Wie loopt een verhoogd risico op diabetes type 2?

nieuws Diabetes mellitus of suikerziekte is een chronische, niet geneesbare aandoening. Bij diabetes produceert het lichaam onvoldoende insuline of is het lichaam ongevoelig voor het effect van insuline. Hierdoor kan suiker vanuit de voeding onvoldoende opgenomen worden in de verschillende cellen om daar als energiebron te dienen. Daardoor ontstaat een verhoging van het bloedsuikergehalte (hyperglycemie). Samen met een hyperglycemie zien we vaak stoornissen in de bloedvetten (cholesterol) en de bloeddruk. Diabetes gaat gepaard met een verhoogd overlijdensrisico door hart- en vaatlijden en met een verhoogd risico op blindheid en nieraantasting.

Diabetes komt steeds meer voor: momenteel zou ca. 8% van de volwassen Belgen diabetes hebben, tegen 2030 zou dat 10% of 1 op 10 zijn. Naar schatting zou ongeveer 300.000 Vlamingen diabetes hebben.

Type 1 en type 2 diabetes zijn de twee meest voorkomende vormen van diabetes. In meer dan 90% van de gevallen gaat het over type 2 diabetes.

• Type 1 diabetes of insuline-afhankelijke diabetes is een auto-immuunaandoening, een ziekte waarbij het afweersysteem zich tegen de eigen cellen keert, waardoor het lichaam geen insuline meer aanmaakt. De oorzaak is nog onbekend, maar waarschijnlijk begint het met een erfelijke aanleg. Type 1 diabetes ontstaat meestal bij kinderen of jonge volwassenen (jonger dan 40 jaar) en kan niet worden voorkomen. De behandeling omvat dagelijkse insuline-toediening.

• Type 2 diabetes ontstaat meestal op oudere leeftijd. Naast een erfelijke factor, spelen ook andere factoren een belangrijke rol: overgewicht of obesitas en een ongezonde leefstijl (ongezonde voeding, te weinig lichaamsbeweging, roken).

In tegenstelling tot de persoon met type 1 diabetes heeft iemand met type 2 diabetes niet altijd heel uitgesproken symptomen (zoals dorst, vermageren, …). Ongeveer 1/3 van de mensen met type 2 diabetes weet niet dat hij of zij de aandoening heeft.
Door het sluimerende verloop wordt type 2 diabetes vaak jaren te laat ontdekt, terwijl er al heel wat schade kan zijn aangericht ter hoogte van weefsels of organen.

Risicofactoren voor diabetes type 2
Sommige mensen lopen extra risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes. Sommige van die risicofactoren kan je moeilijk vermijden, andere heb je gedeeltelijk zelf in de hand.

De belangrijkste veranderlijke risicofactoren voor type 2 diabetes:
• Type 2 diabetes kan in meer dan 80% van de gevallen aan overgewicht (BMI boven 25 kg/m²) of obesitas (BMI
boven 30 kg/m²) worden toegeschreven. Het risico is het hoogst bij mensen met een te grote buikomtrek:
- mannen: meer dan 94 cm,
- vrouwen: meer dan 80 cm.
Je buikomtrek wordt gemeten met een lintmeter onder de onderste ribben, rond de navel.
Van de kinderen met overgewicht of obesitas heeft 12% al een voorstadium van type 2 diabetes.

• Mensen met het metabool syndroom hebben tot 5 maal meer kans op type 2 diabetes.
Het metabool syndroom is een chronisch stofwisselingsprobleem dat gekenmerkt wordt door een combinatie van verschillende risicofactoren:
- Overgewicht met te grote buikomtrek (meer dan 94 cm bij mannen mannen en meer 80 cm bij vrouwen);
Plus minstens twee van volgende risicofactoren:
- een gestoord bloedsuikergehalte: verhoogde nuchtere glycemie (> 100 mg/dl);
- hoge bloeddruk: boven 130/85 mmHg;
- verstoorde vetzuurwaarden in het bloed:
- te veel triglyceriden: = 150 mg/dl of 1,7 mmol/L
- te weinig ‘goed’ HDL-cholesterol: minder dan 40 mg/dl (mannen) en 50 mg/dl (vrouwen);
- stoornissen in de bloedstolling (protrombotische.

• Onvoldoende lichaamsbeweging en een hoge mate van sedentair gedrag verhogen het diabetesrisico tot 60%. Met te weinig lichaamsbeweging bedoelen we minder dan 30 minuten per dag.
• Een ongezonde voeding: bijvoorbeeld te veel, te vet of te zout, en te weinig groente en fruit.
• Zowel passief als actief roken verhogen het diabetesrisico met 30 tot 60%.
• Gestoorde bloedsuikerwaarden.
Een gestoorde nuchtere glucose (GNG 100-125 mg/dl) en/of gestoorde glucose tolerantie (GGT 140-199 mg/dl) wordt beschouwd als een voorstadium van diabetes type 2, en wordt daarom ook prediabetes genoemd. Hoewel de evolutie van prediabetes naar type 2 diabetes niet bij iedereen op een uniforme manier verloopt, ontwikkelt 70% van de personen met prediabetes uiteindelijk diabetes.
• Langdurig gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals bijvoorbeeld cortisone (bv. prednison) en sommige antipsychotica.

De belangrijkste niet-veranderlijke risicofactoren voor type 2 diabetes:
• Leeftijd: hoe ouder je wordt, hoe hoger het risico. Meer dan 10% van de personen ouder dan 65 jaar heeft diabetes. Type 2 diabetes komt steeds vaker ook op jongere leeftijd voor. Het risico stijgt vanaf 45 jaar, maar bij steeds meer jonge mensen wordt diabetes vastgesteld.
• Diabetes komt in je familie voor: zowel in eerste als in tweede graad (ouders, broers/zussen, grootouders, ooms/tantes, neven/nichten). Kinderen van een ouder met type 2 diabetes hebben tot 40% kans om de aandoening ook te krijgen.
• Je hebt in verleden al verhoogde bloedsuikerwaarden gehad, naar aanleiding van bijvoorbeeld zwangerschapsdiabetes of een opname in het ziekenhuis (stresshyperglycemie, een tijdelijke stoornis van het glucosemetabolisme door een heelkundige ingreep of ontsteking).
• Een voorgeschiedenis van een hartinfarct.
• Over- of ondergewicht bij de geboorte.
• Bepaalde etnische bevolkingsgroepen, zoals personen van Zuid-Aziatische, Turkse en Marokkaanse afkomst, zijn gevoeliger om op jongere leeftijd diabetes te krijgen.

• Bepaalde ziekten, zoals
- Aandoeningen van de pancreas (alvleesklier), zoals een chronische ontsteking van de pancreas (pancreatitis);
- Coeliakie (glutenintolerantie): coeliakie komt bij mensen met diabetes bijna twee keer zo vaak bij mensen zonder diabetes.
- Polycysteus ovarium syndroom (PCOS): vrouwen met PCOS hebben een grotere kans op diabetes type 2. Vooral als ze al op jonge leeftijd een wat hogere bloedsuiker hebben.