Gerelateerde artikels
COPD: wat kan je doen als je kortademig bent?
In dit artikel
COPD: wat kan je doen als je kortademig bent?
dossier
COPD is de Engelse afkorting van chronisch obstructief longlijden. COPD is de verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Bij COPD vernauwen de luchtwegen steeds meer. Tegelijk wordt het longweefsel rond de luchtwegen afgebroken. Dat is een traag, maar onomkeerbaar proces.
Een van de eerste klachten bij COPD is kortademigheid. Als je snel buiten adem bent, ga je, bijna onbewust, inspanning vermijden. Aanvankelijk zijn dat alleen zware inspanningen, later ook dagelijkse kleine inspanningen zoals wandelen of de trap nemen. Als gevolg sterven de spieren langzaam af, waardoor een inspanning leveren nog meer belastend wordt voor de ademhaling. Daardoor wordt men nog minder actief, en komt men in een negatieve spiraal terecht.
Naast medicatie zijn ook andere maatregelen belangrijk om de kortademigheid te verminderen of draaglijker te maken. Enkele tips.
Lees ook: COPD of 'rokerslong': chronische en langzaam progressieve longaandoening
Stoppen met roken
COPD wordt meestal veroorzaakt door roken. Het is dan ook logisch dat stoppen met roken het fundament van de behandeling is. De ziekte zal hierdoor niet verbeteren, maar ze wordt ook niet erger.
Lees ook: 10 zelfhulptips om te stoppen met roken
Actief zijn
Het grote gevaar bij COPD is fysieke inactiviteit: inspanningen worden vermeden omdat ze klachten uitlokken. Voldoende dagelijkse fysieke activiteit zorgt echter voor een betere conditie en minder klachten van kortademigheid. ‘Geoefende’ spieren gaan immers zuiniger om met zuurstof dan ongeoefende.
- Minstens 30 minuten een niet al te zware inspanning (wandelen, fietsen, zwemmen…) is al voldoende om je conditie op peil te houden en het optreden van het gevoel van kortademigheid te verminderen. Bij fysieke activiteit mag je gerust wat kortademig zijn. Dit heeft geen schadelijke invloed op je ziekte. Als je sterk kortademig bent, kan je wat rustpauzes inlassen om zo weer op adem komen en nadien te hernemen.
- Bij ernstige kortademigheid zijn ook specifieke oefeningen om been- en armspieren te trainen aan te raden om je spiermassa in stand te houden, bijvoorbeeld voorwerpen optillen, een beperkt aantal trappen opklimmen of fietsen op een hometrainer. Een kinesitherapeut kan je helpen om een aangepast oefenschema op te stellen.
- Een revalidatieprogramma vermindert de symptomen van kortademigheid tijdens inspanning en verbetert de kwaliteit van je leven.
Uit onderzoek aan het UZLeuven blijkt dat een trainings- en revalidatieprogramma specifiek voor COPD spectaculaire resultaten oplevert. COPD is in zekere zin ook een spierziekte. Vanuit dat perspectief is een trainings- en revalidatieprogramma een tweede belangrijke pijler van de behandeling. De longcapaciteit zelf verbetert niet noodzakelijk, maar de deelnemers van het programma kunnen met die verminderde longfunctie weer meer doen. Ze zijn minder kortademig en voelen zich veel beter.
Een revalidatieprogramma omvat inspanningstraining, spiertraining (onder andere respiratoire spieren), psychosociale begeleiding, ergotherapie, dieetondersteuning en uitleg onder andere over inhalatie- en zuurstoftherapie.
Lees ook: Voedingsadvies bij COPD om gewichtsverlies tegen te gaan
Een longvriendelijke omgeving
- Ook huisgenoten en bezoekers mogen binnenshuis niet roken.
- Vermijd te hoge temperaturen in huis en temperatuurschommelingen. Zorg binnenshuis voor een constante temperatuur van 18-21 °C.
- Droge lucht binnenshuis bevordert de slijmvorming en vermindert de mogelijkheid om slijmen op te hoesten. Daarom is een luchtbevochtiger aan te raden wanneer de verwarming opstaat.
- Koude of droge lucht rechtstreeks inademen via de mond stimuleert de hoestreflex en kan kortademigheid uitlokken. Bij koud of winderig weer kan je je het best beschermen met een sjaal.
- Bij smog of bij warm weer blijf je beter binnen wanneer je ernstig COPD hebt.
- Gebruik bij je persoonlijke verzorging geen prikkelende producten zoals haarlak, aftershave of parfum.
Lees ook: Mogelijke oorzaken van kortademigheid
Houding en ademhalingsoefeningen
Bij acute kortademigheid is de meest aangewezen houding rechtzittend of licht voorovergebogen.
- Zit je in bed of op de rand van het bed: neem een rechtzittende of licht voorovergebogen houding aan, steun met je armen op een kussen (eventueel op een bedtafeltje) en steun met je voeten eventueel op de grond.
- Zit je op een stoel: neem een rechtzittende of licht gebogen houding aan met je voeten wijd uit elkaar en je ellebogen rustend op uw knieën.
- Probeer fluimen zoveel mogelijk op te hoesten met zo min mogelijk inspanning. Bij taaie fluimen kan je slijmoplossende middelen (bruistablet of verneveling) gebruiken op voorschrift van de arts. Als je regelmatig last hebt om fluimen op te hoesten, kan de arts je eventueel ademhalingskinesitherapie voorschrijven.
Maak gebruik van pursed lips breathing:
- Adem rustig in via de neus.
- Klem de lippen zachtjes op elkaar (getuite lippen) en blaas langzaam en gelijkmatig uit via de kleine opening van de lippen.
- Laat de uitademing driemaal zolang duren als de inademing.
Lees ook: Waarom is ademen door je neus gezonder?
Een gezonde voeding
- Heel wat COPD-patiënten hebben een over- of ondergewicht. Beide veroorzaken problemen. Overgewicht hindert je bij je dagelijkse activiteiten en kan symptomen van kortademigheid en vermoeidheid verergeren. Een te laag lichaamsgewicht beïnvloedt dan weer de prognose van je aandoening op een ongunstige manier. Een dieetadvies kan hier helpen.
- Voor mensen met COPD is het eten van eiwitten erg belangrijk. Dit kan door vlees, vis en melkproducten op het menu te plaatsen.
- Veel mensen met COPD hebben andere aandoeningen waarvoor de voeding aangepast moet worden. Bekijk dit met je arts.
- Vetrijke maaltijden kunnen best vermeden worden omdat ze de vertering verlengen, wat vervolgens de beweeglijkheid van de longen beïnvloedt.
- Vermijd gashoudende producten omdat die kunnen leiden tot een uitgezette maag en zo het ademhalingspatroon kunnen beïnvloeden.
- Zes kleine maaltijden spreiden over de dag is beter dan drie uitgebreide maaltijden. Uitgebreide maaltijden vragen een serieuze inspanning en verhogen het energie- en zuurstofverbruik. Daarnaast zorgt een gevulde maag ervoor dat de longen minder goed kunnen uitzetten.
Lees ook: Voedingsadvies bij COPD om gewichtsverlies tegen te gaan
Bronnen:
