Alsmaar meer studies bewijzen dat er een belangrijke link bestaat tussen onze hersenen en onze darmen. Die verbinding, de zogenaamde hersen-darm-as, werkt in twee richtingen. Dat betekent dat signalen vanuit de hersenen naar de darmen worden gestuurd en omgekeerd. 

Dit complexe communicatiesysteem kan verklaren waarom mensen met depressie of angst ook vaak last hebben van gastro-intestinale aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS) of ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn. Maar het roept ook de vraag op: kunnen we met voeding onze mentale gezondheid een boost geven? 

De darmflora, of het microbioom, is een verzameling van micro-organismen, zoals bacteriën, schimmels en gisten, die in het spijsverteringskanaal van mensen leven. Deze micro-organismen spelen een cruciale rol in de spijsvertering, het immuunsysteem en het metabolisme. De diversiteit van de bacteriën is essentieel voor een gezonde darmfunctie.  

Factoren zoals genetica, leeftijd, geslacht, dieet en stressniveau kunnen echter de samenstelling van het microbioom beïnvloeden. Zo verhoogt chronische psychologische stress de doorlaatbaarheid van de darmwand, wat betekent dat bacteriën en toxinen in de bloedsomloop kunnen lekken. Dit fenomeen, ook wel leaky gut genoemd, leidt tot ontstekingsreacties in het lichaam. 

Mensen die lijden aan chronische stress kunnen ook een vermindering zien in de nuttige bacteriën in hun darmen, zoals Lactobacillus. Dit maakt hen vatbaarder voor infecties. Bovendien kan het de negatieve effecten van stress op het immuunsysteem versterken. 

"De nervus vagus stuurt signalen vanuit de hersenen naar verschillende organen zoals het hart en het spijsverteringsstelsel. Het is een belangrijk onderdeel van het parasympatische zenuwstelsel  en speelt ook een rol bij rust en relaxatie. De onderzoekers vonden dat deze grote zenuw de klieren van Brunner verbindt met de amygdala. De amygdala is een kleine amandelvormige structuur in de hersenen. Het is onderdeel van een groter netwerk, het limbisch systeem. Als het aankomt op overleving, zijn de amygdala en het limbisch systeem extreem belangrijk. Het zijn delen van de hersenen die automatisch gevaar detecteren. Maar ze spelen ook een rol bij gedrag, emotionele controle en iets aanleren. Angst en chronische stress zorgen ervoor dat de amygdala minder actief wordt en minder signalen naar de nervus vagus stuurt. Het directe gevolg is dat de klieren van Brunner minder slijm afgeven, wat de samenstelling van de darmflora beïnvloedt en waardoor het immuunsysteem minder goed werkt.”

Prof. De Maerteleire: “70% van ons immuunsysteem bevindt zich in de darmen. De resultaten kunnen helpen verklaren waarom chronische (psychosociale) stress de kans op ontstekingen en infecties vergroot. Om de gevolgen van stress teniet te doen, zou je dus de werking van de amygdala in de hersenen moeten stimuleren. En tijdens onderzoek heeft men inderdaad gezien dat het stimuleren van de amygdala bij gestreste muizen volstond om de effecten van stress op hun darmmicrobioom en immuniteit volledig om te keren. Eén van de manieren om dit te doen is het eten van probiotica. Wanneer de onderzoekers aan de gestreste muizen probiotica gaven bleek dit de negatieve effecten van stress te minderen.”

Probiotica zijn levende micro-organismen die onder meer te vinden zijn in yoghurt, kefir, skyr, karnemelk en andere gefermenteerde voedingsmiddelen. Ze spelen een belangrijke rol in het verbeteren van de barrièrefunctie van de darmwand en het verminderen van ontstekingen. 

Prof. De Maerteleire: “De dagelijkse consumptie van probiotica (minstens 100 gram per dag) kan de samenstelling van het microbioom in gunstige zin veranderen zodat, door de link tussen de klieren van Brunner in de darmen en de amygdala in de hersenen, symptomen van angst en psychosociale stress en depressie kunnen worden verminderd.” 

Prof. De Maerteleire: “Regelmatige consumptie van yoghurt en andere gefermenteerde voedingsmiddelen kan inderdaad helpen om de diversiteit van de darmflora te vergroten en ontstekingen te verminderen.” 

Hoewel probiotica een positief effect kunnen hebben, zijn ze natuurlijk geen vervanging voor professionele behandeling van psychische aandoeningen. Bij ernstige klachten is het altijd raadzaam om contact op te nemen met een arts of therapeut.