Kinderen en Liegen

dossier
Alle kinderen liegen wel eens maar als kinderen vaak liegen, is het voor ouders erg moeilijk om hun kinderen te blijven vertrouwen.
We gingen op zoek naar oorzaken, tips en bijkomende informatie via het wereldwijde web.

Wat is het?

Leeftijd

Wanneer je wilt reageren op leugens van je kind, of wanneer je kinderen wil leren om de waarheid te vertellen, is het belangrijk dat je rekening houdt met de leeftijd en ontwikkeling van je kind. Pas vanaf een jaar of zes kunnen kinderen bewust liegen.

• Kinderen tussen 2 à 4 jaar, fantaseren nog vaak en graag. Wanneer zij ‘liegen’ spreken ze eerder een wens uit. Zij kennen het verschil tussen fantasie en werkelijkheid nog niet. Ze vertellen dus smoesjes zonder bewust te liegen.

• Ook kinderen tussen 4–7 jaar hebben nog moeite met het onderscheid tussen de realiteit en hun fantasie. Kinderen van deze leeftijd (en jonger) zijn zich nog onvoldoende bewust van hun eigen aandeel in een gebeurtenis. Ze hebben nog moeite om verbanden te zien en oorzaak en gevolg vast te stellen. Ze kunnen ook het gevoel hebben dat wanneer ze iets onopzettelijk doen, ze er ook niet op aangesproken kunnen worden (vb. De fotokader viel van de tafel toen ze er langs liepen. Dat deden ze niet opzettelijk en hoeven ze dus ook niet te vertellen).

• Vanaf 6 à 7 jaar hebben kinderen zich de belangrijkste morele gedragscodes eigen gemaakt en kunnen zij onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid. Wanneer ze liegen gebeurt dat ook meer bewust.

• Kinderen ouder dan 7 jaar kunnen bewust liegen. Wanneer dit incidenteel gebeurt, hoeft dit geen probleem te zijn. Het is soms best moeilijk om de waarheid te vertellen.

• Opgroeiende kinderen en tieners gaan ook steeds meer op zoek naar hun identiteit en ze zullen daarbij experimenteren, grenzen aftasten, grenzen overtreden én erover liegen. Voor een stuk hoort dit bij de normale ontwikkeling. Belangrijk is wel dat je er met hen over kan praten, dat je duidelijk communiceert over jouw bezorgdheden en verwachtingen en dat zij niet constant liegen. Je moet je kind nog kunnen vertrouwen.

Waarom liegen?

Kinderen liegen om heel verschillende redenen.

Ze liegen om mogelijke consequenties te vermijden, uit schaamte, omdat ze geen voordeel halen uit het vertellen van de waarheid (omdat ze bijvoorbeeld zeer streng gestraft worden), omdat ze aandacht krijgen van vrienden, om zichzelf interessant te maken (opscheppen) enz.

Hoe belangrijk is het?

Liegen wordt echter een probleem als

• Er opzettelijk schade wordt toegebracht aan een ander (kind)
• Het uit eigenbelang is, egocentrisme handelen
• Als ouders hun kind niet meer kunnen vertrouwen
• Kinderen die vaak liegen kunnen ook problemen krijgen met klasgenootjes, vriendjes, familie...

Wat kan je doen?

...als je merkt dat je kind liegt?

• Tracht uit te zoeken wat het motief is. Waarom liegt je kind?
Als een kind liegt uit verzet, kan een harde, beschuldigende confrontatie zinvol zijn.
Als een kind liegt uit angst, spreek dan je gevoel uit en zoek uit hoe het kind ertoe komt.

• Maak het gemakkelijk om de waarheid te vertellen. Laat merken dat je niet boos zult worden, maar eerlijkheid waardeert. Prijs je kind ook als het de waarheid vertelt en blijf je kind vertrouwen. Áls je kind iets opbiecht waarvan hij/zij weet dat je het niet goedkeurt, prijs hem/haar dan voor zijn/haar eerlijkheid, vòòrdat je het voorval zelf bespreekt.

• Spreek je kind er op aan (ook wanneer je een vermoeden hebt). Wanneer iedereen rustig is, vertel je kort hoe je denkt over liegen en waarom het een probleem is. Geef je kind de kans om zijn mening te geven. Blijf wel duidelijk bij je standpunt: liegen kan niet.

• Bepaal welk gevolg je aan het gedrag van je kind zal geven, als je het liegen te ernstig vindt en vertel dit aan je kind. Negeer elk protest en ga niet in discussie.

• Wanneer je kind regelmatig liegt, kan het zinvol zijn om eens na te gaan of sommige van de regels niet te streng zijn (te strenge regels ‘moeten’ wel overschreden worden en werken liegen in de hand). Soms kan het ook aangewezen zijn een aantal regels soepeler te maken, omdat je kind meer zelfstandigheid aankan.

Hoe voorkom je dat je kind gaat liegen?

• Geef zelf het goede voorbeeld. Als je kind je op een leugentje betrapt, geef dat dan toe. Kom je eigen beloftes na.

• Leer jonge kinderen om onderscheid te maken tussen wat echt is en fantasie. Zeg vb. "dat heb je mooi bedacht, maar vertel me nu eens hoe het echt is gegaan".

• Maak bij grotere kinderen duidelijk dat liegen niet acceptabel is en leg uit waarom. Breng je kind bijvoorbeeld bij dat het een ander met zijn gedrag niet mag schaden of in de problemen brengen.

• Leer je kind luisteren naar zijn geweten. Wat is goed en slecht, juist of fout? Praat over eigen ‘gewetenskwesties’ en wat u toen gedaan heeft.