Welke geneesmiddelen kunnen helpen om minder te drinken?

nieuws De gebruikelijke behandelingen voor overmatig alcoholgebruik en alcoholverslaving zijn cognitieve gedragstherapie, therapieën om de motivatie te verhogen en geneesmiddelen. Een doeltreffende behandeling kan gezondheidsproblemen en sterfte door alcohol verminderen. Maar toch wordt slechts 10% van de alcoholverslaafden voor hun probleem behandeld. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg KCE voert momenteel een studie uit bij patiënten en zorgverleners naar de redenen van dit lage behandelpercentage en de mogelijke maatregelen om dit aantal te verhogen.
Wetenschappelijke studies tonen aan dat geneesmiddelen voor de behandeling van alcoholverslaving het gebruik en het risico op herval doen verminderen na een periode van onthouding. Er bestaat echter geen 'wonderpilletje' dat u in één klap van alle problemen verlost.

In België zijn er 4 geregistreerd: disulfiram (Antabuse®), acamprosaat (Campral®), naltrexon (Nalorex®) en nalmefeen (Selincro®). Daarnaast worden vele andere geneesmiddelen voorgeschreven die hiervoor niet zijn geregistreerd: antidepressiva, stemmingsstabilisatoren, anticonvulsiva, alfa-adrenerge blokkers, antipsychotica, anxiolytica en de spierontspanner baclofen. Het Amerikaanse Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) publiceerde een rapport over de voor- en nadelen van deze geneesmiddelen voor volwassenen met alcoholverslaving. Het KCE vertaalde dit rapport naar de Belgische situatie.

Daarnaast baseren we ons in dit overzicht op informatie van het project Alcoholhulp.be van de Centra voor Alcohol- en andere Drugproblemen Limburg en Drughulp Kempen, dat wordt gefinancierd door het 'Fonds ter bestrijding van Verslavingen' (FOD Volksgezondheid) en het RIZIV.
Globaal genomen kan men de medicatie die gebruikt kan worden bij het minderen van drinken, onderverdelen in drie groepen.

1. Medicatie die ontwenningsverschijnselen tegengaat
Medicatie die de ontwenningsverschijnselen opvangt en voorkomt dat er een epileptisch insult of delirium optreedt, zoals Valium, Tranxène, enz. Deze kalmerende producten worden soms ook tijdelijk gegeven wanneer iemand zeer gespannen wordt bij het vooruitzicht te gaan minderen of stoppen met alcohol, of in het algemeen zwaar onder stress staat.
• Gebruik van deze middelen mag slechts enkele dagen tot weken duren, want ze kunnen op hun beurt zwaar verslavend zijn.
• Ze kunnen ook bijwerkingen hebben zoals vermoeidheid, sufheid, slaperigheid en aandachtsstoornissen. Het is ten zeerste aangeraden ze niet te gebruiken in combinatie met alcohol, omdat de verdovende werking dan kan verdrievoudigd worden. Een overdosis benzodiazepinen in combinatie met alcohol kan fataal aflopen.

2. Medicatie die de zin in alcohol vermindert
Medicatie die de drang om te drinken vermindert (maar meestal niet volledig wegneemt). De twee geneesmiddelen die het meest werden onderzocht, zijn acamprosaat (Campral) en naltrexon (Nalorex), of een combinatie van beide. Sinds kort is er ook een derde geneesmiddel beschikbaar: Nalmefeen (Selincro®).
Volgens het KCE kunnen acamprosaat, orale naltrexon en nalmefeen het alcoholgebruik bij verslaafden significant verminderen (na 12 weken). Bovendien verlaagt naltrexon het risico op het opnieuw gebruiken van grote hoeveelheden alcohol, maar het zorgt wel voor meer nevenwerkingen. Positieve effecten op lange termijn voor de gezondheid werden niet aangetoond.
Deze geneesmiddelen worden in studies meestal gebruikt in combinatie met psychotherapie. Vergelijkende studies tonen niet aan dat een bepaald geneesmiddel beter is dan een ander.
Naltrexon wordt niet terugbetaald door het ziekenfonds en is vrij duur.

Acamprosaat (Campral®) en naltrexon (Nalorex®)
Deze middelen worden dikwijls voorgeschreven aan mensen die reeds sterk geminderd of gestopt zijn met drinken, en die willen voorkomen dat ze terugvallen in hun oude gewoonte. Het verminderen van de zin om te drinken begint meestal pas na een 3-tal weken.
Ze kunnen ook voorgeschreven worden wanneer iemand wil beginnen afbouwen of stoppen.

Uit het onderzoek van het Amerikaanse AHRQ zorgen beide geneesmiddelen in vergelijking met placebo voor een vermindering van het alcoholgebruik na ten minste 12 weken behandeling.

• Ze verlagen het risico op herval, na een periode van onthouding en ongeacht de mate van alcoholgebruik. Om de herval van 1 persoon te voorkomen moeten 12 patiënten met acamprosaat worden behandeld en 20 patiënten met orale naltrexon (50 mg/dag).

• Orale naltrexon (50 mg/dag) vermindert bij grote drinkers ook het risico op het opnieuw overmatig gebruiken van alcohol. Acamprosaat vermindert het risico op dit soort herval niet.

• Vergelijkende studies tussen acamprosaat en naltrexon vonden geen verschil tussen de doeltreffendheid van de twee geneesmiddelen bij het voorkomen van herval, ongeacht het niveau van alcoholgebruik. Op dat gebied is het ene geneesmiddel dus niet beter dan het andere.

• Patiënten die met acamprosaat behandeld werden, liepen meer risico liepen op angstgevoelens, diarree en braken.
• Patiënten die met naltrexon behandeld werden, liepen meer risico liepen op duizeligheid, misselijkheid en braken.

Nalmefeen (Selincro)
Nalmefeen (Selincro) zou ervoor zorgen dat de genotservaring ten gevolge van alcohol afneemt, waardoor onrechtstreeks de neiging om 'door te drinken' vermindert. Onderzoeken lieten zien dat de alcoholconsumptie aanzienlijk daalde, wanneer het gebruik van Selincro gecombineerd werd met psychologische begeleiding. Selincro kan dus een goed hulpmiddel zijn voor een aantal mensen die systematisch meer drinken dan ze eigenlijk willen, wanneer ze na enkele glazen last krijgen van controleverlies.
Nalmefeen zorgt volgens het rapport van de AHRQ voor een vermindering van het aantal dagen van overmatig alcoholgebruik. Toch was er tussen de 2 groepen (nalmefeen vs. placebo) minder dan 2 dagen per maand van verhoogd alcoholgebruik verschil.

• Selincro is ongeveer 24 uur werkzaam zijn en wordt best 1 of 2 uur op voorhand ingenomen wanneer de kans bestaat dat je alcohol zal drinken. Het gebruik van Selincro zal niet voorkomen dat u dronken kan worden, maar het leuke gevoel (de roes) blijft achterwege.

• Mogelijke bijwerkingen zijn duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, droge mond en sufheid. Deze komen doorgaans enkel voor tijdens de eerste 2 weken.
• Selincro is geen wondermiddeldat een oplossing biedt bij ernstige verslaving. Bij zware lichamelijke afhankelijkheid is het verlangen naar de volledige roes immers te sterk. Medicatie kan dat niet verhelpen. Het middel kan in dat geval misschien wel ingezet worden om de vicieuse cirkel, die op gang kan komen na herval, sneller te doorbreken.
• Selincro is terugbetaalbaar, op voorwaarde dat de persoon in kwestie ook in begeleiding is voor zijn of haar alcoholprobleem.

Baclofen en andere geneesmiddelen
Voor Baclofen en andere geneesmissdelen is er onvoldoende bewijs dat het helpt tegen overmatig alcoholgebruik of werd zelfs aangetoond dat ze niet werkzaam waren.

3. Medicatie waar u ziek van wordt als u drinkt
Medicatie waar u ziek van wordt als u toch alcohol drinkt, zoals disulfiram (Antabuse). Volgens het onderzoek van het Amerikaanse AHRQ bevestigen studies de werkzaamheid van disulfiram niet, ongeacht het niveau van alcoholgebruik, behalve misschien dan voor de patiënten die de behandeling zeer nauwgezet volgen.

Gebruik van dit middel heeft enkel zin wanneer het uit vrije wil genomen wordt. Het werkt dan als 'stok achter de deur' en kan als steunend ervaren worden op 'zwakke momenten'. Antabuse heeft als belangrijk voordeel dat u per dag maar één keer moet beslissen om niet te drinken, namelijk op het moment dat je de antabuse inneemt. Antabuse biedt meestal geen oplossing op lange termijn, maar kan behulpzaam zijn bij het doorbreken van 'vastgeroeste' drinkgewoontes. Zeer veel mensen hebben het met succes gebruikt tijdens de beginfase van geestelijke ontwenning.

• Na de eerste inname duurt het 3 tot 12 uren voor de antabuse werkzaam wordt. Na inname van het laatste tablet kan de reactie op alcoholgebruik nog gedurende een tot twee weken optreden. Dit geldt ook als je antabuse maar gedurende korte tijd genomen hebt.

• Antabuse kan bijwerkingen hebben, die meestal licht en van korte duur zijn. Mogelijke bijwerkingen kunnen zijn: lichte misselijkheid, hoofdpijn, maag- en darmklachten, een 'nasmaak' en verminderde zin in vrijen.

• Omdat het effect op het lichaam vrij hevig kan zijn wanneer u toch drinkt, wordt het meestal niet voorgeschreven bij mensen die hartklachten hebben of gevoelig zijn voor epileptische aanvallen. Verder is voorzichtigheid geboden bij diabetes, leverziektes, nierontstekingen, bepaalde vormen van hersenbeschadiging en wanneer u overgevoelig blijkt te zijn voor het product.
• Wanneer u antabuse wil gebruiken, kan dit best gebeuren onder toezicht van een arts.

4. Andere ondersteunende geneesmiddelen
Verder kan er ingegrepen worden om bijkomende problemen te behandelen. Bijvoorbeeld: maag- en darmklachten, vitamine B tekorten, leverstoornissen, enz.
Toedienen van vitamine B-1 kan van groot belang zijn. Het zijn immers tekorten in vitamine B-1 (veroorzaakt door het overmatige drinken zelf, en door het verwaarlozen van voeding) die een grote rol spelen in het ontstaan van stoornissen in het zenuwstelsel en het geheugen. Inname van vitamine B-1 kan dus zelfs zinvol zijn wanneer iemand nog volop aan het drinken is.

Laatst bijgewerkt: december 2014

Delen Whatsapp Tweet Mail