Wat doet zonlicht met je huid?

Zonnestralen komen in de vorm van licht maar ook als UV-stralen op onze huid terecht en die laatste bestaan uit 3 soorten: UVA, UVB en UVC. UVC zijn de meest schadelijke stralen, maar die worden tegengehouden door de ozonlaag. 

Op het moment dat de zon het hoogst staat, is de UV-straling meestal het sterkst. Bij langdurige blootstelling eraan sneuvelt er een deel van onze levende huidcellen die zich onder de toplaag of hoornlaag (die bestaat uit verhoornde dode huidcellen, poriën en talgklieren) zich bevinden. Op de zones waar de huid verbrand is, sijpelt er vocht met afweercellen binnen om het boeltje op te ruimen en de schade te herstellen. Door die massale vochtverplaatsing bestaat de kans dat het lichaam uitdroogt en wordt de werking van andere organen verstoord. 

Een huid die regelmatig verbrandt, vormt sneller rimpels en veroudert vroegtijdig omdat de UV-stralen het DNA, ons genetisch materiaal, beschadigen. Enzymen zorgen er dan wel voor dat de genetische code wordt hersteld, maar bij die reparatie kan er al eens een foutje optreden waardoor er een mutatie ontstaat in het DNA. En als dat foutje gebeurt op de plaats waar de info over de celdeling zich bevindt, kan dat finaal leiden tot huidkanker. Hoe vaker de huid verbrandt, hoe groter het risico dat de celdeling op hol slaat. Vergelijk het met een computer die gehackt wordt. 

Hetzelfde geldt trouwens voor blootstelling aan straling van een zonnebank.

Het goede nieuws is dat ons lichaam over melanine of pigmenten beschikt die ons DNA tegen UV-straling beschermen. Die pigmenten worden aangemaakt door speciale huidcellen die melanocyten worden genoemd. Ze bepalen ook de kleur van onze haren en ogen. Ze bevinden zich overal op onze lichaamshuid maar zijn het meest geconcentreerd op armen en benen. Bij het zonnebaden worden die pigmenten geactiveerd. Op voorwaarde dat onze huid de tijd krijgt om zich geleidelijk aan die intensievere zonnestraling aan te passen, zorgen ze finaal voor een mooie, egale bruine teint (en sproetjes). 

Maar … die melanocyten vormen niet bij iedereen dezelfde soort en dezelfde hoeveelheid pigmenten! Hoe meer eumelanine ze produceren, hoe donkerder de kleur van huid, haar en ogen. Eumelanine is een veel voorkomend type melanine, maar feomelanine bijvoorbeeld is zeldzamer. Het wordt heel actief aangemaakt door rosharigen en zorgt voor een bleke huid, maar het biedt ook minder bescherming tegen UV-stralen. Mensen met een bleke huidskleur lopen 70 keer meer risico op huidkanker dan mensen met een donkere huid. Mensen en dieren die lijden aan albinisme, een erfelijke ziekte, hebben wel melanocyten, maar die maken weinig tot geen melanine aan.  

Een overdosis aan UV-stralen kan dan wel schadelijk zijn, een lage dosis is noodzakelijk voor onze gezondheid en welzijn. We hebben ongeveer een half uur zonlicht per dag nodig om vitamine D aan te maken. Onder invloed van UVB-straling gebeurt er een chemische omzetting in de huid die zorgt voor aanmaak van het grootste deel van die vitamine. De rest wordt aangeleverd via de voeding, vooral melkproducten en vette vis. 

‘Wat doet dat met je lichaam?’ van Pieter Vancamp

een uitgave van Borgerhoff & Lamberigts