Schouderpijn: artrose in de schouder

dossier Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als je je arm wilt bewegen, kan wijzen op artrose in de schouder. Bijkomende klachten kunnen zijn dat je schouder ’s nachts pijn doet, dat je schouder kraakt bij beweging en dat je je arm minder goed kunt gebruiken. Artrose is een belangrijke oorzaak van pijn in en beschadiging van het schoudergewricht. Soms gaat dit ook samen met artrose van de halswervelzuil. Dit kan een uitstralende pijn vanuit de nek tot in de schouder veroorzaken.

Wat is artrose?

3 oorzaken van artrose

• De kraakbeenlaag van het gewricht slijt door onbekende oorzaak. Hierdoor wordt de laag met kraakbeen dunner en uiteindelijk komt het onderliggende bot (gedeeltelijk) bloot te liggen. Deze vorm van artrose komt het meest voor bij mensen van middelbare leeftijd of ouder.

• Een ontstekingsreactie van het gewricht (artritis) kan het kraakbeen aantasten, bijvoorbeeld bij reumatoïde artritis. Hierdoor wordt de kraakbeenlaag dunner of de laag verdwijnt geheel waardoor op termijn artrose kan ontstaan. Dit kan op iedere leeftijd voorkomen. Meestal worden beide schouders aangetast en de kans bestaat dat ook in andere gewrichten artrose zal ontstaan.

• Het kraakbeen kan ook rechtstreeks beschadigd raken bijvoorbeeld door een breuk of een ander letsel, of door langdurige overbelasting extra snel slijten. Dit heet ‘posttraumatische artrose’ en kan jaren na die andere aandoening optreden.

Artrose in de schouder

De schouder bestaat eigenlijk uit twee gewrichten. In allebei kan artrose optreden.

• Het acromioclaviculaire gewricht, of AC-gewricht
Binnen dit gewricht bewegen het sleutelbeen (de clavicula) en het bovenste gedeelte van het schouderblad (het acromion) ten opzichte van elkaar. De uiteinden van het gewricht zijn bedekt met kraakbeen en tussen beide zit een discus, een soort kraakbeenschijfje. Het zit stevig ingepakt in een gewrichtskapsel.

• Het glenohumerale gewricht
Dit gewricht laat de schouder- of bovenarmkop en de schouderkom van het schouderblad ten opzichte van elkaar bewegen.

Klachten bij schouderartrose

De meest voorkomende klachten bij slijtage van de schouder zijn:

• Pijn rond de schouder, toenemend bij belasting (heffen, reiken, poetsen...). Wanneer het glenohumerale gewricht is aangedaan, zit de pijn diep in de schouder (zowel aan de achter- als voorzijde). De pijn in het AC-gewricht zit meer aan de voorbovenkant van de schouder. Druk bovenop de schouder (bijvoorbeeld een BH-bandje of schoudertas) kan de klachten uitlokken.

• Nachtelijke pijn, vooral bij liggen op de aangetaste schouder.

• Verstijving, verlies van beweeglijkheid boven het hoofd, achter de rug, draaibewegingen...

• Krachtsverlies, door verzwakking van de spieren rond het schoudergewricht.

• Beperkingen in dagelijkse activiteiten (eten naar de mond brengen, haartooi, wassen...).

• Soms maakt het gewricht een klikkend of knappend geluid als je het beweegt.

• Soms is er een zwelling bovenop de schouder te zien door vocht in het gewricht of door bot aangroei (osteofyten) aan de randen.

Hoe wordt artrose vastgesteld?

Meestal volstaan de klachten en een lichamelijk onderzoek om de diagnose van artrose te kunnen stellen.

Hierbij wordt onder andere gekeken naar de beweeglijkheid van het schoudergewricht en de kracht in je armen. De dokter duwt op het gewricht en manipuleert de arm in bepaalde richtingen.

Op een röntgenfoto is de artrose goed waar te nemen. In sommige gevallen is een mri-scan nodig om de kwaliteit van de spieren en pezen te beoordelen. Ook kan het nodig zijn een CT-scan te maken om de kwaliteit van de schouderkom te beoordelen.

Behandeling van schouderartrose

Afhankelijk van het type, de plaats en de ernst van de artrose, zijn verschillende behandelingen mogelijk.

Rust
Bewegen mag, maar binnen de pijngrens. Je mag het gewricht niet overbelasten en geen zware dingen optillen.

Medicamenten
• Pijnstillers en ontstekingremmende medicijnen om de zwelling te verminderen. Wanneer de zwelling is verminderd, zal de beweeglijkheid toenemen. In de beginfase helpt paracetamol. Dit is een goede pijnstiller met weinig nevenwerkingen.

• De rol van kraakbeensupplementen (glucosamine, chondroïtine) staat nog ter discussie; hun effect is nooit aangetoond, maar vele mensen voelen er zich beter bij.

Lees ook: Werkt glucosamine nu wel of niet tegen artrose?

• Voedingsstoffen voor het zwakke kraakbeen bestaan ook in inspuitbare vorm (hyaluronzuur). Dit geeft vaak op korte termijn een verbetering van de pijnklachten.

• Een injectie met corticosteroïden in het gewricht, helpt tegen de pijn en de ontsteking, maar heeft geen effect op de langere termijn.

Kinesitherapie
Een beweegprogramma onder begeleiding van een kinesist kan helpen om spieren te versterken en de schouder zo beweeglijk mogelijk te houden.

Een operatie
Wanneer je artrose onvoldoende verbetert door deze behandelingen, kan een operatie nodig zijn.

--> Een kijkoperatie (artroscopie) kan helpen door:
• de schouder los te maken bij verstijving (doorknippen van het verdikte, verkorte gewrichtsvlies, losmaken van vergroeiingen...);

• wegspoelen van schadelijke afbraakstoffen en losse stukjes kraakbeen in het gewricht;

• Bij het AC-gewricht kan een stukje van het sleutelbeen worden verwijderd (distale clavicularesectie). Dan raken de botuiteinden elkaar niet meer in het gewricht en blijft de pijn weg.

De eerste dagen moet je de onderarm in een draagdoek houden zodat de schouder kan rusten.
De eerste zes weken mag je de schouder niet zwaar belasten. Je mag de arm van in het begin wel zachtjes bewegen en oefenen, zodat de schouder niet verstijft. Je kinesist of dokter legt uit wat mag en niet mag.
Na de eerste zes weken moet je oefeningen doen om de spieren weer sterker te maken. Het duurt zes weken tot drie maanden voor je helemaal genezen bent, soms zelfs zes maanden.

--> Schouderprothese
Bij ernstige artrose in het glenohumerale gewricht kan een halve of hele schouderprothese, een kunstschouder, de oplossing zijn.

Lees ook: Een nieuwe schouder (schouderprothese)