Wonderdiëten: bestaan ze echt?

dossier De zomer komt eraan. Of dat hopen we toch. Iedereen wil er op zijn best uitzien. Zogenaamde wonderdiëten lijken dan een handig hulpmiddel om snel kilo’s te verliezen. Waarom zouden we het niet eens proberen? Marketeers spelen hier gretig op in met vaak al te gemakkelijke beloftes. Wees niet blind voor eventuele valkuilen en tekens van commerciële uitbuiting. Spijtig, maar het wonderdieet bestaat niet. Een gezond vermageringsdieet is en blijft nog altijd de beste keuze.

Wat verstaan we onder wonderdiëten?

Er zijn er veel, bijvoorbeeld het “Atkins”-dieet, “Dukan”-dieet, “Montignac”-dieet, proteïnedieet, soepdieet, bloedgroepdieet, “South beach”-dieet, enz. In 2011 heeft het Franse voedselagentschap (Anses) enkele van deze diëten grondig onder de loep genomen. 'De conclusies van het onderzoek' zijn duidelijk: elk dieet resulteert in een tekort aan bepaalde voedingsmiddelen en de meeste diëten zorgen op lange termijn voor gezondheidsproblemen.

Het 'Weight Watchers-dieet verdient het voordeel van de twijfel omdat het geen enkel voedingsmiddel verbiedt, zolang er maar punten worden geteld en men het dagelijkse aantal punten niet overschrijdt. Het lijkt bovendien gemakkelijker vol te houden. Toch slaagt ook hiermee nog maar 1 op 5 erin om zijn gewichtsverlies op lange termijn te behouden.

Onevenwichtige nutritionele samenstelling

Allerhande populaire diëten klinken doorgaans wetenschappelijk maar zijn het daarom nog niet. De gemiddelde dagelijkse aanbevolen hoeveelheid energie bedraagt 2000 kcal voor vrouwen en 2500 kcal voor mannen.
De energieaanbreng van zogenaamde wonderdiëten varieert tussen 574 en 1600 kcal per dag. Bij 80 % van deze diëten ligt de dagelijkse aanbreng van eiwitten ver boven de aanbevelingen. Bij eiwitrijke diëten kan dit zelfs tot 3 keer hoger zijn dan wat de Hoge Gezondheidsraad aanbeveelt. Meer dan de helft van de diëten schrijft te veel vet voor; 40 % schrijft er te weinig voor. Wat de koolhydraten betreft, ligt de dagelijkse aanbreng veel lager dan de aanbevolen hoeveelheid. Ten slotte worden voedingsvezels zowat in elk dieet geschrapt.
Het is duidelijk dat de nutritionele samenstelling van deze diëten uit balans is en niet te vergelijken is met deze van een gezonde voeding.
De kans op een tekort van een of meer voedingsstoffen is dan ook reëel. Een gezond vermageringsdieet levert niet alleen gewichtsverlies op, maar voorziet ook in voldoende essentiële voedingsstoffen. Voedingssupplementen zijn dan overbodig.

Niet zonder gevolg voor de gezondheid

Wonderdiëten zijn niet zonder risico voor de gezondheid, bijvoorbeeld: aantasting van de lever, verlies van botmassa (vrouwen in de menopauze zijn hier extra gevoelig voor), negatieve effecten op het endocriene en het reproductieve systeem maar ook op het immuunsysteem, een verhoging van de slechte cholesterol en de triglyceriden, constipatie, hypoglykemie en insulineresistentie.
Geen enkel wonderdieet ontsnapt aan ongewenste neveneffecten en kan de strijd aangaan met een gezond vermageringsdieet.

Maaltijdvervangers

Maaltijdvervangers met een welbepaalde nutritionele samenstelling kunnen in sommige gevallen voordeel bieden.
Uit onderzoek blijkt dat het zinvol kan zijn om 1 tot maximaal 2 maaltijden te vervangen door een preparaat, in het bijzonder bij patiënten die weinig zicht hebben op hun reële voedingsinname, die moeilijk porties of energiedensiteit kunnen inschatten en die al te vaak geneigd zijn om te kiezen voor ongezonde voedingsmiddelen.
Een goede en deskundige begeleiding mag hier echter niet ontbreken.

Lees ook: Maaltijdvervangers: wondermiddeltjes om af te vallen?

Kies voor een gezond vermageringsdieet

Wie wil vermageren moet zijn energie-inname in verhouding tot zijn energieverbruik verminderen.
Kies voor een vermageringsdieet dat je kan blijven volhouden. De mate van succes wordt bepaald door de mate waarin je een dieet kan volhouden. Zodra je gewicht minder snel daalt, kan je gefrustreerd raken omdat je niet verder afvalt. Dan verhoogt ook de kans dat je in je oude eetgewoonten vervalt en je snel weer in gewicht bijkomt.

Een evenwichtige en gevarieerde voeding in combinatie met voldoende lichaamsbeweging biedt de beste garanties voor een gezond gewicht op de lange termijn. Geef de voorkeur aan producten met relatief weinig calorieën en veel vitaminen en mineralen zoals groenten, fruit, gekookte aardappelen, volkoren graanproducten, een mager stukje vlees en magere of halfvolle melk en melkproducten. Regelmatig vis eten in plaats van vlees is bevorderlijk voor een goede gezondheid. Beperk het gebruik van vet- en suikerrijke producten zoals allerhande zoetigheden, snacks en sauzen. Drie hoofdmaaltijden en twee tussendoortjes per dag brengen de nodige regelmaat in je eetpatroon. De portiegrootte mag evenmin uit het oog worden verloren.
Calorieën blijven ten slotte calorieën, ongeacht waar ze vandaan komen.En ja, veel kleintjes maken een groot. Maar omgekeerd geldt ook: alle beetjes helpen.

zie ook "Modediëten kritisch bekeken", Nutrinews juni 2005