Gerelateerde artikels
Afrodisiaca: mythe of realiteit
In dit artikel
Afrodisiaca: mythe of realiteit
dossier Omdat het onvermogen tot erectie of tot ejaculatie door mannen altijd al als zeer frusterend en stigmatiserend wordt ervaren, is het niet te verwonderen dat door de eeuwen heen in talrijke rituelen en volksgebruiken middeltjes zijn beschreven die tot doel hadden de mannelijke potentie te bewaren of te versterken. Al deze mengsels en kruidenaftreksels worden afrodisiaca genoemd, letterlijk "geslachtsdrift stimulerend middel", naar de Griekse godin Aphrodite: de godin van de vruchtbaarheid, de zinnelijke liefde en de schoonheid. Van geen enkel afrodisiacum dat in de loop der eeuwen werd beschreven, kan echter een objectieve farmacologische werking bewezen worden.
Traditioneel worden wild en orgaanvlees (zoals niertjes, zwezerik en dergelijke, maar ook merg, dat in het Frans trouwens amourette heet), oesters en kreeft, kaviaar, truffels en diverse paddestoelen (o.m. morieljes en Shiitake) en de meest uiteenlopende kruiden als afrodiasiaca beschouwd. Ook sommige groenten zoals asperges, selder en artisjok worden, waarschijnlijk vanwege hun vorm, al eeuwenlang geacht de lust op te wekken. Terwijl duif en fazant wellicht omwille van hun ‘verliefd’ gedrag als afrodisiaca worden aanzien. Ook champagne, absinthlikeuren (Pernod, Ricard, Pastis...) en diverse andere alcoholische drankjes werden en worden nog steeds als stimulerend beschouwd. In Frankrijk bestond vroeger zelfs een soort brandewijn met een adder erin, ‘Aqua vipere’, dat als aphrodisiacum werd verkocht. En in Luxemburg wordt aan de Maitrank (witte wijn met bloempjes van lievevrouwbedstro) bijzondere krachten toegekend. Het zal u misschien zijn opgevallen dat het hier meestal om nogal exclusieve en vaak zeer dure ingrediënten gaat, een element dat misschien wel heeft bijgedragen tot hun lustopwekkende reputatie... "Al die zogezegd liefdesopwekkende planten zijn niet in staat om van een blinde een ziener te maken," zo schreef de Franse gastronoom Curnonsky. "Maar voor mensen met zwakke ogen bestaan er toch ook brilleglazen..."
Lees ook: Probeer eens een afrodisiacum!
Een lange geschiedenis
In een oud Indisch medisch manuscript leest men dat "Hoe meer iemand gezuiverde, ontbolsterde sesamkorrels, geweekt in mussebouillon drinkt, des te flinker hij bij het geslachtsverkeer zal zijn", en "Het poeder van de Ipomea Digitata, gekookt met melk en boter zou een man fit maken voor tien cohabitaties." In de befaamde Kamasoetra staat te lezen dat "iemand die sesamkorrels gebruikt, herhaaldelijk geweekt in melk waarin bokketestikels werden gekookt, in staat is honderd vrouwen te bevredigen".
Boter, bonen, saffraan en prikkelende stoffen zoals knoflook, peper, gember, muskaatnoot, enz., zijn, samen met de testikels van bokken of stieren of klierafscheidingen van bronstige olifanten, allemaal ingrediënten die in het toenmalige Indië deel uitmaakten van minnedranken.
Ook Marco Polo beschreef de miraculeuze krachten van exotische specerijen als zwarte peper, muskaatnoot, staartpeperstruik, kruidnagel.
Colombus, aangespoord door de lectuur van Marco Polo, ging niet alleen op zoek naar goud, maar ook naar de door Marco Polo geroemde en geprezen kruidnagel die wonderen kon verrichten als afrodisiacum.
Het resultaat van zijn reizen waren een 60-tal planten waarvan hij dacht dat ze een afrodisiacum waren. Zo werd de tomaat door de Spaanse veroveraar in onze streken geïntroduceerd als een liefdesappel ("pommo d'amore") om het liefdesspel te verlengen. Zelfs de aardappel had vroeger een erotisch imago, maar naarmate beide groenten een plaats in de alledaagse keuken veroverden, sleet ook hun potentieverhogende reputatie.
In West-Europa, waar de christelijke moraal impotentie beschouwde als een straf van god voor het lichaamsdeel waarmee men gezondigd had, werden afrodisiaca eerder verboden dan aangeprezen. De middeleeuwse monniken mochten bijvoorbeeld geen bonekruid in hun kloostertuin aanplanten om zeker niet op wulpse gedachten te worden gebracht ...
Vanaf de Renaissance waren de gedachten weer wat vrijer en wordt impotentie weer 'behandeld'. Zo werd een impotente baron door de beroemde Franse arts Tissot in 1774 genezen met een dieet van quininaschors, madeira, geitemelk met suiker en oranjebloesem, vleesschotels en Bourgognewijnen. Daartussen rust, afgewisseld met koude baden en wat lichaamsbeweging.
De kuren van een zekere dokter Riolan uit het begin van deze eeuw bestonden eveneens uit een allerminst sober dieet van geroosterd vlees, vleesbouillon, vis, schaal- en schelpdieren, truffels, ajuin, asperges, artichokken, kruiden,... afgewisseld met koude douches, massages met zout water en eau de cologne, en fysieke inspanningen.
En nog in de vorige eeuw schreef de befaamde Franse culinaire auteur Brillat-Savarin dat o.m. donker vlees, haas, oesters, truffels, vanille, asperges en selder lustopwekkend zouden zijn.
Kruiden
Traditioneel ging het om exotische (en dus dure...) specerijen zoals kruidnagel, curcuma, gember, safraan, kaneel, peper, enz.
Maar ook meer banale kruiden en groenten waren en zijn gegeerd als afrodisiacum. Een kruidentuiltje samengesteld uit lavendel, munt, marjolein en bonekruid kon wonderen doen voor het liefdesleven van oudere heren, zo wist Shakespeare al.
Maar bonekruid (Satureja hortensis) mocht zoals gezegd in de Middeleeuwen niet aangeplant worden in de kloostertuinen om de monniken niet op verkeerde gedachten te brengen. De Latijnse naam komt overigens van Satyrus of Sater, de liefdesgod, en in het Grieks betekent Saturion ‘met prikkelende werking op de geslachtsklieren. Werkt het bonekruid niet echt als afrodisiacum, het zorgt in ieder geval voor een goede vertering
Rozemarijn (Rosmarinus Officinalis) was in de oudheid het symbool van de liefdesgodin Aphrodite. Het was ook het belangrijkste ingrediënt in een hongaars drankje "Eau de la reine d'Hongrie", een liefdesdrankje dat vooral op het einde van de veertiende eeuw faam kreeg toen de oude konigin Elisabeth van Hongarije er in slaagde om de veel jongere koning van Polen voor zich te winnen.
(Recept: 40 gram bloemen en blaadjes van de rozemarijnstruik samen met 10 gram lavendelbloempjes gedurende één maand laten trekken met een alcohol van 40 °. Zeven en bewaren op een donkere plaats.)
Tijm (Thymus vulgaris) zou iemands verlegenheid kunnen overwinnen. Tijm is in elk geval een goed tonicum dat versterkend en ook kalmerend werkt. Men kan zijn krachten beter doseren en ze zo beter gebruiken, wat misschien toch wel een afrodisiacum waard is.
Karwij (Carum Carvi) werd vroeger in liefdesdranken vermengd omdat het de huwelijkstrouw zou bevorderen. Het blijkt bovendien de spijsvertering te helpen en het werkt tegen een overdadige lookadem.
De liefdesversterkende kracht van Lavas (Levisticum Officinale), een gewas dat tot de selderfamilie behoort, is af te lezen uit de vele volksnamen zoals Manskracht, Lovage, Liebstockel en Love parsley.
Munt wordt vooral in Arabische landen beschouwd als een boodschap van liefde of vriendschap. "Bouquet de mento, l'amour vous tento", zo luidt een gezegde uit het Middellandse Zeegebied.
De signatuurleer
Ook oesters en mosselen zouden hun lustopwekkende reputatie te danken hebben aan hun gelijkenis met resp. de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen .
Orchideeën geassocieerd met een krachtig liefdesleven omdat de bloemen met enige fantasie lijken op een mannelijk orgaan in erectie. De wortels van orchideeën zouden dan weer de vorm bezitten van kleine testikels. Daaraan danken ze trouwens hun naam : orchis betekent testikel.
Een geurige en lekkere toepassing van de orchidee in de keuken is de vanille. Dit is de gefermenteerde, onrijpe vrucht van een tropische orchidee. Zij dankt haar naam aan het Spaanse vainilla, wat een verkleinvorm is voor vagina. De gedroogde vanillestengel ziet er immers uit als een kokervorminge vrucht met overlangse rimpels.
Ook asperges worden omwille van hun vorm die lijkt op een penis, van oudsher beschouwd als een afrodisiacum. "Eet nooit asperges met de hand terwijl een bevallige jongeling naar u kijkt," zo waarschuwde Pierre Louys in het begin van deze eeuw in zijn Handboek voor etiquette voor jonge meisjes. "Aller aux asperges", betekende trouwens zich prostitueren. En "il ne faut pas tremper son asperge dans n'importe quel cocquetier" is een Frans spreekwoord dat weinig uitleg behoeft. Het spreekwoord diende in de tijd vóór de penicilline, wel ernstig genomen te worden vermits sifilis toen nog een dodelijke ziekte was die niet kon worden genezen...
De Romeinse keizer Nero wilde naar verluidt dagelijks prei op het menu omwille van het stimulerend effect.
Selder heeft, omwille wellicht van zijn gelijkenis met het mannelijke orgaan, wel een zeer krachtige reputatie als afrodisiacum en vindt men in haast alle culturen van de oudheid tot nu terug. Spreekwoorden zoals "Si l'homme savait l'effet du céleri, il en remplirait son courtil" en "Si la femme savait que le céleri vaut à l'homme, elle en irait chercher jusqu'a Rome", zijn in dat verband veelbetekenend. In Rome was de selder trouwens het symbool voor sommige bordelen...
Een geval apart is de brandnetel. De Romeinse dichter Ovidius gebruikte in zijn Ars Amandi de zaadjes van brandnetel in zijn liefdesdrankje. Terwijl zijn collega-dichter Petronius het aanraadde voor de seksuele stimulatie van 'oude bokken die nog wel een groen blaadje lusten' : ze dienden zich vóór de liefdesstrijd onder de gordel te geselen met brandnetels.
Ook de Franse kruidengenezer Mességué vertelt het verhaal van een al iets oudere vriend die zich, telkens hij zich klaarmaakte voor de jacht, eerst in zijn blootje in de brandnetels ging rollen om bepaalde levensgeesten weer op te wekken... Vast staat dat een dergelijke behandeling de huiddoorbloeding stimuleert.
Brandnetel is wel rijk aan vitamine A en C en aan verschillende mineralen (zoals ijzer, magnesium, mangaan, kalium, enz.) De jonge topjes kunnen in de keuken gebruikt worden in slaatjes, soep of als groente ter vervanging van b.v. spinazie.
Anafrodisiaca
Postelein
Ook knoflook heeft, vooral omwille van de geur, een eerder kwalijke reputatie... tenzij men er alletwee van eet, want de gunstige effecten van knoflook zijn wel bekend. Het bevordert de bloedcirculatie en wordt beschouwd als een tonicum. Een lookgerecht voor twee zou dus niet echt te ontraden zijn.
Ook alcohol is een dubieus geval. Een paar glazen champagne of wijn kunnen wellicht bepaalde remmingen doen wegvallen, maar in grote hoeveelheden bevordert het zeker niet de seksuele prestaties. Zoals Shakespeare al schreef: "It provokes desire, but it takes away the performance".
Geneesmiddelen met een geslachtsstimulerende werking
Yohimbine: is een alkaloïde afkomstig van de schors van de Coryanthe yohimbe, die onder medisch toezicht gebruikt wordt bij impotentie van psychische oorsprong. Het product veroorzaakt bloedvatuitzetting en bloeddrukverlaging en het prikkelt ook het centrale zenuwstelsel. Het is dus zeker geen middel waarmee men zelf moet beginnen experimenteren.
Hennep (ook bekend als cannabis, hasjisch, enz.) heeft een licht verdovende werking vergelijkbaar met morfine. Het veroorzaakt een soort droomtoestand waarbij tijd- en ruimtebesef verdwijnen en aangename beelden en associaties worden opgeroepen. Werkt ook pijnstillend.
Fosfor onder de vorm van fosfaat is, samen met calcium en vitamine D een goed tonicum dat versterkend zou werken.
Vitamine E, dat vooral bekendheid geniet als anti-oxydant dat hart- en vaatziekten zou kunnen voorkomen en preventief zou werken tegen kanker, wordt ook wel eens het vruchtbaarheidsvitamine genoemd.
Testosterone is het mannelijk geslachtshormoon dat ondermeer de ontwikkeling van de mannelijke geslachtskenmerken stuurt en ook de geslachtsdrift reguleert. Extra-toediening is echter alleen zinvol wanneer er een tekort is aan dit hormoon. Bij overmatige toediening kan het zelfs impotentie veroorzaken.
Alkyl-Nitrieten worden in de seksindustrie gebruikt als stimulerend middel om een erectie aan te houden (ze heten dan poppers), maar ze kunnen ook felle hoofdpijn veroorzaken en moeten herhaaldelijk opgesnoven worden als het liefdesspel wat langer duurt, wat niet altijd even gemakkelijk is.
Ook nitraten, geneesmiddelen die gebruikt worden als hartversterkend middel, het aminozuur PCPA, het anti-depressief middel Anafranil®, L-Dopa, een geneesmiddel tegen de Ziekte van Parkinson, Piracetam®, een geneesmiddel dat gebruikt wordt om de bloedstroom in de hersenen te stimuleren en Bromocriptine, een product om de melkstuwing af te remmen bij vrouwen die pas bevallen zijn, zouden allemaal een geslachtsstimulerende werking hebben.
Vandaag
In seksshops worden tal van producten aangeboden die een stimulerende werking zouden hebben, al beperkt die zich meestal tot de portefeuille... Deze middeltjes bevatten vaak vrij onschuldige stoffen zoals ginseng, caffeïne, guarana (een plantaardige stof die caffeïne bevat), vitamine E, aloë, benzoë, kruidnagel, gember of cinnamon.
Maar soms bevatten ze ook minder onschuldige stoffen zoals Spaanse Vlieg (of cantharis, een stof afkomstig van gedroogde insecten die zeer hevige huiduitslag kan veroorzaken) of Euphorbium (een stof van plantaardige oorsprong die sterk gelijkt op die van cantharis en hevige huidprikkeling kan veroorzaken) en zelfs strychnine dat in kleine dosis weliswaar een versterkend middel is en de zintuigen kan aanscherpen, maar bij hogere dosis een dodelijk gif is.
Besluit
Of al deze afrodisiaca echt een fysiologische werking hebben, valt ten zeerste te betwijfelen. Tot nu toe kon van geen enkel afrodisiacum dat in de loop der eeuwen werd beschreven, een objectieve farmacologische werking worden aangetoond. Indien er een echt werkzaam afrodisiacum zou bestaan, dan zouden er waarschijnlijk heel wat mensen sterven aan uitputting...
Overigens is het opvallend dat de afrodisiaca een bijna exclusieve mannelijke aangelegenheid blijken te zijn. Dat is op zich misschien al veel betekenend.
Aangezien (mannelijke) impotentie echter vaak een psychische oorzaak heeft - de potentie zit immers dikwijls niet in de onderbuik maar eerder in het hoofd - kunnen bepaalde ingrediënten waarvan men denkt dat ze potentiebevorderend zijn, soms wel helpen. Placebo-effect heet dat dan.
bron: Dr. Paul Van Den Bon & Paul Geerts
