Zuurstofbars zijn zinloos

nieuws Volgens de Hoge Gezondheidsraad hebben zogenaamde zuurstofbars waar men hoog geconcentreerde zuurstof kan inademen, geen enkele zin. Er zijn geen voordelen voor de gezondheid verbonden aan zuurstofbars (of aan het gebruik van met zuurstof verijkte producten voor inhalatie of voor uitwendig gebruik). Bij bepaalde personen en/of in bepaalde omstandigheden van onvoldoende zorgvuldigheid kan de inademing van hoge concentraties zuurstof een gevaar inhouden voor de gezondheid.
Inspelend op een groeiende trend naar “gezonde” producten en diensten, werden recent enkele “zuurstofbars” in België geopend in navolging van onder andere Amerika, Nederland enz. Hier kunnen klanten tegen betaling een aantal minuten via een neusbrilletje zuurstofrijke lucht inademen die door of over een vloeistof met aroma’s stroomt. In dezelfde gedachte worden, via internet of vaak ook in de “zuurstofbars”, andere “zuurstofproducten” te koop aangeboden: met zuurstof verrijkte bodyspray, zuurstofflesjes ter inhalatie, geoxygeneerde drinkbare waterige oplossingen, enz.
In de “zuurstofbars” wordt zuurstof verkregen via zuurstofconcentratoren. Dit proces levert theoretisch een zuurstofgehalte dat maximaal ongeveer 95% bedraagt doch dat afneemt bij toenemend debiet. Het zuurstofrijke gas wordt vervolgens in een installatie gebracht, waar het door een vloeistof met aromatische oplossing geleid wordt. Aan elk individueel “ademstation” staan een aantal flessen met een verschillende aromatische oplossing waarbij de klant zelf zijn aromatische mengsel kan bepalen. De samenstelling van de aromatische “oliën” is niet bekend.

In de zuurstofbars wordt deze zuurstof via een neusbrilletje ingeademd. De lengte van een “sessie” varieert tussen 10 en 20 minuten. De concentratie aan ingeademde zuurstof hangt af van het debiet van de zuurstof in het neusbrilletje (meestal 1- 3 liter/minuut).
De zuurstofflesjes ter inhalatie zouden ongeveer 99% zuivere zuurstof bevatten. Het volume van deze flesjes varieert tussen de 400 ml en 800 ml (4-8 l zuurstof gevuld onder een druk van 10 bar), wat overeenkomt met 10-40 ademteugen. Toediening gebeurt via een bijgeleverd mondstuk waarbij kan aangenomen worden dat hier wél hoger concentraties zuurstof ingeademd worden dan met een neusbril.
De zuurstofsprays hebben een waterige samenstelling, aangevuld met aroma’s, en pretenderen “aangerijkt” te zijn met zuurstof. Er zijn geen duidelijke aanwijzingen dat de concentratie zuurstof in deze vloeistoffen effectief hoger is dan deze van gewoon water.
Drinkbare oplossingen verrijkt met zuurstof (onder andere 25% en 35%) bevatten o.a. essentiële en spoorelementen.
In de publicaties van “zuurstofbars” en “zuurstofwinkels” wordt gewag gemaakt van vele positieve effecten van deze producten. Ze zouden het concentratievermogen en geheugen verbeteren, nieuwe energie bij vermoeidheid geven, het immuunsysteem versterken, het uithoudingsvermogen vergroten, hoofdpijn verlichten, hooikoorts verbeteren, bloeddoorstroming stimuleren, ademhaling verbeteren, enz.

Volgens de Hoge Gezondheidsraad zijn er evenwel geen wetenschappelijke aanwijzingen dat een minimale dosis supplementaire zuurstof gunstige effecten heeft voor een normale gezonde persoon. Daarentegen zijn er wel een aantal gevaren aan verbonden.
Het verspreiden van zuivere zuurstof in een besloten atmosfeer kan leiden tot een brandgevaarlijke situatie. Strikte maatregelen om open vlammen en vonken te vermijden in de onmiddellijke omgeving van de zuurstofinstallaties zijn aangewezen.
Hoewel zuurstof in een lage concentratie niet schadelijk is voor een normale gezonde persoon, kunnen gezondheidsrisico’s optreden bij personen die aan bepaalde ziekten lijden:
• Chronische longaandoeningen: bij patiënten met een ernstige graad van chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD), waarbij de CO2-gehaltes in het bloed chronisch gestegen blijven, kan de toediening van zuurstof, zelfs in lage dosissen, leiden tot onderdrukking van de ademhalingsprikkel met verdere opstapeling van CO2 tot gevolg. Dit geldt ook voor patiënten die lijden aan andere aandoeningen die met koolzuuropstapeling gepaard gaan. Hierdoor kan bewustzijnsdaling, met zelfs coma en hersenbeschadiging optreden.
• Bij bepaalde ziekten (onder meer longontstekingen, diafragmaparalyse enz) en bij uitgesproken obesitas (en mogelijks tijdens zwangerschap) kunnen delen van de long onvoldoende “open” zijn voor ventilatie. Inademen van zuurstof kan de functie van de long doen verslechteren.
• Sommige anti-kanker-medicijnen (“cytostatica”) veroorzaken onomkeerbare veranderingen die een verhoogd risico op ernstige bijwerkingen van zuurstof geven. Langdurige toediening van zuurstof, zelfs in relatief lage concentraties (vanaf 50%), kan een nevenwerking op het longweefsel veroorzaken, zelfs bij gezonde personen. Personen met een bestaande acute of chronische longziekte zijn hier gevoeliger aan. Er moet vermeden worden dat deze personen de indruk krijgen dat zuurstofbars een “bijkomende” of “alternatieve” therapeutische optie zou zijn voor hun aandoening.

De productie van zuurstof in deze bars zou moeten gebeuren met toestellen die aan de Belgische en Internationale Norm voor Zuurstofconcentratoren voor medisch gebruik (NBN EN ISO 8359) voldoen. De kwaliteit van de zuurstof moet geschikt zijn voor toediening aan de mens. Strikte brandpreventie en -veiligheidsmaatregelen moeten in alle lokalen waar zuurstof aanwezig is of gemanipuleerd wordt, gelden. Er moet een strikte hygiëne zijn voor het gebruik van de neusbrilletjes (one-use) en van de vloeistofreservoirs met aroma’s. Het water dat gebruikt wordt voor de bereiding van gearomatiseerde oplossingen moet steriel zijn en de bereiding moet steriel blijven. Bij onvoldoende onderhoud van de filters in de zuurstofconcentrator, kunnen bacteriën of schimmels in de geproduceerde zuurstof aanwezig zijn. Ook de reservoirs met aromatische oplossingen kunnen belangrijke kweekbodems zijn voor bacteriën en schimmels bij onvoldoende frequente of inadequate reiniging en ontsmetting.
De aroma’s mogen niet op olie-basis gemaakt zijn. Bij gebruik van olieachtige aroma’s waar de zuurstof doorheen geleid wordt, kunnen oliepartikels door de klant ingeademd worden; dit kan leiden tot een ernstige vorm van longaantasting (lipoidpneumonie).

www.health.fgov.be/HGR_CSS