Slokdarm- en pancreaschirurgie alleen in gespecialiseerde ziekenhuizen

Ziekenhuizen die nog complexe slokdarm- of pancreaschirurgie willen uitvoeren, moeten een minimum aantal operaties per jaar voor uitvoeren. Het federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE) heeft in 2014 het rapport Organisatie van de zorg voor volwassenen met een zeldzame of complexe kanker gepubliceerd. Hierin pleit het KCE om de versnippering van het zorgaanbod terzake tegen te gaan en de expertise van de zorgverlening te bundelen in centra met een voldoende aantal ingrepen. Uit de studie blijkt dat de overlevingskansen na slokdarm- of pancreaschirurgie beduidend hoger zijn in ziekenhuizen die minstens 20 operaties per jaar uitvoeren. 

Tot nog toe mocht elk ziekenhuis in ons land deze behandelingen aanbieden. Als gevolg daarvan is het aanbod erg versnipperd en wordt twee derde van de patiënten met slokdarm- of pancreaskanker vandaag behandeld in een ziekenhuis dat de drempel van 20 ingrepen níet haalt. 

Voor slokdarmkanker sterft gemiddeld 3,9% van de patiënten binnen de 30 dagen na de ingreep en 9,3% binnen de 90 dagen. In centra met minstens 20 ingrepen per jaar ligt dit op respectievelijk 1,3% en 5,2%. Dat blijkt uit cijfers van de Stichting Kankerregister voor de periode 2008-2015. Voor pancreaschirurgie lag het gemiddelde sterftecijfer in die periode op 3,9% na 30 en 7,8% na 90 dagen, tegenover 1,7% en 5,6% in centra die minstens 20 ingrepen per jaar uitvoeren.

De ziekenhuizen kunnen tot 31 maart 2019 een dossier indienen waarin ze zich ertoe verbinden om vanaf 1 januari 2020 minstens 20 ingrepen uit te voeren op één site met een gespecialiseerd team. Vanaf 1 juli 2019 kunnen de centra die niet aan de voorwaarden voldoen deze ingrepen niet meer uitvoeren. Op die manier wil de minister patiënten garanderen dat ze behandeld worden door een zorgteam met voldoende ervaring. Op termijn zal de minimumdrempel verder worden opgedreven om zo de kwaliteit van zorg voor de patiënt nog te verbeteren.

De referentiecentra moeten hun capaciteit uitbreiden zodat ze samen alle patiënten met slokdarm- en pancreaskanker kunnen opvangen. Om te vermijden dat patiënten intussen op een wachtlijst belanden, zijn samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen ook mogelijk. Samen moeten ze 20 ingrepen of meer per jaar halen. Voorwaarde is wel dat ze hun aanbod tegen 1 januari 2020 concentreren in één ziekenhuis. 

Van de 52 ziekenhuizen die in 2016 of 2017 slokdarmchirurgie uitvoerden haalden er 4 het minimum van 20 ingrepen per jaar: 2 in Vlaanderen, 1 in Wallonië en 1 in Brussel. Via samenwerkingsverbanden kan dit nog oplopen tot maximum 8 centra.

Van de 55 ziekenhuizen die in 2016 of 2017 pancreaschirurgie uitvoeren haalden er in het totaal 8 de minimumdrempel: 5 in Vlaanderen, 3 in Wallonië en 2 in Brussel. Via samenwerkingsverbanden kan dit nog oplopen tot maximum 14 centra.

De centra waar de ingrepen nog wel uitgevoerd worden, zijn verplicht om deel te nemen aan een registratie van gegevens die het Kankerregister opvolgt. Het betreft onder meer minimale streefwaarden inzake postoperatieve mortaliteit, complicaties, 1, 3 en 5 jaar overleving, en tijd tussen diagnose en start van de behandeling. 

Dezelfde oefening zal nu gemaakt worden voor andere complexe kankers (bijv. longkanker of hoofd-halskanker), op basis van wetenschappelijke evidentie.