Ziekte van Parkinson en voeding

nieuws De ziekte van Parkinson en uw voeding

De ziekte van Parkinson is een relatief veel voorkomende progressieve hersenaandoening, een ziekte die verergert, waarbij hersencellen geleidelijkaan afsterven. Genezing is (nog) niet mogelijk, maar wel zijn er medicijnen en behandelingen om de symptomen te bestrijden, waardoor de kwaliteit van het leven van de parkinsonpatiënt verbetert.

Typische symptomen zijn:
• trillen of beven van lichaamsdelen, meestal hand of arm;
• stijve spieren (hypertonie) waardoor het moeilijk is om bewegingen te beginnen;
• bewegingstraagheid: langzamer en minder bewegen, schuifelend lopen met kleine pasjes en minder meebewegen van de armen;
• moeite met het uitvoeren van dagelijkse bezigheden zoals uit bed komen, aankleden en schrijven;
• Evenwichts- en coördinatieproblemen.

In België zijn er naar schatting ongeveer 50.000 Parkinsonpatiënten. De ziekte treft vooral ouderen. De eerste verschijnselen doen zich voor rond 55 jaar, bij 5 tot 10% gebeurt dit voor 50 jaar, soms zelfs nog vroeger. Men vermoedt dat ongeveer 1% van de 55-plussers lijdt aan de ziekte van Parkinson. De preciese oorzaak is nog altijd niet bekend, maar ongeveer 30 procent van de patiënten heeft een familielid met de aandoening.

Daarnaast bestaan er nog andere, zeldzame vormen van Parkinsonisme waarbij min of meer gelijkaardige klachten kunnen optreden. Anderzijds heeft niet iedereen die wat beeft of trager beweegt, de ziekte van Parkinson.

Voedingsaanbevelingen voor Parkinsonpatiënten
Bij de ziekte van Parkinson kan het eten en drinken op den duur moeizamer gaan. Ook door de medicatie kunnen problemen ontstaan. Vaak vallen mensen met Parkinson echter af doordat ze minder trek hebben, moeilijkheden hebben bij eten, zoals bijvoorbeeld slikproblemen, meer energie verbruiken door de ziekte of doordat het lichaam minder voedingsstoffen opneemt. Ook het medicijngebruik kan gevolgen hebben voor de opname van voedingsstoffen. Daarom moeten mensen met Parkinson vaak meer calorieën eten.

Elke dag in balans
Neem drie uitgebalanceerde maaltijden per dag. Sommige mensen met Parkinson vinden het gemakkelijker om wat vaker kleinere maaltijden te nemen.

Verstopping
• Zorg voor voldoende voedingsvezels in de voeding. Voedingsvezels zitten vooral in groente, fruit en volkorenproducten.
• Veel drinken (1,5 - 2 liter per dag).
• Eet regelmatig: gebruik dagelijks 3 hoofdmaaltijden en 3 tussenmaaltijden
• Eet rustig en kauw goed
• Rook niet
• Zorg voor zoveel mogelijk lichaamsbeweging, minstens ½ uur per dag.

Droge mond?
Drink meer, neem vaak kleine slokjes water, zuig op een stukje ijs of gebruik een mondspray of mondspoeling. Ook op een snoepje zuigen of kauwgom kauwen kan helpen om meer speeksel te produceren en een droge mond te verminderen.

Misselijkheid en een verminderde eetlust
Dit kunnen bijwerkingen zijn van antiparkinsonmedicatie.
• Zorg dat u regelmatig eet. Verdeel de maaltijden over de dag en zorg dat u steeds kleine hoeveelheden eet. Zorg er daarnaast voor dat tussendoortjes niet te vet zijn. Te vet eten vertraagt de maaglediging.
• Zorg voor variatie in de smaak van het eten (zoet-zuur), de temperatuur (warm-koud), de ingrediënten en de wijze van bereiden.
• Eet op tijdstippen dat u minder misselijk bent, zelfs ’s nachts als u wakker bent
• Eet bij de warme maaltijd geen soep. Door de soep krijgt de maaltijd
teveel volume.
• Vaak staan warme gerechten tegen. Eet dan brood of een salade.
• Eet rustig en kauw goed.

Levodopa en eiwitten
Bij de ziekte van Parkinson is er een tekort aan dopamine in de hersenen. Parkinsonpatiënten krijgen daarom vaak levodopa voorgeschreven; dit is een stof die in het lichaam omgezet wordt in dopamine.

Eiwitten kunnen de opname van levodopa in het lichaam en de hersenen verstoren en daardoor de effectiviteit verminderen. De eiwitten in de voeding, zoals melkproducten, vlees en eieren worden via hetzelfde transportsysteem als Levodopa opgenomen.
Eiwitten zijn echter belangrijke en noodzakelijke voedingsstoffen. Het is daarom aan te bevelen om de eiwitrijke producten uit de voeding gelijkmatig over de dag verdeeld worden, bij voorkeur over de 3 hoofdmaaltijden en de drie tussenmaaltijden.

• Neem levodopa (en eventuele andere parkinsonmedicatie) ongeveer een half uur à 45 minuten voor de maaltijd in. Bespreek het uur van medicatie-inname met uw neuroloog.
• Neem nooit medicatie op een volle maag. Door een volle maag duurt het langer voordat de Levodopa in de dunne darm terecht komt. Levodopa wordt dan al in de maag afgebroken. Wacht – indien mogelijk – anderhalf uur na een maaltijd om nieuwe medicatie in te nemen.
• Neem uw medicatie enkel in met eiwit-arme voeding/drank, bijvoorbeeld water of appelmoes. Nooit met melk melkproducten.
• Door de inname van eiwitten licht te beperken en door de eiwitten beter over de dag te verdelen kan de werking van de Levodopa bevorderd worden. Eiwitten zitten in melk, melkproducten, kaas, vis, vlees, vleeswaren, eieren, soja, vleesvervangers, noten en in mindere mate in brood, aardappelen en groente.

Bij een lichte eiwitbeperking gaan we uit van 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht. Dus bij een gewicht van 70 kg, heeft u 70 x 0,8 g eiwit = 56 gram eiwit per dag nodig.
Verder is het belangrijk dat de eiwitrijke producten uit de voeding gelijkmatig over de dag verdeeld worden, bij voorkeur over de 3 hoofdmaaltijden en de drie tussenmaaltijden. Gebruik melkproducten zoveel mogelijk tijdens de 3 tussenmaaltijden. Drink bij de hoofdmaaltijden bij voorkeur eiwitarme dranken, bijvoorbeeld bouillon, water, vruchtensap, koffie of thee.
Bespreek dit best met uw arts.

Speciale diëten
Sommige voedingsmiddelen, vitamines of ongewone diëten worden aangeprezen omdat ze de ziekte van Parkinson zouden verlichten. Vaak is er echter geen bewijs dat dit echt zo is. Bespreek een dieet altijd eerst met uw arts.