Enkel verstuikt: wat moet u doen?

nieuws Wanneer u de voet omslaat, dan kunnen de gewrichtsbanden rond het enkelgewricht uitrekken of zelfs scheuren. Dit noemt men een verstuiking of verzwikking. Het is één van de meest voorkomende letsels en kan reeds optreden bij een banaal afstappen van een trapje of een stoeprand. Een enkeldistorsie is ook de meest voorkomende sportblessure, o.m. in het voetbal.
Meestal gaat de voet naar binnen en zakt men door de enkel naar buiten toe waarbij de buitenzijde van de gewrichtsbanden gekwetst wordt. De gewrichtsbanden kunnen alleen uitgerekt worden (enkeldistorsie), maar ze kunnen ook gedeeltelijk of helemaal scheuren (ruptuur). Dit onderscheid is van belang omdat voor een distorsie een specifieke behandeling meestal niet noodzakelijk is, terwijl een ruptuur wel moet behandeld worden. Soms kunnen ook botstukken barsten of afbreken.

Een verzwikking gaat (vaak) gepaard met:
• Plotse scherpe pijn, meestal aan de buitenkant van de enkel. De ergste pijn wordt na een paar minuten minder, waardoor voorzichtig lopen weer gaat. Het blijft een periode pijnlijk om op uw voet te staan.
• Het kunnen belasten van de voet met minstens vier stappen onmiddellijk na het ongeval is een gunstig teken dat het letsel niet ernstig is.
• Zwelling: Een plotse zwelling wijst op een bloeding en dus op een (ernstiger) scheur, barst of breuk. Is er geen zwelling, of treedt deze pas na enkele dagen of uren op, dan is het letsel waarschijnlijk minder erg.
• Blauwe verkleuring.
• Belemmering bij het strekken en/of buigen van het enkelgewricht.

Wat moet u doen?
• Koel het letsel af met koud water, ijs of cold-pack. Hou tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid. Wikkel er eerst een handdoek of andere doek rond. Doe dit maximaal 20 minuten 4-8 maal per dag met tussenpauze van 45-60 minuten.
• Beweeg de enkel zo weinig mogelijk, en alleszins binnen de pijngrens.
• Steun in de eerste dagen niet op de pijnlijke voet. Gebruik desnoods krukken, tot de ergste pijnklachten voorbij zijn.

De bekende ICE-regel (koelen, immobilisatie, compressie en elevatie) wordt niet meer toegepast in de eerste hulp. Wetenschappelijk onderzoek heeft de effectiviteit van compressie (een verband) en elevatie (omhoogleggen) namelijk niet aangetoond.

• Neem eventueel een pijnstiller (paracetamol).
• Eventueel kan voor enkele dagen een steunende elastische zwachtel worden aangelegd.
Bij een lichte uitrekking of kleine scheurtjes van 1 gewrichtsband is meestal geen specifieke behandeling nodig en kan u na 1 à 2 weken uw normale activiteiten hervatten. Zo er na drie tot zes weken toch nog problemen zijn, dan zijn verdere maatregelen nodig.
Bij ernstiger letsels is professionele hulp nodig en zal meestal een behandeling met een tape of brace van het gewricht nodig zijn.

Wat moet u vermijden?
• De gekwetste enkel onnodig bewegen of er op steunen.
• Het been naar beneden laten hangen.
• De plaats van de kwetsuur verwarmen door bijvoorbeeld zalf met warmte-effect aan te brengen of een warm bad of douche te nemen.
• Massage.

Raadpleeg zeker een arts:
• Bij twijfel of de enkelband gescheurd is of botbreuk.
• Als u geen vier passen kan zetten.
• Bij standsafwijkingen van de voet ten opzichte van het onderbeen.
• Bij erge drukpijn.
• Als de pijn of de zwelling na drie à vier dagen niet minder wordt.