Gerelateerde artikels
10 vragen over jodiumtabletten: waarom, voor wie, waar verkrijgbaar, wanneer en hoe innemen?
In dit artikel
10 vragen over jodiumtabletten: waarom, voor wie, waar verkrijgbaar, wanneer en hoe innemen?
- 1. Waarom jodiumtabletten innemen?
- 2. Wie zijn de meest kwetsbare groepen?
- 3. Moeten volwassenen jodiumtabletten nemen?
- 4. Waar zijn de jodiumtabletten verkrijgbaar?
- 5. Hoe moet u de tabletten bewaren?
- 6. Wanneer moet u jodiumtabletten innemen?
- 7. Hoe moet u jodiumtabletten innemen?
- 8. Hoeveel jodiumtabletten moet u nemen?
- 9. Kunnen jodiumtabletten bijwerkingen hebben?
- 10. Wie mag geen jodiumtabletten nemen?
dossier Bij een nucleair ongeval kan radioactief jodium vrijkomen. Via de luchtwegen of via besmet voedsel kan dit in het lichaam terechtkomen. De schildklier neemt dit jodium op, wat tot een bestraling ‘van binnenuit’ leidt. De kans op kanker of andere aandoeningen neemt dan toe.
1. Waarom jodiumtabletten innemen?
Jodiumtabletten bevatten ongeveer 1000x de dagelijks benodigde dosis voor het lichaam. Zo is uw schildklier verzadigd en vermijdt u de opname van radioactief jodium door het lichaam.
Jodiumtabletten bieden echter geen bescherming tegen andere radioactieve stoffen. Daarom blijft het noodzakelijk dat u in geval van een nucleair ongeval snel kan schuilen.
2. Wie zijn de meest kwetsbare groepen?
• Kinderen en adolescenten tot 18 jaar
Pasgeborenen, kinderen en adolescenten zijn het meest gevoelig om schildklierkanker te ontwikkelen na blootstelling aan radioactief jodium. In heel België krijgen families met kinderen en jongeren tot 18 jaar het advies om een doosje jodiumtabletten af te halen.
• Zwangere vrouwen
De hoge gevoeligheid voor radioactief jodium geldt nog meer voor
Ongeboren baby’s die tijdens de zwangerschap worden blootgesteld. De schildklier van de foetus begint jodium te concentreren en op te stapelen vanaf het tweede zwangerschapstrimester. Zwangere vrouwen hebben, ongeacht hun leeftijd, ook een grotere behoefte aan jodium, waardoor ze meer radioactief jodium zullen opnemen bij een nucleair ongeval. Door de inname van jodiumtabletten beschermen ze zichzelf en hun ongeboren baby.
De hoeveelheid jodium aanwezig in multivitaminenpreparaten volstaat niet voor verzadiging van de schildklier en vormt geen alternatief voor de inname van de jodiumtabletten.
U dient wel uw arts hierover in te lichten, zodat speciale aandacht kan worden besteed aan de resultaten van de schildkliertest van de pasgeboren baby (routinetest uitgevoerd bij alle pasgeborenen).
• Vrouwen die borstvoeding geven
Jodium wordt opgenomen door de borstklier van vrouwen die borstvoeding geven en afgescheiden in de moedermelk. Door de inname van jodiumtabletten tijdens een nucleair ongeval beschermen ze zichzelf en hun baby. De baby zal ook nog een eigen dosis jodium moeten krijgen via een flesje met poeder- of moedermelk
3. Moeten volwassenen jodiumtabletten nemen?
• Jongvolwassenen en volwassenen tussen 18 en 40 jaar zijn minder kwetsbaar dan kinderen en lopen een lager risico om schildklierkanker te ontwikkelen bij een nucleair ongeval. Het risico op bijwerkingen na een eenmalige inname van jodiumtabletten is ook laag. Daarom kan het in de nabijheid van een nucleaire site verantwoord zijn om ook aan deze leeftijdsgroep de inname van jodiumtabletten aan te raden vanaf een bepaalde blootstelling.
• Bij mensen ouder dan 40 jaar is de inname van jodiumtabletten meestal niet nodig. Het risico om schildklierkanker te ontwikkelen na blootstelling aan radioactief jodium is bij die leeftijdsgroep immers zeer laag. Bovendien bestaat er bij deze leeftijdsgroep een hoge kans bestaat van miskende schildklieraandoeningen, wat een ernstig risico inhoudt bij toedienen van hoge doses niet-radioactief jodium. In het bijzonder personen met een vergrote schildklier, schildklierknobbels of een te hoge schildklierwerking hebben een verhoogd risico.
Bij zwangerschap of borstvoeding is de inname van jodiumtabletten boven de 40 jaar wel aangewezen.
Oudere personen die dichtbij een nucleaire installatie wonen (zone van 20 km) raden we wel aan om jodiumtabletten af te halen bij de apotheker. Er kunnen altijd jonge personen op bezoek zijn bijvoorbeeld als ze oppassen op kleinkinderen. Bij een nucleair ongeval kunnen ze dan een "solidariteitsrol" opnemen voor buren of bezoekers.
4. Waar zijn de jodiumtabletten verkrijgbaar?
Jodiumtabletten zijn sinds 6 maart 2018 gratis te verkrijgen in elke apotheek in België. Op vertoon van de identiteitskaart kan iedereen een verpakking met 10 tabletten per gezin afhalen. Een verpakking volstaat voor een familie van 4 personen.
Voor grotere gezinnen kan een bijkomend doosje worden uitgereikt.
• Binnen een zone van 20 kilometer rond nucleaire sites zijn er preventief jodiumtabletten beschikbaar bij alle apothekers. In elke gemeente binnen deze zone, kan iedereen gratis jodiumtabletten afhalen, zelfs al ligt de gemeente maar gedeeltelijk binnen de straal van 20 of 10 kilometer.
• Kijk eerst of u nog jodiumtabletten in huis hebt. Deze zijn nog houdbaar tot 2020
• Ga langs bij uw apotheker
• Neem de identiteitskaarten van alle gezinsleden mee
• Uw apotheker zal u één doosje tabletten per vier personen meegeven
• Woont u buiten deze zone?
Ook buiten deze zones beschikken apothekers in heel het land over doosjes met stabiel jodium. In België raden we de meest kwetsbare groepen aan om gratis jodiumtabletten te halen:
• kinderen (<18 jaar)
• zwangere vrouwen
• vrouwen die borstvoeding geven
• collectiviteiten waar (heel jonge) kinderen aanwezig zijn (bv. crèches, kinderdagverblijven, kleuterscholen, lagere scholen en middelbare scholen).
Behoort u tot een van deze groepen? Ga langs bij uw apotheker met de identiteitskaarten van alle leden van uw gezin. De apotheker zal u dan een doosje tabletten per 4 personen meegeven.
Niemand is uitgesloten om deze voorbereidende maatregel ook te nemen. Zo kan grootvader bijvoorbeeld jodiumtabletten in huis halen voor kleinkinderen die op bezoek zijn.
5. Hoe moet u de tabletten bewaren?
Bewaar de tabletten bij kamertemperatuur (tussen 15 en 25°C), droog, proper en afgeschermd van licht en buiten het bereik van kinderen.
Op de verpakking staat de productiedatum van de tabletten
die, wanneer bewaard in hun oorspronkelijke verpakking en zoals hierboven aangegeven, minstens 10 jaar bruikbaar zijn.
Een lichte geelbruine verkleuring van de tabletten is mogelijk na verloop van tijd maar dit wijzigt de doeltreffendheid van de tabletten niet en is zonder gevaar.
De tabletten zijn normaal veel langer dan 10 jaar bruikbaar; de overheid controleert dit regelmatig en zodra dit nodig is, zal u worden uitgenodigd om de tabletten te vervangen.
Wanneer u gevraagd wordt een nieuwe voorraad op te halen, werp de oude tabletten dan niet weg, maar lever ze af bij uw apotheker.
6. Wanneer moet u jodiumtabletten innemen?
Neem jodiumtabletten nooit op eigen initiatief in, maar enkel op uitdrukkelijk aanraden van de bevoegde overheden. Het nemen van stabiel jodium is immers enkel doeltreffend als het op het juiste moment gebeurt, op aangeven van experts.
Stabiel jodium is enkel nuttig bij een uitstoot van radioactief jodium (reukloze en kleurloze stof, enkel detecteerbaar met specifieke meettoestellen).
Jodium komt niet bij elk nucleair ongeval vrij. Een ongeval kan nog in een eerste fase (dreigingsfase) zijn, waarbij er nog geen uitstoot plaatsvond. Tijdens deze fase doet de uitbater er alles aan om de technische controle te behouden en een impact buiten de site te vermijden of te beperken.
Volg altijd eerst de aanbeveling om te schuilen. Schuilen is de beste bescherming en heeft steeds voorrang op het innemen van jodium, zeker als je geen tabletten in huis hebt.
7. Hoe moet u jodiumtabletten innemen?
U kunt de jodiumtabletten het best eerst oplossen in een kleine hoeveelheid water en daarna toevoegen aan een grotere hoeveelheid drank.
• Voor baby’s en kinderen tot 3 jaar, dient u de kwart tablet of de halve tablet altijd eerst fijn te stampen. Dit poeder kan dan opgelost worden in een kleine hoeveelheid vloeistof en vervolgens toegevoegd aan een grotere hoeveelheid drank, bijvoorbeeld water, fruitsap of (afgekolfde) melk. De verkregen oplossing kan niet worden bewaard en moet meteen worden opgedronken. Indien geen drank beschikbaar is, kunt u het poeder ook toevoegen aan het voedsel van het kind. Deze jonge kinderen mogen de kwart tablet of de halve tablet niet als dusdanig inslikken.
• Voor personen vanaf 3 jaar en ouder wordt de jodiumtablet best eerst opgelost in een kleine hoeveelheid water en dan toegevoegd aan een grotere hoeveelheid drank. De inname met alcoholische drank is af te raden. Indien geen drank beschikbaar is, kan men de tablet ook als doorslikken, bij voorkeur na wat gegeten te hebben.
8. Hoeveel jodiumtabletten moet u nemen?
De dosis jodium die u moet nemen is afhankelijk van uw leeftijd. Hoe jonger u bent, hoe belangrijker het is om u te beschermen tegen de negatieve gevolgen van radioactief jodium.
| Leeftijd | Dagdosis (mg) | Hoeveelheid tabletten (65 mg) | Aantal dagen |
|---|---|---|---|
| Tot 1 maand | 16-25 mg | ¼ tablet | eenmalig |
| 1 maand-3 jaar | 32,5 mg | ½ tablet | Volgens aanwijzingen overheid |
| 3-12 jaar | 65 mg | 1 tablet | Volgens aanwijzingen overheid |
| 12-40 jaar | 130 mg | 2 tabletten | Volgens aanwijzingen overheid |
| Zwangerschap en borstvoeding (ongeacht leeftijd) | 130 mg | 2 tabletten | Meestal eenmalig / Volgens aanwijzingen overheid |
| Vanaf 40 jaar | Informeer bij uw huisarts |
De aanbevolen dosis mag niet overschreden worden.
Na inname blijft u minstens 24 uur beschermd. Bij een nucleair ongeval is de kans dus groot dat u maar éénmalig de aanbevolen dosis moet innemen. Uiteraard moet u wel blijven schuilen en u niet onnodig blootstellen aan radioactieve deeltjes.
9. Kunnen jodiumtabletten bijwerkingen hebben?
• In uitzonderlijke gevallen kunnen jodiumtabletten leiden tot overgevoeligheidsreacties zoals roodheid van de huid, vochtopstapeling, pijn in de hals, lopende ogen, verkoudheidssymptomen, zwelling van de speekselklieren en koorts. De symptomen verdwijnen normaal zonder enige behandeling bij stopzetten van de inname. Bij twijfel kunt een arts raadplegen.
Het kleine risico op overgevoeligheidsreacties is geen argument om de jodiumtabletten niet in te nemen.
• Jodiumtabletten kunnen in zeldzame gevallen de werking van de schildklier wijzigen.
Deze zeldzame gevallen zijn geconstateerd bij:
- Baby’s waarvan de moeder tijdens de zwangerschap/borstvoeding jodiumtabletten innam
- Baby’s aan wie jodiumtabletten werden toegediend
- Personen die lijden of geleden hebben aan een schildklierziekte.
Dit weegt bij de risicogroepen echter niet op tegen het verhoogde risico op schildklierkanker bij het niet innemen van de tabletten.
Indien u of uw kind behoren tot een van deze categorieën, dient u uw arts na de noodsituatie te raadplegen.
• Voorbijgaande maagklachten kunnen voorkomen, vooral wanneer de tabletten worden ingenomen op een lege maag of samen met alcoholische drank. Als deze symptomen langere tijd aanhouden, dient u uw arts te raadplegen.
10. Wie mag geen jodiumtabletten nemen?
De bijsluiter geeft een volledig overzicht van alle gevallen waarin het gebruik van de tabletten beter vermeden wordt. De huisarts of specialist kan hier ook advies over geven.
Voor wie borstvoeding geeft, is er normaal gezien geen reden om die te onderbreken.
Indien u aan een van de volgende zeldzame aandoeningen lijdt, moet u het eventueel gebruik van jodiumtabletten met uw arts bespreken. Dit doet u best vooraleer een noodsituatie optreedt.
• Gekende overgevoeligheid voor jodium: zeer zeldzame aandoening, niet te verwarren met de meer voorkomende overgevoeligheid voor contrastmiddelen gebruikt bij radiologisch onderzoek of voor ontsmettingsmiddelen.
• Dermatitis herpetiformis of ziekte van Dühring: chronische huidziekte.
• Hypocomplementaire vasculitis: ontsteking van de vaatwanden
• Iododerma tuberosum: zeer zeldzame huidziekte gekenmerkt door
plots optreden, na inname van jodium, van puistjes die erg gelijken op die van acné, meestal op gelaat en ledematen.
• Myotonia congenita: zeer zeldzame afwijking die gepaard gaat met stijfheid van de spieren.
Lees ook: Weet u wat te doen bij een nucleair ongeval?
Bronnen
