Modafinil, een pil die je slimmer maakt?

Modafinil, het klinkt heel wat minder bekend in de oren dan het befaamde pepmiddel Rilatine, maar het psychoactieve geneesmiddel is onmiskenbaar aan een opmars bezig. Het wordt steeds vaker gebruikt als een zogenaamde ‘smart drug’, om de waakzaamheid en concentratievermogen een boost te geven.

Nochtans is modafinil, ook bekend als Provigil of Modiodal, vooral bedoeld voor mensen die lijden aan de slaap-waakstoornis narcolepsie. Mensen met deze aandoening komen ’s nachts moeilijk in slaap, terwijl ze overdag vaak slaperig zijn en zelfs met onbedwingbare slaapaanvallen te maken krijgen. 

Voor modafinil heb je een doktersvoorschrift nodig, maar helaas is het online relatief gemakkelijk te bestellen. Vorig jaar onderschepte de douane 57 illegale pakketten met het geneesmiddel. Dat is verontrustend, want bij geneesmiddelen verkregen via illegale websites is er geen enkele garantie over de veiligheid, kwaliteit of werkzaamheid. 

Vaak wordt het middel gebruikt door mensen die meer willen werken of in het algemeen voor beroepen waarbij veel concentratie nodig is, zoals chirurgen, vrachtwagenchauffeurs en luchtverkeersleiders. In de militaire wereld is er al meermaals mee geëxperimenteerd.  

Net zoals Rilatine is het ook populair bij studenten die langer willen doorblokken. Een recente bevraging van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) bij meer dan 12.000 Franstalige universiteitsstudenten toonde aan dat 1 op de 20 studenten stimulerende geneesmiddelen, waaronder modafinil, gebruikt in de hoop hun studieprestaties op te krikken. 

Maar heeft modafinil inderdaad positieve effecten op ons brein? Volgens onderzoek van de universiteiten van Harvard en Oxford mag je het wel degelijk als een smart drug beschouwen. De onderzoekers ontdekten dat het vooral voordelen bood bij lange en ingewikkelde taken. Het middel bleek geen uitwerking te hebben op het werkgeheugen of de flexibiliteit van het denken, maar verbeterde wel het nemen van beslissingen en het planningsvermogen. 

De Britse en Amerikaanse wetenschappers merkten op de korte termijn weinig neveneffecten, maar andere experten waarschuwen toch sterk voor de nadelige gevolgen van het niet-medische gebruik van modafinil, zeker op de lange termijn.  Want het middel zou onder andere kunnen leiden tot hartproblemen, hoge bloeddruk, slapeloosheid, depressie, paniekaanvallen en verslaving. In zeer zeldzame gevallen veroorzaakt het zelfs het syndroom van Stevens-Johnson, een ernstige aandoening die de huid en slijmvliezen zwaar aantast.