Worden parkinsonpatiënten geboren met de ziekte?

Parkinson wordt doorgaans gezien als een ouderdomsziekte, maar ze treft ook mensen jonger dan 50 jaar. Volgens Amerikaans onderzoek, gepubliceerd in wetenschapsblad Nature Medicine, lijkt het er op dat die jongere patiënten de aandoening al van voor hun geboorte met zich meedragen. De wetenschappers hebben ondertussen al een medicijn op het oog dat die mensen kan helpen en ze zullen bestuderen of hun bevindingen ook van toepassing zijn op andere vormen van parkinson. 

De ziekte van Parkinson ontwikkelt zich wanneer bepaalde zenuwcellen (neuronen) in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van de stof dopamine, worden aangetast of afsterven. De productie van dopamine is cruciaal voor de coördinatie van je spierbewegingen. Door parkinson krijgen mensen o.a. last van evenwichtsverlies, stramme spieren, trillingen en traagheid van beweging. Meestal is het onduidelijk waarom de neuronen aftakelen en er is ook nog geen geneeswijze voorhanden.

De ziekte van Parkinson is één van de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoeningen, met ongeveer 4 miljoen patiënten wereldwijd, en is in vele landen in opmars door de vergrijzing. Men schat dat er in ons land tussen de 30.000 en 35.000 mensen aan de aandoening lijden. De meeste patiënten zijn ouder dan 60 jaar maar zo’n 10% krijgt de diagnose wanneer ze jonger dan 50 jaar zijn.

De Amerikaanse onderzoekers gingen op zoek naar oorzaken voor de ziekte bij jongere mensen en transformeerden daarvoor cellen van patiënten in zogenaamde stamcellen, die op hun beurt omgebouwd kunnen worden tot bijna alle soorten lichaamscellen. Ze gebruikten de cellen om dopamineneuronen te ontwikkelen en merkten dat bepaalde celstructuren, lysosomen genoemd, slecht werkten.

Die lysosomen zijn o.a. belangrijk om overbodige eiwitten af te breken en als ze hun taak niet naar behoren uitvoeren, beginnen die overtollige eiwitten zich op te stapelen, met negatieve gevolgen. De wetenschappers ontdekten dat het eiwit alfa-synucleïne, dat een belangrijke rol speelt bij parkinson, zich bij hun jongere patiënten in grote getale ophoopten als afvalstoffen.

“Onze techniek stelde ons in staat om als het ware terug in de tijd te kijken om te zien hoe de dopamineneuronen functioneerden vanaf het begin van het leven van een patiënt,” zei hoofdonderzoeker Clive Svendsen. “Het lijkt erop dat de neuronen in jonge parkinsonpatiënten gedurende een periode van zo’n 20 à 30 jaar verkeerd omgaan met alfa-synucleïne, zodat de symptomen van parkinson beginnen op te treden.”

De onderzoekers zochten ook naar een manier om de aandoening te behandelen of zelfs te voorkomen. Ze wijzen op het potentieel van het medicijn genaamd PEP005, dat al wordt gebruikt tegen de voorstadia van huidkankers. Tot nu toe is de behandeling wel enkel getest op dieren en cellen gekweekt in het labo, dus het moet nog blijken of het werkt bij mensen. Daarnaast moet het geneesmiddel nog bewerkt worden voor gebruik in de hersenen, want nu bestaat het alleen als gel. De wetenschappers zullen eveneens bekijken of hun inzichten ook mensen met een andere vorm van parkinson kunnen helpen.