“Slechts 1 op 24 gevallen van ouderenmis(be)handeling wordt gemeld”

Voor België zijn er geen concrete cijfers, onder meer omdat meldingen bij heel wat verschillende instanties terechtkomen. Daarnaast bestaan er veel vormen van ouderenmis(be)handeling: fysiek, psychologisch, seksueel of financiëel bijvoorbeeld, maar ook verwaarlozing is een vorm van ouderenmis(be)handeling, net zoals schending van de persoonlijke rechten zoals het tegen de wil in een verzorgingstehuis laten opnemen. Het kan evengoed voorkomen in zorginstellingen als in familiale kring. Slachtoffers durven vaak niet aan de alarmbel trekken uit schaamte of uit schrik, of weten simpelweg niet waar ze met hun verhaal naartoe kunnen. En dan heb je ook nog wat ze in het Engels ‘derailed care’ noemen. In zo’n geval is de mantelzorger dusdanig overbelast, ten koste van eigen noden, waardoor de hulpvaardigheid langzaam en meestal onopvallend omslaat naar mis(be)handeling. Naar schatting 15% van de mantelzorgers loopt risico op derailed care.

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) ging na hoe we ons land de detectie en aanpak van ouderenmis(be)handeling kunnen optimaliseren. In een rapport pleit het centrum voor een betere communicatie tussen en een duidelijkere aanwezigheid van de verschillende meldpunten, organisaties en sectoren en meer middelen en ondersteuning voor mantelzorgers en zorgorganisaties. Het KCE ontwikkelde ook een stappenplan voor hulp- en zorgverleners, met onder andere een hele lijst vragen die ze kunnen stellen en de juiste manier om te handelen bij een vermoeden van mishandeling. 

Aan de beroepsopleiding van professionals die in contact komen met ouderen moet een module worden toegevoegd rond het onderwerp, zegt het KCE, om zo de preventie en aanpak te kunnen afstemmen over de verschillende sectoren heen. Ten slotte moet ook een betere kennis van de wetgeving, bijvoorbeeld de repressieve, alternatieve en beschermende maatregelen bij misbruik van de zwakke toestand van personen, ervoor zorgen dat zorgkundigen inbreuken toch gaan melden. Tot nu toe zouden ze misschien geen actie durven ondernemen, omdat ze vrezen dat een gevangenisstraf boven het hoofd hangt.

“In het algemeen zou de volledige samenleving - en haar beleidsmakers - meer bewust moeten worden gemaakt van goede behandeling, mis(be)handeling en leeftijdsdiscriminatie. Dit zou uiteindelijk moeten leiden naar een mentaliteitsverandering met meer inclusie van ouderen, en initiatieven om de zorg en hulpverlening voor hen te ondersteunen en versterken. Verder zouden gegevens over ouderenmis(be)handeling systematisch moeten worden verzameld, om de doeltreffendheid van toekomstige initiatieven te kunnen beoordelen”, aldus Gudrun Briat, communicatieverantwoordelijke bij het KCE. 

Huidige meldpunten voor ouderenmis(be)handeling:

https://kce.fgov.be - rapport
https://kce.fgov.be - stappenplan