidorosum, E. niphoides),
• Koraalzwammen (Clavaria formosa, C. aurea..),
• Bepaalde boleten,
• Verschillende melkzwammen (Lactarius blennius, L. terminosus...),
• Bepaalde Russula (Russula emetica, R. fragilis...)
Eetbare paddenstoelen die in grote hoeveelheden worden opgegeten of bewaard worden in plastieken zakken kunnen dit syndroom ook veroorzaken.

Ernstig resinoïd syndroom
De symptomen treden snel op (minder dan 3
uur). De symptomen kunnen 24 tot 48 uur aanhouden. Klachten:
• hevig braken,
• een bittere smaak in de mond, droge mond,
• hyperventilatie.

Paddenstoelen die een ernstig resinoïd-syndroom veroorzaken:
• Tricholoma pardinum,
• Omphalotus illudens (lantaarnzwam

Zeer ernstig resinoïd syndroom
De symptomen treden op na 3 tot 8 uur.
De intoxicatie begint met misselijkheid, braken en belangrijke diarree. Soms treden er
uitdrogingsverschijnselen op.
De maag-darmklachten gaan ook gepaard met stoornissen van de lever (voorbijgaande verhoging
hepatitische enzymen). De evolutie is gunstig.
Verantwoordelijke paddenstoel: Entoloma sinuatum (satijnzwam)

6. Phalloïd syndroom
De klachten treden meer dan 6 uur na inname op.
De intoxicatie verloopt in drie fasen:
• Fase van agressie: de eerste tekenen zijn deze van een gastro-enteritis met braken en overvloedige diarree. Dit leidt tot uitdrogingsverschijnselen.
• Fase van schijnbaar herstel: de maag-darmstoornissen lijken minder ernstig te worden. Maar bij bloedafname worden de eerste tekenen van leveraantasting vastgesteld.
• Hepato-renale fase: door aantasting van de lever treden er bloedingsstoornissen op. De verhoogde concentratie van ammoniak in het bloed leidt tot verwardheid en coma (hepatische encefalopathie). De nieren worden eveneens beschadigd.

Belangrijkste paddenstoelen die een phalloïdesyndroom
veroorzaken:
• Amanita phalloides, A. verna, A. virosa,
• Galerina marginata,
• Lepiota bruneoincarnata, L. helveola, L.
Brunneolillacea, L. subincarnata. Alle kleine lepiotas worden als verdacht beschouwd.

De paddenstoelen die amanitine bevatten zijn heel giftig. Vaak volstaat één Amanita phalloïdes om een zware vergiftiging te veroorzaken.
Amanitine weerstaat aan het drogen, invriezen of koken.

7. Orellanus syndroom
Deze intoxicatie wordt veroorzaakt door paddenstoelen die orellanine bevatten.
Klachten
• De intoxicatie begint vaak met spijsverteringsstoornissen die 24 tot 36 uur na de maaltijd optreden.
• Deze symptomen verdwijnen spontaan, maar acht tot tien dagen na de maaltijd - soms zelfs 17 dagen - treden de eerste tekenen van nierbeschadiging op: zweten, rillingen, hoofdpijn, een droge mond, enorme dorst, pijn in de rug, wisselende urineproductie. Er treedt acuut nierfalen op.
Het slachtoffer wordt behandeld met dialyse.
Na enkele weken treedt volledig herstel op, of kan de patiënt naar een onomkeerbare chronische nierinsufficiëntie evolueren. In dit geval dient de dialyse verder gezet te worden en niertransplantatie overwogen.

Paddenstoelen die een orellanus-syndroom veroorzaken:
Cortinarius orellanus, C. orellanoides, C. speciosissimus.

Bron:
http://www.antigifcentrum.be/sites/default/files/imce/Brochure%20AGC_paddenstoelen_NL_web.pdf

Wat kunt u zelf doen?
1. Contacteer zo snel mogelijk een arts of het Antigifcentrum (070 245 245, gratis oproep). Een snel optreden is nodig omdat sommige paddenstoelen ernstige nier- en of leverschade kunnen veroorzaken, of soms zelfs dodelijk kunnen zijn.
Om de ernst van de intoxicatie te evalueren, zal het Antigifcentrum u een aantal nauwkeurige vragen stellen.
• Welke paddenstoelen dacht u te plukken?
• Waar hebt u deze geplukt (bos of weide)?
• Hoeveel tijd is er tussen het plukken en de maaltijd verlopen?
• Hoe werden de paddenstoelen klaargemaakt?
• Zijn er nog resten (rauw, gebakken, eventueel restafval…)?
• Welke zijn de symptomen?
• Welke is de tijdspanne tussen de paddenstoelmaaltijd en het optreden van de eerste ziekteverschijnselen?
• Zijn alle personen die de maaltijd genuttigd hebben ziek?
• Welke andere voedingsmiddelen werden genuttigd? Werd er alcohol gedronken tijdens de maaltijd?

2. Drink veel water. Drink zeker geen alcohol of melk.

3. In de eerste paar uur na inname is het zinvol om actieve kool te nemen. Dit is een oplosbaar zwart poeder te koop bij de apotheek (Norit Carbomix of medicinale kool). Het bindt zich met bepaalde stoffen en maakt ze zo onschadelijk. De schadelijke stoffen verlaten samen met de kool het lichaam via de ontlasting, zodat er minder van de schadelijke stof in het bloed terechtkomt.
Actieve kool wordt opgelost in water (240 ml water voor 20 g medicinale kool) in de dosering van 0,5 tot 1 g/kg lichaamsgewicht bij kinderen en 30 tot 50 g bij volwassenen. Men kan confituur of yoghurt toevoegen om een kind te stimuleren het op te lepelen.

4. In de eerste uren na de vergiftiging kan het zinvol zijn om te proberen te braken. Bespreek dit wel eerst met uw arts.
Bewaar wat van het eerste braaksel als later onderzoek nodig mocht zijn.

Behandeling
1. Geen behandeling nodig
Behandeling is niet nodig wanneer (delen van) paddenstoelen alleen in de mond zijn genomen en dus niet opgegeten, of wanneer minder dan 0,1 g per kg lichaamsgewicht is ingenomen.

2. Absorptievermindering
Is het niet zeker dat de soort eetbaar is of als vaststaat dat het om een giftige paddenstoel gaat, dan zijn absorptieverminderende maatregelen aangewezen om de opname van het gif in het lichaam tegen te gaan. Dit is alleen zinvol wanneer er nog paddenstoelen in de maag zitten, dus in de eerste 2 à 3 uur na het eten.
• zo snel mogelijk na de inname: (herhaaldelijk) toedienen van geactiveerde kool;
• oraal laxatiemiddel (zoals natriumsulfaat of bij kinderen sorbitol of lactulose) toedienen (behalve als er reeds diarree is);
• bij grote hoeveelheden (meer dan 0,2 à 0,4 g per kg lichaamsgewicht): laten braken, maagspoeling of darmlavage.

3. Opname in het ziekenhuis
Bij ernstige vergiftigingssyndromen, wanneer de klachten pas meerdere uren na de inname optreden of bij vermoeden dat het om een zeer giftige paddenstoel gaat, is een spoedopname in het ziekenhuis noodzakelijk om de lever- en nierfunctie en de hartfunctie op te volgen en zo nodig symptomatische behandeling toe te passen: vocht toedienen, bloeddruk regelen, pijnbehandeling...

Voor sommige giftige paddenstoelen kan ook tegengif (antidota) toegediend worden.
In ernstige gevallen kan een (tijdelijke) niervervangende behandeling of zelfs een levertransplantatie nodig zijn

Laatst bijgewerkt: oktober 2016

Delen Whatsapp Tweet Mail