Verbeteren beweeggames de fitheid van jongeren?

nieuws Beweeg- of exergames zijn een nieuwe, uitdagende manier om jongeren in beweging te krijgen, die bovendien aansluit bij hun leefwereld. Deze games worden gespeeld worden door te bewegen. Je gebruikt je lichaam in plaats van een ‘klassieke’ controller. Je kan ook attributen gebruiken (bv. dansmat, baseball bat, fiets,...). Exergames vragen dus een fysieke inspanning. Het entertainment van videogames wordt dus gecombineerd met het plezier van inspanning en fysieke competitie tussen spelers onderling.
Voorbeelden van exergames zijn Nintendo Wii, Microsoft Kinect en Playstation Move. Er bestaan ook exergames die online kunnen gespeeld worden.

In het onderzoeksproject ‘Move Towards Health – Exergames’ onderzocht de KHLeuven de invloed van beweeggames op de gezondheid van jongeren. Het onderzoek toont aan dat het spelen van exergames traditionele vormen van fysieke activiteit niet kan vervangen. Het kan wel een aanvulling vormen om de dagelijkse beweegnorm te behalen, en/of een zinvol alternatief vormen als men niet kan sporten (bv. bij slecht weer,…).

Bovendien kunnen exergames minder actieve kinderen motiveren om meer te bewegen en het sedentair gamen bij sommige jongeren verminderen. Door exergames te spelen verbruikt men alleszins meer energie dan door zittend te gamen of tv te kijken. Zittend gamen wordt vaak met de vinger gewezen als e´e´n van de belangrijkste oorzaken voor de sedentaire levensstijl van jongeren.

Enkele vaststellingen en aanbevelingen uit het onderzoek.
1. Exergamen vergt over het algemeen een lichte tot matige fysieke inspanning.
Gemiddeld verbruiken exergames 3 à 4 MET (Metabool Equivalent is de hoeveelheid energie die een bepaalde fysieke inspanning kost t.o.v. de benodigde hoeveelheid energie in rust). Dat is een matige fysieke inspanning, vergelijkbaar met bijvoorbeeld wandelen aan 4,5 km per uur. Het energieverbruik van intensievere exergames ligt rond 6 MET (bv. dansen, boksen met Wii of Kinect). Dat is vergelijkbaar met fietsen aan een snelheid van 15 km per uur. Exergames kunnen wat het energieverbruik betreft dus een bijdrage leveren aan de fitheid en gezondheid van jongeren.
Soms worden er ook rechtstreekse effecten geobserveerd op vlak van de gezondheid (bv. daling BMI, toegenomen functionaliteit en zelfredzaamheid bij mensen met een beperking).
• Je verbruikt meer energie als je zowel je boven– als onderlichaam gebruikt tijdens het spelen (bv. dansen).
• Je verbruikt meer energie als je samenspeelt met anderen, maar enkel als er gelijktijdig gespeeld wordt (bv. boksen), niet als er om beurt gespeeld wordt (bv. bowling).

2. Het is belangrijk om deze games voldoende frequent en gedurende een langere tijdsperiode te spelen om er fysiek voordeel uit te halen: bv. 3 keer per week, gedurende 1 uur.
Gewoon een console in de winkel kopen en af en toe thuis gebruiken als men er eens zin in heeft, is onvoldoende om een gezondheidsvoordeel op te leveren.

3. Jongeren spelen het liefst samen, bij voorkeur met vrienden, maar ook met broers of zussen.
• Voor meisjes is het samen spelen extra belangrijk. Jongens spelen ook graag samen, maar ze spelen ook vaker alleen.
• Hoe jonger men is, hoe fijner men het vindt om samen te spelen met ouders.
• Men verbruikt meer energie als men tegelijk met meerderen speelt (bv. boksen, dansen). Als men om beurt speelt, is dat niet het geval (bv. bowling, golf).

4. Alhoewel exergames normale sportbeoefening zeker niet kunnen vervangen, verdienen ze toch een plaats op school en in de les LO.
• Jongeren staan ervoor open om te exergamen tijdens momenten dat ze zich vervelen en waarin ze niets anders te doen hebben (bv. pauze, buitenschoolse opvang, studie). Eventueel kan de school in een lokaaltje een paar consoles ter beschikking stellen om tijdens deze momenten te gebruiken. Het is immers beter om te bewegen, dan om niets te doen.
• Voor sommige jongeren kan dit een aanvulling zijn in de dagelijkse beweging (bv. jongeren die graag samenspelen en die thuis niemand hebben om dit te doen, jongeren die geen geld hebben voor een spelconsole). Jongeren kunnen op deze manier ook kennis maken met een sport waarmee ze anders niet/minder makkelijk in contact komen (bv. rugby, golf).
• In het buitenland worden exergames reeds ingezet om beweeg- en persoonsdoelen te bereiken in de lessen LO.
Exergames moeten met zorg geselecteerd worden, zodat ze aansluiten bij de lesdoelstellingen. Daarnaast zal het ook belangrijk zijn om de nodige technische kennis te verwerven om dit medium te gebruiken.
Een spel zoals Just Dance zou kunnen gebruikt worden in de les LO ter ondersteuning van de danslessen. Het is voor de leerkracht LO vaak arbeidsintensief en moeilijk om zelf choreografieën te bedenken en voor te doen. Dit spel zou hiervoor de perfecte oplossing zijn. Jongeren kunnen in groep de danschoreografieën die op het scherm voorgedaan worden, nadansen. Het spel is erg populair bij meisjes (en het zijn vooral meisjes die openstaan voor het gebruik van exergames tijdens de les LO). Het spel heeft ook potentieel op vlak van energieverbruik. Ee´n spelconsole is in principe voldoende om het spel te spelen.

5. Exergames kunnen een aanvullende plaats krijgen in een gewichtverliesprogramma, naast echte sporten/beweegoefeningen, omdat ze mogelijk de barrie`re om te bewegen kunnen verlagen (bv. in het begin om de motivatie om te bewegen te installeren, als men te zwaar is om vlot te bewegen, als afwisseling in het programma, ...).
• Jongeren met overgewicht spelen even graag exergames als gewone games. Het kan dus belangrijk zijn om bij gebruik van exergames het sedentaire alternatief te verwijderen, omdat ze anders mogelijk toch voor het ongezondere alternatief zullen kiezen.
• Exergames kunnen ook gebruikt worden om jongeren te laten kennismaken met een sport die ze niet kennen en die ze dan later in het echt kunnen opnemen.
• Exergames kunnen ook aanvullend gebruikt worden als het slecht weer is, of als er geen ander bewegingsalternatief voorhanden is.

6. Als deze games gebruikt worden in een gecontroleerd programma, bijvoorbeeld in de vorm van een training (bv. revalidatie programma’s, programma’s tegen overgewicht,...), waarbij de games geselecteerd worden om bepaalde doelstellingen te bereiken en het spelgedrag gestimuleerd en gesuperviseerd wordt (bv. door een kinesist, diëtist,...), dan kunnen ze wel degelijk positieve effecten hebben.
Bijgevolg hebben exergames waarschijnlijk het meeste potentieel in revalidatieprogramma’s (bv. kinderen met cerebral palsy, down syndroom, autisme, hersenschade, blinde kinderen, ....).
• Buiten de commerciële exergames zijn er echter weinig exergames die op maat van een bepaald probleem (bv. cerebral palsy) of doelgroep (bv. ouderen) gemaakt zijn.
• Er zijn wel aangepaste versies gemaakt van bestaande exergames voor kinderen met een handicap. Voor blinde en slechtziende kinderen zijn er bijvoorbeeld VI Fit, VI Ski, VI Bowling, VI Tennis, Pet-N-Punch, ... Hierbij wordt gebruik gemaakt van tactiele (bv. vibrerende controller) en auditieve stimuli. Deze games kunnen gedownload worden op http://vifit.org/.

Tips voor het beweeggamen
• Er is een groot aanbod games: geef verveling geen kans. Voldoende variatie in games is belangrijk om te blijven exergamen over tijd. Ouders kunnen er af en toe voor zorgen dat er een nieuwe speelimpuls komt door nieuwe games aan te kopen.
• Een gevarieerd beweegpatroon heeft meer kans om volgehouden te worden. Jongeren houden van intensieve exergames met afwisselende, realistische bewegingen. Meisjes dansen graag (bv. Just Dance), jongens meestal niet. Jongens en meisjes houden allebei van sport exergames.
• Volg de veiligheidsvoorschriften van de consoles (bv. voldoende afstand houden t.a.v. scherm, obstakels verwijderen...).
• Speel voldoende vaak, intensief en lang (bv. 3 keer per week, gedurende 1 uur).
• Warm op voor en stretch na het gamen om spierpijn te voorkomen.
• Las regelmatig een rustpauze in om overbelastingsletsels te voorkomen.
• Drink regelmatig een glas water en eet geen ongezonde snacks tijdens het spelen.