Bij, wesp, hoornaar of hommel: wat doen bij een steek?

dossier

Elk jaar worden duizenden mensen gestoken door wespen en bijen. Meestal blijft het bij een pijnlijke zwelling en wat jeuk, maar sommige mensen reageren allergisch op een steek. Bij die mensen kan er zelfs een levensbedreigende shock optreden.

Een steek van een bij, een wesp, een hoornaar of een hommel, is meestal een vervelend maar onschuldig incidentje. Op de plaats van de steek zwelt de huid, er is wat jeuk en het voelt pijnlijk aan. Na een paar uur of hoogstens een paar dagen is alle leed geleden.
Afhankelijk van het aantal steken en van de plaats van de steek, kunnen de gevolgen echter ernstiger zijn. 

Lees ook: Wat is een anafylactische shock?

Lees ook: Wat moet je doen bij een wespensteek?

Mogelijke reacties

1. Een lokale reactie

De steek is zeer pijnlijk. Men ziet lokale roodheid, een zwelling van enkele centimeters en een lichte verharding. Meestal gaat dit gepaard met jeuk. Deze reactie verdwijnt meestal enkele uren na de steek.

Naargelang de plaats waar men gestoken wordt, kan de zwelling meer uitgesproken zijn. Dit is onder meer het geval ter hoogte van het gelaat (oogleden, neusvleugels, oren, lippen) en de hals. Een steek ter hoogte van de mond of de keel kan zodanig opzwellen dat de patiënt begint te stikken.

2. Een toxische reactie

De ernst van de reactie zal toenemen met het aantal steken. Bij veelvuldige steken is de hoeveelheid ingespoten gif groter. Naast de lokale reactie treden ook algemene symptomen op: oedemen, moeheid, braken, buikloop, hoofdpijn, daling van de bloeddruk en soms stuipen en bewustzijnsverlies.

Een volwassene die meer dan 20 steken krijgt, moet gehospitaliseerd worden voor observatie.

3. Allergische reactie

Lees ook: Wat doen bij een allergische reactie op insectenbeet?

Wat te doen na een steek?

• Meestal volstaat het om op de plaats van de steek ijs of een koude vochtige doek te leggen. Indien de angel er nog insteekt, moet die zo snel mogelijk worden verwijderd. Vermijd daarbij om het gifzakje leeg te duwen. Het best verwijder je de angel met een schrapende beweging van de vingernagel of een bankkaart. Trek de angel niet tussen twee vingers uit de huid omdat het gifzakje dan verder wordt leeggeknepen.
• Verwijder ringen bij een steek in de hand, zodat de bloedvoorziening van de vinger niet in het gedrang komt bij zwelling.
• Reinig de steek met water en zeep en ontsmet nadien met een ontsmettingsmiddel.
• De meeste producten voor de behandeling van een insectenbeet, zoals arnica, azijn, alcohol, ether, etherische oliën, menthol,... enzovoort worden niet aangeraden. Hun efficaciteit is niet wetenschappelijk bevestigd.
• Als er veel pijn is, kan een pijnstiller ingenomen worden.

Lees ook: Gebruik een auto-injector bij een allergische reactie

Wanneer naar de dokter?

• Een steek in de mond of de keel is altijd gevaarlijk. Er kan zeer vlug een belangrijke zwelling ontstaan die de ademhaling bemoeilijkt. Geef een ijsklontje om op te zuigen en ga zo vlug mogelijk naar een arts of naar het ziekenhuis.
  
• Als men meerdere bijen – of wespensteken gekregen heeft (meer dan 20 voor een volwassene) moet het slachtoffer in het ziekenhuis geobserveerd worden.
• Wanneer er lokaal een hevige reactie optreedt (bijv. een abnormale zwelling of zeer hevige jeuk) die na een paar uur niet spontaan verdwijnt, of die pas na een paar uur optreedt. De arts zal eventueel een antihistaminicum (tegen de jeuk en de zwelling) voorschrijven, of een behandeling met corticosteroïden instellen.
• Indien een allergische reactie optreedt na een steek. Bel de 112 voor een dringende overbrenging naar het ziekenhuis. De allergische reactie gaat gepaard met huiduitslag, hevige jeuk, zwelling van het gelaat, duizeligheid, bleekheid, ademhalingsproblemen en het gevoel te stikken. Laat het slachtoffer neerliggen, de benen iets hoger dan de rest van het lichaam.
• Mensen die vroeger reeds een ernstige, algemene reactie vertoonden, moeten van de lente tot de zomer een noodpakket met adrenaline (Epipen, Jext) binnen handbereik hebben, zodat ze dit onmiddellijk kunnen inspuiten. Vraag hierover uitleg aan je arts en leer het product inspuiten. Een antihistaminicum (dat ook gebruikt wordt tegen hooikoorts) vertraagt de reactie, maar volstaat niet om een eventuele shock te voorkomen. Als je de adrenaline noodpen hebt gebruikt, moet je ook direct een arts waarschuwen!
  
  

Lees ook: Waarom hebt u twee adrenaline noodpennen nodig bij een bijen- of wespenallergie?

Immunotherapie bij insectenallergie

Lees ook: Hoe verloopt desensibilisatie voor bijen- en wespengif?

10 gouden tips voor wie gevoelig is voor insecten

1. Vermijd picknicks en barbecues. Zoetigheid, bier, charcuterie enz. trekken wespen aan. Laat nooit blikjes met frisdrank openstaan en drink zeker nooit uit een blikje frisdrank. Als er een wesp inzit, kan ze in de mond of de keel steken.
   
2. Vermijd de omgeving van vuilnisbakken en afgevallen fruit waarop wespen verzot zijn.
   
3. Vermijd fysiek werk waarbij je bezweet raakt. Zweet trekt bijen en wespen aan.
   
4. Indien je hagen moet scheren, in kreupelhout of aan dakgoten of op een oude zolder moet werken, controleer dan eerst of er geen wespennest in de buurt is.
   
5. Vermijd de omgeving van bijenkorven en bloemperken in bloei.
   
6. Draag geen felgekleurde of zwarte kleren of kleren met grote bloemetjesmotieven. Wit, groen en lichtbruin zijn het minst aantrekkelijk voor insecten.
   
7. Loop nooit blootsvoets door een grasveld. Bijen zijn verzot op de bloempjes van klaver en madeliefjes, en wespen kunnen een nest in de grond hebben.
   
8. Vermijd geurende deodorant, aftershave en zonnecrème. Zij trekken bijen en wespen aan.
   
9. Vermijd bruuske bewegingen wanneer er een wesp of bij in de buurt is. Sla zeker nooit een insect dood dat op je lichaam is gaan zetten, maar schiet het eventueel met een vinger weg.
   
10. Dood geen bij of wesp in de buurt van het nest. Dit zal soortgenoten aantrekken. Probeer ook nooit zelf een wespennest uit te roeien, maar doe beroep op de brandweer.
    
    

Lees ook: Wat te doen bij een insectenbeet