Interview met Manu Keirse: hoe omgaan met zwangerschapsverlies?

dossier

Ook als je kindje sterft tijdens de zwangerschap, ben je een ouder die een kind verloren heeft. Dat is de visie van Manu Keirse, expert in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg en auteur van verschillende boeken over deze thema’s. Hij sprak met ons over verdriet, afscheid en sterven.

Je schreef je doctoraat over perinatale sterfte. Is er ondertussen veel veranderd in de manier waarop we omgaan met het verlies van een kind tijdens de zwangerschap?

“Toen ik het onderwerp aansneed in 1989 was het nog de gewoonte dat ouders hun gestorven kindje niet te zien kregen. Ze werden snel naar huis gestuurd met de boodschap: praat er niet te veel over en kijk vooruit. Mijn doctoraat werd een pleidooi om die kindjes in de armen van hun ouders te leggen en hen de kans te geven om te rouwen. Mijn ideeën haalde de krantenkoppen in Nederland. Ik ontving honderden brieven van mensen die nooit hadden kunnen praten over hun verlies, die nooit erkenning hadden gekregen.

Ouderschap begint met het verlangen naar een kind. Dus ook als je kindje sterft tijdens de zwangerschap, ben je een ouder die een kind verloren heeft.”

Dat heeft ook te maken met de tijdsgeest. De mensen waar ik het over heb, zijn opgevoed door een generatie die dood, vernieling en sterfte heeft meegemaakt tijdens de oorlog. Er was geen tijd om flauw te doen: tanden op elkaar, schouders recht en ertegenaan. Al wil dat niet zeggen dat die mensen minder verdriet hadden over een miskraam. Mijn eigen moeder vertelde pas op haar sterfbed over haar miskraam maar ze kon er nog elk detail van beschrijven.

Tegenwoordig gaan we heel anders om met zwangerschappen. Je voelt je al mama of papa zodra je zwanger bent. De zwangerschap werd zorgvuldig gepland en er wordt negen maand lang verlangend uitgekeken naar het kindje. Ouderschap begint met het verlangen naar een kind. Dus ook als je kindje sterft tijdens de zwangerschap, ben je een ouder die een kind verloren heeft.”

Welk advies geef je aan mensen die met zo’n verdriet te maken krijgen?

“Ik raad de (groot)ouders zelf aan om een aantal mensen in hun omgeving te zoeken waarmee ze over hun verdriet kunnen praten. Hun omgeving raad ik aan om te luisteren. Niet één keer, maar telkens opnieuw en opnieuw. Dat is niet eenvoudig, want spijtig genoeg leert niemand van ons hoe je moet omgaan met mensen in zo’n situatie. Breek je hoofd niet over wat je tegen die mensen moet zeggen, denk eerder na over wat de ouders jou te zeggen hebben. Vraag niet ‘hoe gaat het?’ maar wel ‘vertel eens hoe je de voorbije dagen bent doorgekomen’.”

Vind je dat kinderen afgeschermd moeten worden van de dood?

“Neen, de dood en het afscheid maken onderdeel uit van ons leven. Vroeger zagen kinderen hun grootouders sterven in de woonkamer. Nu verschuiven we de dood naar ziekenhuizen en wooncentra. Sterven wordt zo buiten het leven geplaatst. Kinderen maken de dood niet meer mee. Nochtans gaan kinderen daar meestal heel natuurlijk mee om.

Ik raad ook aan om een kind altijd mee te nemen naar een begrafenis. Als ze heel klein zijn, beseffen ze niet wat er gebeurt. Maar het kan wel belangrijk zijn om zichzelf later te zien op de foto’s, zodat ze weten dat ze aanwezig waren bij het afscheid. Zijn de kinderen al wat ouder, voorzie dan wel het gezelschap van iemand die kan zorgen voor het kind. Zelf ben je veelal bezig met je eigen verdriet. Zorg dus dat er iemand aanwezig is die eventueel even buiten kan gaan met je kindje, zodat er ook tijd en ruimte is voor de emoties van het kind. Leg je kindje op voorhand goed uit wat er gaat gebeuren. De manier waarop ze zo’n afscheid beleven, drukt een belangrijke stempel op hun herinneringen.

Ikzelf was 6 jaar oud toen een jongen uit onze buurt verongelukte. Samen met mijn mama ben ik hem gaan groeten. Ik zie hem nog steeds liggen tussen de witte lakens, zijn hoofd was helemaal ingewikkeld in verband. Ik herinner me de ouders, huilend langs het bed. Maar ik herinner me ook dat ik die avond langer mocht opblijven, dat ik een fijn en intens gesprek heb gehad met mijn ouders en dat ik warme chocomelk kreeg.

Later heb ik aan mijn moeder gevraagd waarom ze met mij op bezoek ging bij die jongen en zijn familie. Blijkbaar was de huisarts die avond bij alle gezinnen langs geweest en had hij iedereen de raad gegeven om de jongen te gaan bezoeken. Alleen zo zouden de kinderen kunnen begrijpen wat er gebeurd was met hun vriendje. Maar, zo had de huisarts ook gezegd, probeer een warme sfeer te creëren. Maak tijd om naar je kinderen te luisteren en trakteer ze op warme choco.

Blijkbaar was mijn moeder de enige die zijn advies heeft opgevolgd. Dat wist de huisarts me later te zeggen, toen hij naar een van mijn lezingen kwam luisteren. Iedereen verklaarde hem toen blijkbaar voor gek, behalve mijn moeder."

Wie meer wil lezen over rouw, verdriet en verlies raden we het boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’ van Manu Keirse aan.

Lees ook: Manu Keirse: 'Mensen weten niet hoe ze moeten omgaan met dood en verdriet.'

auteur: Annemie Vandeweerdt, gezondheidsjournalist

Laatst bijgewerkt: maart 2023

Delen Whatsapp Tweet Mail