Waarom we af en toe een klontje boerenboter en andere volle zuivel mogen eten

In dit artikel

Volvette zuivel wordt beschouwd als een boosdoener, maar dat slechte imago begint te wankelen
Zo veel mogelijk meervoudig onverzadigde vetzuren
De moraal van het verhaal

dossier

Volle zuivel zoals bijvoorbeeld volle Griekse yoghurt (*), volvette kaas en verse (boeren)boter hebben geen al te beste imago omdat ze veel verzadigd vet bevatten. De WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) beveelt aan om de consumptie van verzadigde vetten te beperken tot 10 % van de dagelijkse caloriebehoefte. Verzadigd vet verhoogt namelijk de LDL-cholesterol (in de volksmond ook wel 'slechte' cholesterol genoemd) in het bloed, wat kan leiden tot een verhoogde kans op een beroerte of een hartaanval.

In België dicteert de voedselpiramide wat we het best eten om gezond te blijven en daarin wordt bv. Griekse yoghurt niet specifiek vermeld. Boter staat wel in de groene zone, maar alle niet magere kazen staan in de grijze zone.
In Nederland is het de 'Schijf van Vijf' die ons wegwijs maak en daar krijgen volvette kaas en roomboter geen plaats toebedeeld omdat ze te veel verzadigd vet bevatten. Griekse yoghurt staat er in de 'liever-niet-lijst'. Volle Griekse yoghurt, die veel verzadigd vet bevat en calorierijk is in vergelijking met zijn magere broertje, krijgt daarom zelfs een C (lichtoranje) als Nutri-score.

(*) Volle Griekse yoghurt is dikker, romiger en smaakvoller dan volle gewone yoghurt omdat hij minder wei bevat (men laat hem gedeeltelijk uitlekken of filtert hem) en omdat er wat room aan toegevoegd wordt. Hij bevat meestal ook meer eiwitten, maar daarbij moet een kanttekening worden gemaakt. De term 'Griekse yoghurt' is niet gereglementeerd. Bijgevolg zijn er allerlei lookalikes die de naam 'Griekse yoghurt' of yoghurt Griekse stijl dragen, maar hun samenstelling durft al eens af te wijken van het originele product.

Volvette zuivel wordt beschouwd als een boosdoener, maar dat slechte imago begint te wankelen

Recent onderzoek werpt een ander licht op deze materie en toont aan dat het verband tussen hart- en vaatziekten en verzadigd vet niet zo zwart-wit mag worden gesteld. Uit die studie blijkt namelijk dat verzadigd vet uit volle yoghurt, melk, boter en kaas nauwelijks tot geen negatief effect heeft op onze gezondheid en het risico op hart- en vaatziekten zelfs kan verlagen. De belangrijkste reden daarvoor zou zijn dat volle zuivel een hoog calciumgehalte heeft. Dat calcium bindt zich met de vrije vetzuren in ons spijsverteringsstelsel, met als gevolg dat ze niet worden opgenomen in ons bloed. Dat geldt weliswaar niet voor verzadigd vet in vleesproducten!
Uit hetzelfde onderzoek blijkt trouwens dat er ook geen overtuigend bewijs is dat de limiet die gesteld wordt voor de dagelijkse consumptie van verzadigd vet (ongeveer 20 gram voor vrouwen en 30 gram voor mannen) het risico op cardiovasculaire ziektes of het sterftecijfer in het algemeen vermindert. Een onderzoeksteam van de Universiteit van Ontario poneert zelfs dat een te lage inname van verzadigd vet (minder dan 3 % van de totale dagelijkse calorie-inname) gelinkt kan worden aan een groter risico op overlijden.
In deze context begint de rotsvaste overtuiging dat alle verzadigde vetzuren de gezondheid schaden dan ook stilaan te wankelen in de wetenschappelijke wereld. Er gaan meer en meer stemmen op om rekening te houden met de voedingsmatrix van een product, dus met het voedingsmiddel in zijn totaliteit in plaats van met de afzonderlijke voedingsstoffen waaruit het is samengesteld. Met andere woorden: om te kijken naar het totale plaatje in plaats van te focussen op één bepaald onderdeel. Yoghurt en kaas bijvoorbeeld hebben een complexe voedselmatrix en bevatten naast (verzadigde) vetzuren onder andere ook mineralen (calcium, magnesium, fosfaat, natrium), proteïnes en probiotica. Die complexiteit zou de reden kunnen zijn waarom de verzadigde vetzuren van volle yoghurt en volvette kaas geen negatieve invloed hebben op hart en bloedvaten. Boter zou zelfs het risico op diabetes type 2 verminderen....

Zo veel mogelijk meervoudig onverzadigde vetzuren

Niet alle wetenschappers zijn het volledig eens met de conclusies van dit onderzoek. Een voedingsrichtlijn die daarentegen wel universeel aanhang vindt bij de gezondheidsautoriteiten is dat we er goed aan doen om een deel van de verzadigde vetzuren die we eten te vervangen door meervoudig onverzadigde vetzuren, namelijk omega 3 en omega 6. Daar is volgens de Nederlandse Gezondheidsraad vrij stevig bewijs voor. Omega 6-vetzuren zijn al alom tegenwoordig in onze voeding. De meeste mensen eten er zelfs te veel van, want de onderlinge verhouding tussen omega 6 en omega 3 speelt een cruciale rol. Omega 3 is goed vertegenwoordigd in noten, lijnzaad, sojabonen, groene bladgroente, koolzaadolie en vooral in vette vissoorten.
Substitutie van verzadigde vetten door suikers en andere geraffineerde koolhydraten (wit brood, witte bloem, pasta, koekjes) is geen goed idee en kan zelfs nefast zijn.

De moraal van het verhaal

Een gezond voedingspatroon bevat weinig geraffineerde koolhydraten en veel goed vetten: omega 9-vetzuren (onder andere in olijfolie, pinda's, avocado's en amandelen) en vooral omega 3-vetzuren, maar ook verzadigde vetzuren uit melk, yoghurt en kaas. Omega 6 eten we meestal al voldoende of zelfs iets te veel.
Verzadigde vetten zijn onmisbaar voor onze gezondheid, maar ze moeten wel goed gedoseerd worden (liefst niet meer dan 10% van onze dagelijkse calorie-inname) en via de juiste voedingsmiddelen worden aangevoerd!
Af en toe een lepel volle Griekse yoghurt, een klontje boerenboter of een plakje kaas kan dus zeker geen kwaad.
Wie daarentegen gezondheidsproblemen heeft die aan hart- en bloedvaten gerelateerd zijn of wie daarmee erfelijk belast is, krijgt sowieso de raad om zuinig om te springen met verzadigd vet.
Een voedingspatroon dat bestaat uit veel fruit, groente, volle granen en producten die rijk zijn aan meervoudig onverzadigde vetzuren (veel noten en vette vis) is het best voor onze gezondheid.

Een kadertekst uit het boek 'Een blijvend maatje minder in 80 recepten' - 'Byebye jojo'
van Hilde Deweer
uitgegeven bij Pelckmans Uitgevers

Bronnen
Eric De Maerteleire, 'Gezond eten en gezond ouder worden - de juiste voeding voor een langer en beter leven', Manteau, 2019
'Zuivel en gezondheid', nice-info.be
'Aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad met focus op voedingsmiddelen', gezondleven.be
'The truth about saturated fat', bbc.com
'Verzadigd vet in zuivel', zuivelengezondheid.nl
'De Voedselmatrix: voeding is meer dan stofjes alleen', zuivelengezondheid.nl

auteur: Hilde Deweer, lifestylejournalist

Laatst bijgewerkt: april 2021

Delen Whatsapp Tweet Mail