Genetische mutatie ontdekt als oorzaak van specifieke vorm van mannelijke onvruchtbaarheid

nieuws Onderzoekers van het Universitair Ziekenhuis in Gent en Oxford University hebben een genetische mutatie ontdekt die aan de basis ligt van één bepaalde vorm van mannelijke onvruchtbaarheid. De mutatie werd ontdekt bij een man met een spermadefect na meerdere gefaalde vruchtbaarheidsbehandelingen. Deze doorbraak maakt de weg vrij voor een nieuwe aanpak van onvruchtbaarheid bij koppels bij wie IVF-behandelingen zoals ICSI niet tot een zwangerschap leidden en mogelijk zelfs voor de ontwikkeling van een anticonceptiepil voor de man.

Tijdens de bevruchting van een eicel zal een zaadcel niet alleen zijn genetisch materiaal binnenbrengen, maar ook de eicel activeren om de biologische ontwikkeling van het embryo te starten. Vandaag weet men dat de zaadcel een eicelactiverende factor in de eicel binnenbrengt, het zgn. ‘zaadcelspecifiek fosfolipase C’ of PLCzeta.
Het Belgisch-Brits onderzoeksteam heeft zaadstalen van negen mannen onderzocht bij wie de IVF-behandeling ICSI gefaald had. In alle negen gevallen werden de eicellen niet geactiveerd. De onderzoekers konden aantonen dat het eiwit PLCzeta bij deze groep in verminderde hoeveelheid of op een abnormale locatie in de zaadcellen aanwezig was. Ze ontdekten bovendien bij één man een mutatie in het PLCzeta gen die de verminderde of uitblijvende eicelactivatie veroorzaakt. De ontdekking van die mutatie is bijzonder, omdat het de eerste spontane mutatie is die de functie van het PLCzeta proteïne drastisch verstoort en zo tot onvruchtbaarheid leidt.

De screening van PLCzeta bij een grotere populatie zal bijdragen tot een nog beter begrip van de rol die het eiwit speelt in mannelijke onvruchtbaarheid. Bovendien zal het gebruik van PLCzeta tijdens IVF/ICSI-behandelingen wellicht een nieuwe oplossing zijn voor eerdere gefaalde vruchtbaarheidsbehandelingen: testen waarbij eicellen van muizen geïnjecteerd werden met een correcte versie van het PLCzeta gen hebben immers aangetoond dat die eicellen het eiwit zelf aanmaken en zo geactiveerd worden.
"Als we erin slagen om het PLCzeta proteïne kunstmatig te produceren, kunnen we eicelactivatie in de toekomst op een volledig natuurlijke manier stimuleren. Zo bieden we koppels na meerdere mislukte in-vitrofertilisatiepogingen toch nog enige hoop op de verwezenlijking van hun kinderwens," zegt prof. dr. Petra De Sutter, hoofd van de Afdeling Reproductieve Geneeskunde van het UZ Gent.
Aangezien PLCzeta cruciaal blijkt te zijn om een bevruchte eicel te laten uitgroeien tot een embryo, maakt een nog te ontwikkelen geneesmiddel dat het eiwit onderdrukt een goede kans om gebruikt te worden als een nieuwe mannelijke anticonceptiepil.
"Bij elk nieuw inzicht in mannelijke onvruchtbaarheid steekt de speculatie over een mannelijke anticonceptiepil de kop op, dat is niet nieuw. Deze doorbraak is echter slechts een eerste – zij het hoopgevende – stap, zonder dat we nog maar één zwangerschap kunnen voorleggen. Toch biedt een eventuele pil voor mannen zonder de bijwerkingen van de vrouwelijke versie, een veelbelovend vooruitzicht", besluit Petra De Sutter.