Laser en I.P.L.

dossier Lasers hebben voor een revolutie gezorgd binnen de cosmetische chirurgie. En aantal huidproblemen dat tot voor 20 jaar geleden alleen chirurgisch kon worden opgelost, is nu relatief eenvoudig met laser te behandelen.

Wat doen lasers

Bij alle lasers die tegenwoordig toegepast worden in de cosmetische chirurgie, komt een korte lichtimpuls met hoge energie op de huid. De energie wordt omgezet in warmte waardoor de structuur die vernietigd moet worden uiteen valt. Door de duur van de laserimpuls kort te houden (in de orde van 1/1.000 tot 1/1.000.000 seconde), zal er weinig energie –en dus warmte- naar de omgevende huidstructuren overgaan, zodat deze (bijna) niet beschadigd zullen worden. Met lasers kan dus selectief –alleen gericht op de afwijkende structuur- behandeld worden.

Soorten

Lasers zijn lichtbronnen die licht van een bepaalde golflengte (=een bepaalde kleur) afgeven. Grofweg geldt dat één type laser slechts één type afwijking kan behandelen. Zo bestaan er lasers voor vaatproblemen en weer andere voor pigmentproblemen. Terwijl voor rimpelbehandeling weer een ander type laser gebruikt wordt.

IPL

Sinds enkele jaren is er apparatuur op de markt met een andere intense lichtbron: een extreem heldere flitslamp. Deze zogenoemde 'intense pulsed light ' (IPL) systemen geven een spectrum van lichtstralen af en kunnen in theorie voor meerdere indicaties ingezet worden.
De belangrijkste huidproblemen die thans behandeld kunnen worden met laser of IPL zijn:
1. bloedvatafwijkingen
2. pigmentproblemen
3. overbeharing
4. rimpels

Laserbehandeling

Voorbereiding
Omdat vrijwel alle laser en IPL systemen het pigment in de huid beïnvloeden, is het verstandig om de 6 weken voorafgaand aan laserbehandeling het te behandelen huidgebied niet (zonder beschermende crème) aan zonlicht of zonnebank bloot te stellen. Voorts is het beter om de huid op de dag van de behandeling niet in te smeren met crème of camouflage.
Om pijn of branderigheid van de behandeling te verminderen wordt soms gebruik gemaakt van een verdovende crème. Deze moet enige uren voor de behandeling onder plastic worden aangebracht op het huidgebied dat behandeld gaat worden

Behandeling
Laserbehandeling is meestal niet erg pijnlijk. Alleen een behandeling met de CO2 of Erbium laser moet onder verdoving of narcose plaatsvinden.
Iedereen in de nabijheid van een laser kan oogschade oplopen. Daarom is tijdens de behandeling een beschermbril voor de behandelaar en voor de cliënt van essentieel belang.

Nazorg
De meeste lasers en IPL machines laten de bovenste huidstructuren intact. Roodheid, zwelling en branderigheid kunnen na de behandeling enig ongemak geven. Bij hinderlijke branderigheid, kan gekoeld worden met ijs of een cold-pack. Dit mag evenwel niet direct op de huid komen, maar uitsluitend via een laagje katoen van een handdoek of washandje. Verder kan camouflage gebruikt worden bij kleurverandering. Bijna altijd kan iemand gewoon blijven functioneren op het werk, sporten en alle normale activiteiten doen. Mocht een klein deel van de huid toch open gaan, dan is droog houden, b.v. bedekken met een pleister, bijna altijd de beste optie. Er ontstaan dan korstjes die vanzelf in enkele dagen tot 1-2 weken verdwijnen.
De CO2 en Erbium lasers tegen rimpels en acne littekens nemen een aparte plaats in. Hierbij is verwijderen van de opperhuid en de oppervlakkige huidlagen onmiddellijk daaronder een essentieel onderdeel van de behandeling. Deze behandeling vergt een heel speciale nazorg (zie aldaar).

Complicaties
Littekens treden bij deskundig gebruik van lasers en IPL niet op. Echter indien de cliënt vanwege de (genezings-) jeuk die na enkele dagen optreedt, te agressief gaat krabben, is een enkele maal een litteken gezien.
IPL apparatuur en sommige lasers (b.v. diode) geven zo veel energie aan de huid af dat deze tijdens de behandeling gekoeld moet worden met een ijsblokje, koelgel of koelspray. Hierbij bestaat een verhoogde kans op verbrandingsverschijnselen van de huid.
Bij pigment- en ontharingslasers wordt soms na herhaalde behandeling hardnekkige ontkleuring van de huid gezien.
Anti-rimpel lasers kunnen andere problemen geven (zie verder).

Bloedvatafwijkingen

Bloedvatafwijkingen, zoals wijnvlekken, waren de eerste huidproblemen die succesvol behandeld werden met laser. Inmiddels zijn er veel verschillende lasers voor, terwijl daarnaast ook IPL apparaten met succes gebruikt worden.
Het blijkt dat de apparatuur alleen goed werkt indien het kaliber van de vaatjes niet groter is dan 0,5-1 mm. Bovendien mag de bloedstroom in de vaatjes onder niet te hoge druk staan, zoals bij de bezemrijs adertjes op de benen of spinnetjes in het gelaat.

Het percentage van deze afwijkingen dat na behandeling weer terugkeert, is hoog.
Naast wijnvlekken kunnen couperose in gezicht/hals, rood-roze gekleurde littekens en de rood-gekleurde zwangerschapstriemen behandeld worden.
Het lukt bijna nooit om de kleur van de huid helemaal normaal te maken. Meestal is 50-80% verbetering haalbaar na 1 of meerdere behandelingen. In het geval van couperose komt de kleur geleidelijk weer terug en zal de behandelingscyclus na circa 5 jaar herhaald moeten worden.

Pigmentproblemen

Voorbeelden van oppervlakkige pigmentaties zijn levervlekken (ook wel ouderdomsvlekken genoemd) en sproeten. Deze zullen na 1-2 behandelingen met een geschikte laser geheel of grotendeels verdwenen zijn. Diepere pigmentafwijkingen, zoals moedervlekken gaan minder goed of soms helemaal niet weg met laser. Grotere pigmentvlekken die een egale kleur vertonen, kunnen in het geheel lichter worden, maar niet op alle plaatsen evenveel. Daarbij kan een vlekkig beeld ontstaan, dat niet mooier oogt dan de oorspronkelijke plek.

Tatoeages zijn wat betreft structuur te vergelijken met pigmentaties. Beide zijn opgebouwd uit gekleurde korrels met een doorsnede van een tot enkele micrometers. Voor de behandeling worden dan ook dezelfde typen lasers gebruikt. Tatoeages verdwijnen echter pas na meerdere behandelingen. Voor amateur tatoeages (door iemand bij zichzelf of een vriend aangebracht): 4-8 behandelingen; bij professionele tatoeages (afhankelijk van de kleur) gemiddeld 8-12 behandelingen. Blauw en geel zijn het moeilijkst te verwijderen. Bij circa 5% van de gekleurde tatoeages is de kleur niet helemaal weg te krijgen.
Indien meerdere behandelingen op dezelfde plaats worden uitgevoerd (b.v. bij tatoeages) kan de normale huidskleur (deels) verloren gaan, waarbij hardnekkige ontkleuring van het betreffende huidgebied ontstaat.

Overbeharing

Sinds enkele jaren wordt ontharing uitgevoerd met laser en IPL apparatuur. Er is nooit vergeleken of laser effectiever is dan IPL (of omgekeerd), laat staan dat onderzoek is gedaan naar de verschillende apparaten onderling. Voordeel van IPL is in ieder geval dat een groot gebied in korte tijd behandeld kan worden. Daardoor duurt de behandeling van een zelfde gebied minder lang dan met laser.
Deze vorm van ontharing berust op vernietiging van pigment in de haarwortels. Tegelijkertijd wordt de haarwortel zelf vernietigd. Op grond hiervan zal het duidelijk zijn dat alleen haren met voldoende pigment behandeld kunnen worden. Dus: deze behandeling werkt niet bij lichtblond, wit of grijs haar. Omdat de kleur van de huid mede beschadigd kan worden, kunnen alleen mensen met een blanke of licht gepigmenteerde huid behandeld worden. Bij een donkere huid bestaat er kans op lelijke ontkleuring.
Alleen haren in de groeifase (anagene fase) reageren op deze behandeling. Afhankelijk van het te behandelen gebied zijn 20-80% van de haren in de juiste fase. Daarom zullen altijd meerdere behandelingen nodig zijn (gemiddeld 4-5).
Nog steeds is niet duidelijk hoe langdurig de ontharing zal zijn. Zeker is dat de haargroei meerdere jaren onderdrukt wordt. Niemand kan garantie geven dat de ontharing permanent zal zijn.

Rimpels

Laserbehandeling van rimpels is de meest spectaculaire en tevens de meest ingrijpende vorm van lasertherapie. Vooral degeneratie van de huid door zonlicht laat zich goed behandelen. Deze uit zich in oppervlakkige rimpels, elasticiteitsverlies en een vaalgele verkleuring van de huid.

Lees ook: Rimpels?

Er zijn twee soorten anti-rimpel lasers: CO2 laser, en Erbium:YAG laser. De laserstralen verdampen het water in het oppervlakkige deel van de huid. Daardoor worden de bovenste huidlagen verwijderd. Verwarming van de onderliggende huidlagen, die gelijktijdig optreedt, geeft verstrakking van de huid. Na herstel is de huid in alle opzichten verjongd: elastischer, steviger en met een gladder oppervlak. Vaak is de kleur van de huid ook minder vaal.
Deze techniek, die resurfacing wordt genoemd, heeft ongeveer hetzelfde effect als diepe chemische peeling of dermabrasie. Echter laser geeft de behandelende arts veel meer controle, waardoor het uiteindelijke resultaat veel beter is.
Echte verslapping van het gezicht, hetgeen leidt tot diepe plooien rond mondhoeken en een slappe kaaklijn, wordt niet beter door laserbehandeling. Dit is dan ook geen huidverslapping maar een gevolg van uitzakken van de onderhuidse mimiekspieren. Alleen een hals/facelift is in dat geval adequaat.
Resurfacing is ook zeer effectief bij acne littekens in het gezicht. Uit onderzoek blijkt dat 50% vermindering kan worden bereikt. Als lasertherapie gecombineerd wordt met andere technieken zoals losmaken van littekens of verwijderen van de diepste putjes, kan 60-70% verbetering gehaald worden.
Na de behandeling bestaat er een oppervlakkige huidontvelling. De genezing hiervan duurt 1-2 weken. Men moet in die periode binnenshuis blijven. Daarna is het behandelde gebied nog enkele weken tot maanden rood.
Na de resurfacing behandeling bestaat een toegenomen kans op infectie. De meeste artsen adviseren daarom preventief medicijnen te gebruiken. In een latere fase kan er een wisselende pigmentatie optreden. Ook moet men gedurende langere tijd zonlicht op de huid vermijden .

Nieuwste lasers

Recent zijn anti-rimpel lasers ontwikkeld die geen ontvelling meer geven. Door onderhuidse bindweefsel stimulatie treedt verstrakking van de huid op. Hoewel dit effect wetenschappelijk meetbaar is, is toepassing in de praktijk nog niet erg succesvol. Deze apparatuur moet verder verbeterd worden, maar is een belofte voor de toekomst.
Datzelfde geldt voor lasers gericht tegen de oppervlakkige vaatjes aan de benen. Hoewel daar veel onderzoek naar gedaan wordt, is de techniek nog steeds niet beter dan het traditionele inspuiten.