Steekmuggen veroorzaken grote uitbraak Westnijlkoorts in Zuid-Europa

Het aantal mensen met Westnijlkoorts in Zuid-Europa is dit jaar ongebruikelijk vroeg opgelopen. Inmiddels zijn bijna 1000 infecties bekend en zijn al 90 mensen overleden. Recent werd het virus voor het eerst vastgesteld bij uilen in Duitsland. Het virus wordt overgebracht door de huissteekmug die ook veelvuldig bij ons voorkomt maar hier lijkt de kans op virusoverdracht niet zo groot.

Westnijlkoorts komt al sinds de jaren 60 van de vorige eeuw voor in Zuid-Europa. De eerste grote uitbraak was in 1996-1997 in Roemenië. Sindsdien wordt Westnijlkoorts jaarlijks bij enkele tientallen tot een paar honderd mensen in de EU vastgesteld. Dit jaar begon het Westnijlkoortsseizoen al in week 24, zo’n twee weken eerder dan in voorgaande jaren. Waarschijnlijk door de zeer hoge temperaturen. Het aantal gevallen is ook veel groter dan normaal. Tot en met 13 september is al bij 948 mensen Westnijlkoorts vastgesteld en zijn er al 90 mensen overleden. Hiermee is het veruit de grootste Westnijlkoortsuitbraak in de EU tot nu toe. 

Het Westnijlvirus wordt overgedragen van vogels naar mensen en paarden door muggen van het Culex-geslacht waar ook onze huissteekmug (Culex pipiens) toe behoort. De afgelopen jaren werden gevallen van Westnijlkoorts iedere keer in dezelfde regio’s aangetroffen. Dit jaar zijn er diverse nieuwe regio’s bij gekomen. De vrees bestaat dat het virus zich via trekvogels over grotere delen van Europa verspreidt. Dat deze vrees terecht is blijkt uit het feit dat het Westnijlvirus onlangs in Duitsland bij twee laplanduilen werd aangetroffen. Ze zaten in gevangenschap in een vogelpark in Halle. Er moet dus lokale virusoverdracht via steekmuggen hebben plaatsgevonden.

Uit onderzoek van het Laboratorium voor Entomologie en het Laboratorium voor Virologie van Wageningen University blijkt dat Nederlandse huissteekmuggen in staat zijn om het Westnijlvirus over te dragen. In het streng beveiligde laboratorium bleek dat maar enkele Nederlandse muggen in staat zijn om het Westnijlvirus over te dragen nadat ze na blootstelling aan het virus voor 14 dagen bij 18 °C weggezet waren. Daarentegen kon 1 op de 3 muggen het virus overdragen na 14 dagen bij 28 °C. In een normaal Nederlands klimaat lijkt de kans op virusoverdracht dus niet zo groot. Dit jaar was de zomer echter veruit de warmste in tenminste drie eeuwen. Volgens het klimaatscenario van het KNMI met de grootste temperatuurstijging zal de extreme zomer van 2018 een normale zomer zijn rond 2050.

Mensen die verblijven in of op reis gaan naar de gebieden waar Westnijlkoorts is vastgesteld, wordt aangeraden om muggenbeten te voorkomen. Het is nog onduidelijk hoe groot de kans is op het oplopen van een infectie na een muggenbeet in de gebieden waar Westnijlkoorts is vastgesteld. De kans op ernstige complicaties en overlijden na een infectie is groter bij oudere mensen en bij mensen met problemen met het immuunsysteem. Aangezien het Westnijlvirus ook via bloed doorgegeven kan worden, mogen bloeddonoren die in een gebied zijn geweest waar Westnijlkoorts voorkomt tot een maand na terugkomst geen bloed geven.