Gerelateerde artikels
Homeopathie voor beginners
In dit artikel
Homeopathie voor beginners
dossier
Homeopathie is geen nieuwe ‘discipline’. Het bestaat als sinds het einde van de 18e eeuw en werd ontwikkeld door de Duitse arts Samuel Hahnemann.
Het woord ‘homeopathie’ is afgeleid van het Griekse ‘homoios’ wat ‘gelijksoortig’ betekent en ‘pathos’ wat ‘ziekte’ of ‘lijden’ betekent. Daarmee wordt meteen een van de belangrijkste principes van deze ‘alternatieve behandelingswijze’ voor fysieke en psychische klachten ontrafeld: het principe van de gelijksoortigheid.
Maar hoe zit het nu eigenlijk met de geloofwaardigheid van de homeopathische aanpak? Wat is feit en fictie? Welk label plak je op deze druppels, 'granules' of capsules?
‘Hoe werkt homeopathie?’ versus ‘Homeopathie werkt niet’
Het is een verhaal van believers en non believers: de fervente aanhangers van homeopathie enerzijds en de sceptici die het afvoeren als je reinste kwakzalverij anderzijds. Welk van beide kampen 'jan met de pet' ook inneemt, vaak weet hij niet wat homeopathie precies inhoudt en waarop deze leer gebaseerd is.
Een woordje uitleg daarover is dus zeker op zijn plaats.
De homeopathische behandelingsmethode van Hahnemann is gestoeld op twee principes:
1. het principe van de gelijksoortigheid of de similia-regel en 2. het principe van de individualisatie, en die beweren het volgende:
1. het principe van de gelijksoortigheid of de similia-regel en 2. het principe van de individualisatie, en die beweren het volgende:
1. Een specifieke stof die bij gezonde mensen bepaalde symptomen kan veroorzaken, kan patiënten met diezelfde symptomen ook genezen, als ze wordt toegediend in extreem verdunde doses die bij elke verdunningsfase gepotentieerd of gedynamiseerd werden door ze te schudden. Potentiëren is een term die homeopathische aanhangers vaak in de mond nemen en het betekent zoveel als: door de werkzame stof krachtig en intensief te schudden bij elke verdunningsfase wordt haar potentie of geneeskracht overgedragen op de oplossing. Die stof wordt zelfs krachtiger naarmate ze meer verdund is.
In mensentaal: een (toxische) stof die bij een gezonde persoon bepaalde ziekteverschijnselen oproept, kan diezelfde verschijnselen bij een zieke mens genezen als ze extreem verdund wordt toegediend.
Zo wordt bijvoorbeeld een ultraverdunde oplossing van sabadilla, het ‘nieskruid', voorgeschreven bij hooikoorts. Die hyperverdunning van de werkzame stof heeft als doel om het zelfherstellend vermogen van het lichaam te activeren.
2. De homeopathische behandelingswijze wordt gebaseerd op de reactie van de patiënt als individu in plaats van op het ziektebeeld dat hij/zij vertoont. Een homeopathische arts moet dus rekening houden met alle specifieke symptomen van de patiënt en die aftoetsen op de therapie die hij voorschrijft. Dat is de reden waarom er meestal ook geen indicatie staat op de verpakking van homeopathische middelen.
In mensentaal: homeopathie behandelt een ‘zieke’ in plaats van een ‘ziekte’. Het achterliggende idee daarbij is: Mensen verschillen onderling van elkaar en reageren bijgevolg ook anders op de werkzame bestanddelen van homeopathische producten. Het kan dus zijn dat twee personen die aan dezelfde ziekte lijden, baat vinden bij een verschillend homeopathisch product. Bijvoorbeeld: het homeopathisch middel dat een keelontsteking geneest bij persoon A werkt niet noodzakelijk voor een keelontsteking bij persoon B.
Deze principes liggen nog steeds aan de basis van de homeopathische behandelingsmethode anno 2020.
Volgens de Nederlandse Homeopathie Vereniging kan deze alternatieve discipline gedefinieerd worden als ‘een holistische geneeswijze die het zelfherstellend vermogen van het lichaam prikkelt en activeert. De mens als geheel staat centraal. Als zijn lichaam en geest niet in evenwicht zijn, kan hij ziek worden of kwalen krijgen’. Daarom stelt de homeopathische arts tijdens de consultaties altijd een hele resem vragen. Zo kan hij zich een beeld te vormen van de fysieke, mentale en emotionele gezondheid van zijn patiënt.
Wat zijn de argumenten van de sceptici en non believers?
- De academische wereld is over het algemeen zeer sceptisch over homeopathie omdat die haaks staat op of zelfs indruist tegen de principes die de moderne geneeskunde onderschrijft, namelijk die van de ‘evidence-based medicine’ of geneeskunde die gebaseerd is op bewijs.
Evidence-based betekent zoveel als:
- er wordt gezocht naar een logisch verband tussen oorzaak en gevolg;
- de onderzoeken moeten identiek kunnen worden herhaald en ze moeten identieke resultaten geven in identieke omstandigheden;
- de behandeling gebeurt met een bewezen werkzame therapie.
En daar schort het precies bij de homeopathie. ‘Ze slaat de klassieke diagnose helemaal over en is remedie-georiënteerd’, citeert Skepp. Volgens de academische wereld is er tot nu toe geen enkel wetenschappelijk bewijs gevonden dat homeopathische producten effectief zijn en dat ze werken. Behalve als placebo en in die context kunnen ze dus wel enig nut hebben.
Tot die conclusie kwam ook de Vereniging van Europese wetenschapsacademies (EASAC) in 2017. Die voegde er nog aan toe dat de veronderstelde werking van homeopathische producten onverenigbaar is met de gangbare ‘wetenschappelijke concepten’ en dat de patiënt vaak onvoldoende op de hoogte is van de eventuele risico’s van een homeopathische behandeling. Hetzelfde advies geldt trouwens voor homeopathie bij dieren.
Lees ook: Geen bewijs voor werking homeopathie
- Een tweede heikel punt zijn de extreme verdunningen van (toxische) stoffen die bij homeopathie worden gebruikt. Het verdunningsproces gaat vaak zo ver dat er scheikundig gezien geen actieve stof meer in de oplossing kan zitten, dat ze geen moleculen meer bevat van de verdunde stof.
De verdunningsgraad wordt aangeduid met een letter en een cijfer. Een D of DH (decimale Hahnemann-verdunning), een C of CH (centimale Hahnemann-verdunning) en er bestaat zelfs een MC-waarde (1000 keer 1op 100 verdund). Na de letter staat een cijfer dat weergeeft hoeveel keer het product verdund en geschud werd. Bijvoorbeeld C200 of CH200: dat betekent dat het geneesmiddel 200 keer verdund werd tot 1 op 100.
Een verdunning van C6 zou dan bijvoorbeeld overeenkomen met 1 druppel die is opgelost in het water van 20 Olympische zwembaden. - Een andere doorn in het oog is dat homeopathische producten het predicaat ‘geneesmiddel’ opgespeld krijgen hoewel ze niet aan dezelfde eisen inzake werkzaamheid, kwaliteit en veiligheid worden onderworpen als de erkende klassieke geneesmiddelen. In die context zijn ze volgens de sceptici misleidend voor de patiënt en krijgen ze veel meer aura dan ze verdienen.
Homeopathische middelen worden bereid op basis van een zogenaamde oertinctuur van dierlijke, plantaardige, minerale of chemische oorsprong. Die oertinctuur wordt eerst opgelost in alcohol en dan steeds verder verdund met water. Volgens EASAC mogen dergelijke producten enkel het predicaat ‘geneesmiddel’ krijgen als hun werkzaamheid kan worden aangetoond op basis van evidentie uit degelijk uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek.
Lees ook: https://www.test-aankoop.be/gezond/ziekten-en-geneesmiddelen/geneesmiddelen/nieuws/homeopathie-en-traditionele-kruiden
Wat zijn de argumenten van de believers?
- Desondanks de scepsis van de academische wereld blijven de aanhangers geloven in de werking van homeopathie omdat ze er baat bij vinden of omdat ze resultaten zien. Volgens het jaarrapport van Echamp, de Europese Coalitie voor Homeopathische en Antroposofische Geneesmiddelen, draait de homeopathische industrie een omzet van bijna 1,5 miljard euro per jaar. Er worden dus aardig wat van die globulen en granulen geslikt… 46% van de Belgen heeft al homeopathische middelen gebruikt in zijn gezin, waarvan de helft dat al meer dan vijf jaar doet (cijfermateriaal van 2019).
Het placebo-effect lachen de believers weg met het argument dat homeopathische middelen ook werken bij baby’s en jonge kinderen en zelfs bij dieren. Homeopathy Belgium Industry Association voegt er nog aan toe dat een aantal Randomized Placebo Controlled Trials de doeltreffende werking van homeopathische geneesmiddelen wel degelijk bewijzen. In dergelijke trials wordt aangetoond dat de geteste behandeling daadwerkelijk een klinisch effect heeft en niet als placebo werkt.
Enkele getuigenissen:
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/02/homeopathie-werkt-wel-13286518-a1575581
https://www.vereniginghomeopathie.nl/ervaringsverhalen - Het is een feit dat homeopathische geneesmiddelen wel degelijk gebonden zijn aan een strenge normering. Ze moeten worden gefabriceerd door erkende bedrijven of door een apotheker en ze mogen alleen in apotheken verkocht worden. Voor ze op de Belgische markt komen, moeten ze worden goedgekeurd en geregistreerd door het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Homeopathy Belgium Industry Association (wiens leden-laboratoria zijn afgevaardigd in verschillende comités van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten of FAGG) zegt dat er geen onderscheid wordt gemaakt: homeopathische geneesmiddelen moeten voldoen aan dezelfde kwaliteitsstandaarden als andere (conventionele) geneesmiddelen en kunnen alleen door gezondheidsprofessionals worden voorgeschreven.
- Volgens de Vereniging Homeopathie Nederland hebben ruim 50 betrouwbare studies het specifieke effect van hoge verdunningen in de homeopathie aangetoond. Ze verwijzen onder andere naar een onderzoek aan de Universiteit van Bern. Alleen de vraag HOE homeopathie dan precies werkt, blijft nog onbeantwoord.Ook de Nederlandse Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde (AVIG) zegt dat er wel degelijk bewijs is dat homeopathie effectief is en beweert dat de EASAC zich baseert op onbetrouwbare en zelfs frauduleuze rapporten. Alle onderzoeken zouden trouwens uitwijzen dat homeopathie ook veilig is en geen bijwerkingen heeft.
Volgens Homeopathy Belgium Industry Association zijn het vooral de hyperverdunningen van de moedertinctuur (het werkzame bestanddeel) die voor polemiek zorgen. De zogenaamde techniek van ‘1 druppel water in de oceaan’. Maar volgens hun bevindingen werken die extreme verdunningen op een totaal andere manier dan de conventionele geneesmiddelen: uit verschillende laboratoruimonderzoeken blijkt namelijk dat homeopathische geneesmiddelen met een zeer hoge verdunningsgraad biologische effecten hebben die niet zouden worden waargenomen als ze uit ‘alleen water’ of ‘alleen suiker’ zouden bestaan. Verder kwaliteitsvol onderzoek over deze werkingsmechanismen dringt zich evenwel op. - Een ander geluid dat opgang maakt binnen dit ‘kamp’ is dat de kwantumfysica in de buurt komt van de wetenschappelijke discipline die homeopathie (nu al) zou kunnen verklaren. Volgens die theorie is het homeopathische middel veel meer dan zijn fysieke verschijning, het is vooral energie. De werkzame stof die extreem verdund wordt toegediend gaat een energetische fusie aan met de energie van de mens en die uitwisseling doet het werk. Het fysieke middel (de druppels bijvoorbeeld) is niet meer dan een ‘voertuig’. Zij beweren dat de homeopathie werkt via het gebied van de etherische stoffen en dat de wetenschap nog niet zo ver is om dat wetenschappelijk aantoonbaar te maken.
- Wereldwijd zijn er 42 landen die homeopathie wettelijk erkennen als een individueel geneeskundig systeem. In België (waar homeopathie eveneens wettelijk erkend is als niet-conventionele geneeskunde) kunnen alleen gezondheidsprofessionals zoals opgeleide artsen, tandartsen en vroedvrouwen ‘homeopaat’ worden. Spijtig genoeg bestaat er momenteel geen enkele universitaire basisopleiding voor deze discipline en moet de opleiding gebeuren via bij- en nascholing.
Homeopaten beschouwen hun discipline als een complementaire benadering die haar plaats heeft naast de allopatische of conventionele behandeling. Het is trouwens een feit dat de geneeskunde steeds meer opschuift richting Evidence-based practice (EBP). Dat is een multidisciplinaire aanpak die rekening houdt met de input en aanpak van alle gezondheidsprofessionals (ook verplegers, kinesisten…) en meer focust op de eigenheid en situatie van de individuele patiënt (de reactie van de patiënt als individu).
Naast de homeopaten kunnen ook andere huisartsen, specialisten en dierenartsen homeopathische geneesmiddelen voorschrijven.
Conclusie
Volgens de academici is er tot nu geen enkel wetenschappelijk bewijs dat homeopathische middelen werkzaam en effectief zijn. En toch is het een florerende industrie! Hoewel de homeopathische theorie indruist tegen alle wetenschappelijke kennis van geneeskunde en chemie samen, zijn er heel wat mensen die hun toevlucht zoeken tot deze behandelingswijze en die voor bepaalde kwalen soelaas vinden in een homeopathische behandeling. Ook bij de gezondheidsprofessionals zijn er geleidelijk meer adepten van deze niet-conventionele geneeskunde. Zij beschouwen een homeopathische behandeling als een aanvulling van de moderne geneeskunde en schrijven ze voor bij niet ernstige of niet evolutieve pathologieën.Zoals andere alternatieve geneeswijzen kan homeopathie sowieso in bepaalde gevallen klachten verminderen of het comfort van de patiënt verhogen, daarover zijn de meeste bronnen het eens. Het is uiteraard belangrijk dat er altijd eerst een diagnose gesteld wordt door een gediplomeerde arts.Bronnen
https://www.helloaquarius.org/de-koppige-denkfout-binnen-geneeskunde/
'Memorandum 2019 Homeopathy Belgium Industry Association' en ‘200 jaar homeopathie: een onverdund kritische bespreking’ van Filip Van Beurden in samenwerking met SKEPP.auteur: Hilde Deweer, lifestylejournalist
- Desondanks de scepsis van de academische wereld blijven de aanhangers geloven in de werking van homeopathie omdat ze er baat bij vinden of omdat ze resultaten zien. Volgens het jaarrapport van Echamp, de Europese Coalitie voor Homeopathische en Antroposofische Geneesmiddelen, draait de homeopathische industrie een omzet van bijna 1,5 miljard euro per jaar. Er worden dus aardig wat van die globulen en granulen geslikt… 46% van de Belgen heeft al homeopathische middelen gebruikt in zijn gezin, waarvan de helft dat al meer dan vijf jaar doet (cijfermateriaal van 2019).
