Moeten ook jongens zich laten vaccineren tegen het Humaan Papillomavirus (HPV)?

nieuws De recente verklaringen van de Amerikaanse acteur Michael Douglas dat hij keelkanker zou hebben gekregen door orale seks, heeft de discussie opnieuw doen oplaaien of ook jongens zich het best laten vaccineren tegen het humaan papillomavirus (HPV).

Dat virus, dat verantwoordelijk wordt geacht voor de overgrote meerderheid van de baarmoederhalskankers en andere genitale kankers en voor genitale wratten, zou namelijk ook bij jongens een belangrijke oorzaak zijn van diverse types van kanker, onder meer van mond, keel, slokdarm, stembanden, amandelen, anus en penis.

Wat is HPV?

Het Humaan Papillomavirus (HPV) is een virus dat wordt overgedragen via seksueel contact. Dit hoeft niet per se vrijen te zijn, het virus kan ook door huid-op-huidcontact worden overgedragen, vooral in de schaamstreek, maar ook via handen en vingers. Condooms verminderen de kans op besmetting maar beschermen u niet volledig tegen een HPV-infectie.
Meer dan 80% van de mensen loopt vroeg of laat een HPV-besmetting op. Die besmetting verloopt meestal onopgemerkt. Het virus komt het meest voor bij jonge mannen en vrouwen.

Er bestaan verschillende types HPV. Twee van deze types HPV (type 16 en 18) veroorzaken ongeveer 70% van alle gevallen van baarmoederhalskanker, terwijl de HPV-types 6 en 11 verantwoordelijk zijn voor ongeveer 90% van de genitale wratten.
Baarmoederhalskanker is de tweede belangrijkste kanker bij vrouwen in de leeftijdsgroep tussen 15 en 44 jaar. Jaarlijks worden in Vlaanderen ongeveer 350 vrouwen getroffen door deze kanker.

HPV zou volgens gegevens van het International Agency for Research on Cancer (IARC) ook verantwoordelijk zijn voor minstens 30 à 35 % van alle orale kankers, waarbij het vooral om de HPV-types 6, 11 en 16 gaat. Andere belangrijke oorzaken van orale kankers zijn roken en overmatig alcoholgebruik. Het goede nieuws is dat volgens een recente studie van het IARC de overlevingskans van patiënten met keelkanker ten gevolge van HPV hoger ligt dan bij patiënten waarbij roken en/of alcoholgebruik aan de basis ligt.
Zowat 5% van alle kankers zou veroorzaakt worden door HPV.

Vaccinatie van meisjes

In België zijn er twee vaccins tegen HPV op de markt: Gardasil en Cervarix. Beide vaccins zijn gericht tegen de HPV-types 16 en 18. Die types worden beschouwd als de meest frequente oorzaak van baarmoederhalsletsels die tot baarmoederhalskanker kunnen leiden. Het vaccin Gardasil beschermt ook tegen de HPV-types 6 en 11 die genitale wratten (condylomata accuminata) kunnen veroorzaken.

Vaccinatie heeft vooral zin bij vrouwen die nog niet met het virus in aanraking zijn geweest. Dus vooral bij jonge meisjes die nog geen seksueel contact hebben gehad.

De Hoge Gezondheidsraad raadt HPV-vaccinatie aan voor volgende vrouwen:
• Meisjes van 10 tot 13 jaar
• Jonge vrouwen van 14 tot 26 jaar die nog geen seksueel contact gehad hebben.
• Bij jonge vrouwen van 14 tot 26 jaar die reeds seksuele betrekkingen gehad hebben, moet de vrouw in overleg met haar arts bekijken of vaccinatie nog zinvol is. Hebt u weinig seksueel contact gehad, dan is het mogelijk dat u geen HPV-infectie hebt opgelopen. In dat geval heeft vaccinatie zeker zin. Hebt u vaak seks gehad, dan is de kans groter dat u het virus hebt opgelopen. Vaccinatie heeft dan minder zin. Vaccinatie kan wel nog beschermen tegen de andere types HPV waarvoor het vaccin bedoeld is en waar u nog niet mee besmet bent.

Alle meisjes die in Vlaanderen in het eerste jaar secundair onderwijs zitten of die twaalf jaar oud zijn, kunnen zich gratis laten vaccineren tegen HPV. De gratis vaccinatie wordt toegediend door de schoolarts van het CLB of door de huisarts. De vaccinatie is niet verplicht. Een volledige vaccinatie met het gratis vaccin Gardasil bestaat uit drie dosissen die gegeven worden in de loop van één schooljaar.

Voor oudere meisjes (van 12 tot 18 jaar) is het vaccin niet
gratis, maar wordt zowel Gardasil als Cervarix gedeeltelijk terugbetaald door de ziekteverzekering zodat het vaccin normaal 10,60 euro per dosis kost. Meisjes die ouder zijn en al een eerste vaccin kregen vóór hun 19de verjaardag, komen ook in aanmerking voor terugbetaling.

Vaccinatie van jongens

In een recent advies pleit de Britse Throat Cancer Foundation ervoor om ook jongens te vaccineren tegen HPV. Tot nu toe gebeurt dat onder meer in Australië, de Verenigde Staten en Oostenrijk. Argumenten pro zijn vooral het voorkomen van aandoeningen die veroorzaakt worden door HPV, zoals genitale wratten en anale- en mond- en keelkankers. De veralgemeende vaccinatie van jongens zou ook de impact van de vaccinatie van meisjes versterken door een zogenaamde kudde-immuniteit (doordat veel mensen gevaccineerd zijn, komt het wilde virus minder voor).

De Hoge Gezondheidsraad heeft zich tot nu toe niet uitgesproken over de HPV-vaccinatie van jongens bij gebrek aan voldoende gegevens over bijvoorbeeld het aantal HPV-infecties bij jongeren, het effect van de vaccinatie van meisjes op de besmetting van jongens, enzovoorts. Ook bestaan er nog te weinig gegevens over het economische voordeel van een veralgemeende vaccinatie van jongens. Behalve dan voor jongens die seks hebben met andere mannen, daar zouden de baten van vaccinatie wel opwegen tegen de kosten.

Ouders die overwegen om hun zoon te laten vaccineren, doen dat het best voor de leeftijd van 12-13 jaar (voor het begin van de seksuele activiteit). Wanneer de jongen reeds seksueel actief is, bestaat de kans dat reeds infectie is opgetreden met één of meerdere van de types waartegen het vaccin beschermt, en neemt het voordeel van vaccinatie sterk af. Ze kiezen het best voor het viervoudige vaccin Gardasil dat ook beschermt tegen genitale wratten. Het vaccin kost 118,38 euro per dosis (er zijn drie dosissen nodig voor een volledige vaccinatie) en wordt voor jongens niet terugbetaald door de ziekteverzekering.