Gerelateerde artikels
Hoe herken je een sociopaat?
In dit artikel
Hoe herken je een sociopaat?
dossier
De term “sociopaat” gebruikt men om iemand met een antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) te beschrijven. Mensen met ASP kunnen de gevoelens van anderen niet begrijpen. Ze overtreden vaak regels of nemen impulsieve beslissingen zonder zich schuldig te voelen over de schade die ze veroorzaken. Ze manipuleren en bedriegen voortdurend voor hun persoonlijk gewin. Ondanks dit hardnekkig negatief gedrag worden ze vaak als charmant en charismatisch ervaren. Mensen met ASP beseffen echter vaak niet dat ze dit gedrag vertonen. Bij velen van hen blijft de diagnose dan ook uit.
Lees ook: Zo herken je een verborgen narcist
Kenmerken van een sociopaat
Iemand die egoïstisch gedrag vertoont of agressief handelt, is nog niet noodzakelijk een sociopaat. Voor een diagnose van ASP moet een persoon bepaald consistent gedrag vertonen. Bij sociopaten zijn zulke gedragspatronen onder andere:
- Gebrek aan empathie voor anderen
- Impulsief gedrag
- Pogingen om anderen te controleren met bedreigingen of agressie
- Intelligentie, charme of charisma gebruiken om anderen te manipuleren
- Niet leren uit fouten of straf
- Liegen voor persoonlijk gewin
- Een neiging tonen tot fysiek geweld
- Over het algemeen oppervlakkige relaties
- Soms stelen of andere misdaden plegen
- Dreigen met zelfmoord om te manipuleren zonder de intentie om te handelen
- Soms drugs of alcohol misbruiken
- Problemen met verantwoordelijkheden zoals een baan, rekeningen betalen, enz.
Lees ook: Wat zijn de symptomen van een borderline persoonlijkheidsstoornis?
Sociopaat of psychopaat: het verschil
Er is geen klinisch verschil tussen een sociopaat en een psychopaat. Deze termen worden doorgaans door elkaar gebruikt om te verwijzen naar personen met ASP. De meeste deskundigen geloven namelijk dat psychopaten en sociopaten een aantal eigenschappen gemeenschappelijk hebben. Zo hebben ze geen besef van wat goed en slecht is. Ook kunnen ze de gevoelens van een ander vaak niet begrijpen of delen.
Soms wordt het onderscheid gemaakt volgens de ernst van hun symptomen. Op basis daarvan kan je een sociopaat definiëren als iemand die slechts kleine overtredingen begaat die geen ernstige schade of leed veroorzaken. Een psychopaat daarentegen zal veeleer fysiek gewelddadig zijn of anderen in gevaar brengen. Een ander verschil is dat het harteloze, bedrieglijke gedrag van een sociopaat voornamelijk gevormd wordt door omgevingsfactoren, zoals kindermisbruik, terwijl psychopathie aangeboren en onveranderlijk is.
Sociopaten vertonen overigens minder consequent gedrag dan psychopaten. Psychopaten zijn meer gecontroleerd en charmant. Hun manipulatie is afstandelijker, en ze plannen vooruit. Sociopaten ervaren angst en vinden woede veel moeilijker te beheersen. Ze kunnen handelen zonder na te denken en, als gevolg daarvan, kunnen ze het moeilijker hebben om zich aan te passen. Er zijn meer tegenstrijdigheden zichtbaar tussen wat ze zeggen en wat ze doen. Beide aandoeningen bevinden zich echter op een spectrum, wat het moeilijk maakt om te bepalen welke term het beste van toepassing is.
Lees ook: Bipolaire stoornis: 10 vragen beantwoord
Lees ook: Hoe herken je een psychopaat?
Bronnen:
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
